- •1.Тамақтанудың биологиялық, энергетикалық және тағамдық құндылықтары. Зат және энергия алмасудың ерекшеліктері
- •2.Адамның тамақтанудағы ақуыздардың рөлі. Ақуыздың тамақтанумен қамтамасыз етудің мәселелері
- •3.Ағзаның энергия шығынының түрлері. Реттелмейтін энергия шығындары
- •5. Адамдардың энергияға қажеттіліктерін анықтау әдістері. Реттелетін энергия шығындары.
- •6. Тамақтанудағы көмірсулардың рөлі мен маңызы. Ғаламшар тұрғындарының тамақтануындағы көмірсулармен қамтамасыз ету мәселелерінің аспектілері
- •7.Энергияға және қоректік заттарға қажетті физиологиялық қажеттілік нормалары.
- •8. Тамақтанудағы дәрумендердің рөлі мен маңызы. Ғаламшар тұрғындарының тамақтануындағы дәрумендермен қамтамасыз ету мәселелерінің аспектілері
- •9. Энергетикалық баланс түсінігінің анықтамасы. Энергия дисбалансы.
- •10.Тамақтанудағы минералды заттардың рөлі мен маңызы. Ғаламшар тұрғындарының тамақтануындағы минералды заттармен қамтамасыз ету мәселелерінің аспектілері
- •Үйлесімді тамақтануды ұйымдастырудағы негізгі гигиеналық талаптар. Үйлесімді тамақтанудың әр түрлі концепциялары. (м.Н.Шатерников пен а.А.Покровский бойынша)
- •Балансталған тамақтану түсінігінің анықтамасы. Үйлесімді тамақтанудың баланстылығының денгейлері.
- •Балансталған тамақтанудың принциптері. Негізгі қоректік заттардың құрамы бойынша тамақ рационының баланстылығы.
- •Тамақтану тәртібінің маңызы. Үйлесімді тамақтанудың негізгі элементі.
- •Тамақтану жағдайыларына қойылатын негізгі гигиеналық талаптар.
- •6.Тамақтанудың энергетикалық адекваттылығы және қоректік заттарға физиологиялық қажеттіліктер.
- •7. Әртүрлі топтағы тұрғындардың тамақтану жағдайы және оны зерделеу : нақты тамақтану, денсаулық жағдайы, экологиялық статус.
- •8.Тамақтануды зерттеудің әлеуметтік-экономикалық әдістері (артықшылықтары мен кемшіліктері).
- •9. Тамақтануды зерттеудің әлеуметтік-гигиеналық әдістері (артықшылықтары мен кемшіліктері).
- •10.Тұрғындардың тамақтану жағдайын санитарлық-гигиеналық бақылау және гигиеналық бағалау.
- •1. Азық-түліктердің тағамдық сапасы. Тағамдық азық-түліктердің сапа көрсеткіштері.
- •2. Тағамдық азық-түліктерді гигиеналық сараптау.
- •3.Гигиеналық сараптаудың мақсаты мен міндеттері.
- •4.Бидай және бидай өнімдерінің тағамдық және биологиялық құндылығына баға беру
- •5.Бидай және бидай өнідеріне қойылатын гигиеналық талаптар.
- •6. Нанның биологиялық және тағамдық құндылығына гигиеналық баға беру
- •7. Сапасыз бидай өнімдерін қабылдаған кезде адамдарда дамитын аурулар. Бөгде жүктеменің түзілуі .
- •8. Сүт және сүт өнімдерінің тағамдық және биологиялық құндылығын гигиеналық бағалау
- •9.Сүт және сүт өнімдеріне қойылатын санитарлық –эпидемиологиялық талаптар
- •10.Сүт арқылы берілетін антропонозды аурулар
- •1.Еттің биологиялық және тағамдық құндылығына гигиеналық баға беру
- •2. Ет арқылы берілетін антропонозды аурулар
- •3. Шұжық өнімдерінің тағамдық және биологиялық құндылығына гигиеналық баға беру
- •4 Ет өнеркәсібі кәсіпорнында ескертпелі санитарлық қадағалау жүргізу
- •5 Балық , балық және теңіз өнімдерінің тағамдық және биологиялық құндылығына гигиеналық баға беру
- •Гелминтоздардың пайда болуындағы және таратудағы балықтардың санитарлық-эпидемиологиялық маңыздылығы
- •7 Майлар және тағам майларының тағамдық және биологиялық құндылығын гигиеналық бағалау
- •8 Банкілік консервілерінің биологиялық және тағамдық құндылығын гигиеналық бағалау.
- •9 Консервілерді гигиеналық сараптау.
- •10. Алкогольсыз сусындардың тағамдық және биологиялық құндылығын гигиеналық бағалау.Сусындар өндірісіне санитарлық бақылау.
- •1.Тққк (Тұрғындардың құқығын қорғау комитеті) тамақтану гигиенасы бөлімі бойынша қызметкерлерідің лауазымды міндеттері мен құқықтары
- •2.Тққк(Тұрғындардың құқығын қорғау комитеті) тамақтану гигиенасы бөлімі бойынша қызметкерлерідің жұмыс істеу әдістері мен формасы, жұмыс түрімен мазмұны
- •3.Тағам объектілернің жобалануын мемлекеттік санитарлық қадағалау
- •4.Тағамдық объектілерінің құрылысы кезінде тққк (Тұрғындардың құқығын қорғау комитеті) мүшелерімен байланысы және жобалау құжаттар
- •5. Тққк лауазымды қызметкерлердің жүргізетін тағам объектілерінің құрылысын гигиеналық қадағалаудың кезеңдері.Құрылысқа жер учаскесін таңдауды бақылау.
- •6.Тағам объектілерінің құрылысының жобаларынсанитарлық-гигиеналық бақылау
- •7.Жобаны жергілікті орынға бекітудің реттілігі. Тағам объектілерінің құрылысын бақылау
- •8.Тағам объектілерін пайдалануға эксплутацияға беру кезеңіндегі санитарлық-гигиеналық бақылау.
- •9.Тағам объектілерінің территориясына , санитарлық-техникалық жабдықталуына қойылатын санитарлық талаптар(ағымды санитарлық қадағалау).
- •10.Тағам кәсіпорнындағы бөлмелердің ұсталуына,технологиялық,дезинфекциялық тәртіптерге және гигиеналық оқытуға қойылатын санитарлық гигиеналық талаптар.
- •6 Кредит.
- •1.Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарындағы құрал-жабдықтарға, инвентарь, ыдыстарға қойылатын гигиеналық талаптар.
- •2. Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарындағы технологиялық процестеріне қойылатын гигиеналық талаптар.
- •3. Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарының құрамы мен ұсталуына қойылатын гигиеналық талаптар.
- •Азық-түлік сауда кәсіпорындарына қойылатын гигиеналық талаптар.
- •5.Азық-түліктерді жылумен өңдеуге қойылатын гигиеналық талаптар.
- •6. Дайын тағамдардың таратылуы мен бағалауына қойылатын гигиеналық талаптар.
- •7. Тағам кәсіпорындары қызметкерлерінің денсаулығына және жеке бас гигиенасына қойылатын гигиеналық талаптар.
- •8. Азық-түліктерді сатуды ұйымдастыруға қойылатын гигиеналық талаптар (ккт, құрал-жабдықтар, инвентарь, ыдыс, азық-түліктерді қабылдау ,сақтау және тарату).
- •9. Өндірістік бақылауды ұйымдастыруға қойылатын гигиеналық талаптар (ұйымдастыру, жүргізу, тамақ объектілеріндегі сапаны басқару жүйесі).
- •10) Ұсақ бөлшек сауда желілеріне қойылатын гигиеналық талаптар.
- •1.Тағамдық улану. Тағамдық уланудың классификациясы
- •2. Тағамдық токсикоинфекция(этиологиясы, эпидемиологиясы, клиникасы, диагностикасы)
- •3.Тағамдық бактериалды токсикоздар. Ботулизм (этиологиясы, эпидемиологиясы,клиникасы, диагностикасы)
- •4.Тағамдық бактериалды токсикоздар.Стафилококкты токсикоз(этиологиясы, эпидемиологиясы,клиникасы, диагностикасы)
- •5.Тағамдық микотоксикоздар. (этиологиясы, эпидемиологиясы,клиникасы, диагностикасы)
- •6. Этиологиясы микробты тағамдық уланулардың пайда болуының жалпы факторлары
- •7.Тағамдық уланулар микробты емес – этиологиясы өсімдік және жануар текті (этиологиясы, эпидемиологиясы,клиникасы, диагностикасы) .
- •8.Химиялық заттармен улану (ксенобиотиктермен)
- •9.Тағамдық улануларды тергеу.
- •10.Тағамдық улану профилактикасы.
- •Ауыр шаруашылығында пестицидтерді пайдалануда санитарлық гигиеналық бағалау
- •2.Ауру пайда болуындағы тамақтың рөлі.
- •3.Қазіргі заманғы биотехнологияның тағамдық өнімдерді өндірудегі гигиеналық мәселелер
- •4. Алиментарлық-тәуелді инфекциялық емес аурулар. (этиологиясы, эпидемиологиясы,клиникасы, диагностикасы)
- •5.Тағамдық азық түліктерді санитарлық қорғау.Тағамдық азық түліктердің сапа регламентациясы.
- •6.Тағамдық өніммен қатынаста болатын полимерлік және синтетикаға қойылатын талаптар.
- •7.Ха лық денсаулығына нитраттармен ластану өнімдерінің әсер ету мәселесі
- •8.Тағамдық өнімдердің ауылшаруашылығында қолданатын дәрілік заттар мен ластану мәселесі
- •9.Тағамдық қоспаларға гигиеналық бағалау
- •10.Тағам көзіне гинетикалық өзгерту (ткгө)
5 Балық , балық және теңіз өнімдерінің тағамдық және биологиялық құндылығына гигиеналық баға беру
Балықтың химиялық құрамы тұрақсыз. Ол өмір сүру ортасына, қоректену ресурстары жағдайына байланысты, ауланған уақыты мен жергілікті ерекшеліктеріне байланысты көптеген өзгерістерге ұшырайды. Балықтағы ақуыз құрамының әр түрлілігі тұрақты. Ақуыз мөлшерінің ауысу көлемі 8% тен 14% ға дейін, май мөлшерінің һзгеру көлемі10,3 тен 28% одан жоғары. Ақуыздар балықтың бұлшықет тіні ақуыздары жылықанды жануарлар ақуыздарынан айырмашылығы жоқ. Жануар еті ақуыздары сияқты олар суда ерімейтін глобулиндер, суда еритін альбуминдер және күрделі емес фосфор құрамды ақуыздар – нуклеопротеидтерден тұрады, олар біріктіруші тіндерден құрамы, мөлшері бойынша ажыратылады. Біріктіруші ақуыздар құрамында жылыту кезінде тез глютиннен (желатин) ауысатын эластин және коллаген болмайды. Майлар және дәрумендер. Балық майы азық-түліктер ішінде биологиялық құндылығы жоғары болып табылады. Ерекше биологиялық белсенділік палтус бауыр майы, т.б көрсетеді. Балық майының биологиялық белсенділігі құрамындағы жартылай май қышқылдары және майда еритін дәрумендерден тұрады. Минералды заттар. Балық етінің биологиялық құрамының маңыздылығы ішінде йодтың жоғары мөлшерде болуымен байланысты. Әсіресе теңіз балықтары құрамы бойынша тіндерде микроэлементтерге бай.
Дерек көзі: Петровский К.С. Гигиена питания 226-227 бет.
Гелминтоздардың пайда болуындағы және таратудағы балықтардың санитарлық-эпидемиологиялық маңыздылығы
Балық адамдарға дифиллоботриоз, описторхоз ауруын таратушы гельминтоздарға себепші. Дифиллоботриоз. Бұл ауру гельминтоздармен шақырылатын, қатерлі асқынған анемияға алып келеді. Адам ішегінде гельминттердің лентицтің өсуін шақырады. Лентец адамдар ішнде тіршілік ентетін ұзын, жіңішке, ірі көлемді паразит, оның ұзындығы шамамен 3-4м, егер өскен жағдайда 10м және одан жоғары болады. Дифиллоботриоз табиғат ошағында кең тараған гельминтоздар қатарына жатады. Профилактикасы радикалды және поллиативті шаралар болып табылады. Радикалды шаралар гельминттің даму кезеңінің эпидемиялық тізбегіне бағытталған. Поллиативті шаралар балықты шикі күйінде немесе басқаша өңдеуге бағытталған. Описторхоз. Бұл гельминтоз адам организмінде мысықтың екі мұрты тәрізді дамиды opisthorchis. Гельминттер адам ағзасында ең алдымен бауырды, өт және өт жолдарын зақымдайды. Описторхоз кезіндегі профилактика шаралары дифиллоботриозға қарсы шаралар сияқты жүргізіледі.
Дерек көзі: Петровский К.С. Гигиенс питания 230-232 бет.
7 Майлар және тағам майларының тағамдық және биологиялық құндылығын гигиеналық бағалау
Тағамдық майлар қоректенуді жоғарылатуда және дәм құрамын өзгертуде маңызды рол алады. Олар мына биологиялық белсенді заттар катарына жатады: жартылай май қыщқылы, А және Д дәрумені токоферол, стерин т.б. кең тараған сүт майлары. Оларға құрамы, тұздылығы бойынша крестьянко майы, диеталық май ұқсас келеді. Майды сақтау кезінде маңызды өзгеріс қыщқылдық интентификациясы және ферменттік процесс микроорганизмдер дамуымен және саңырауқұлақ пайда болуымен шақырылалы. Майдың бұзылу кезеңі бастапқы сатысында органолептикалық өзгерістермен көрінеді. Мұндай майлар кей жағдайда тамақтануда қолданылып жатады. Олармен бірге адам организміне басқа да бұзылған азық-түліктер түсіп кері әсер береді. Май бұзылғанда басты өзгерістер биологиялық, химиялық, физикалық факторға әсер етуші қышқылдық қасиетіне байланысты.
Дерек көзі: Петровский К.С. Гигиена питания 236-248 бет.