Алғысөз

Нарықтық қатынасқа көшу халық шаруашылығының мамандарына жаңа талаптар қойып отыр. Олар жаңадан қалыптасқан жаңа экономикалық сипатқа және ойларға ие болып, қойылған мақсатқа жету үшін дамыту мақсатын қалыптастырып , ағымдық және болашақтағы экономикалық жағдайды бағалап, талдау негізінде жеке тиімді шешімдерді қабылдай білу керек. Нарықтық қатынасты дамыту жағдайында әрбір фирма, әрбір кәсіпкер терең кәсіпкерлік күресті жеңу үшін өзінің шаруашылық стратегиясын жүзеге асыру қажет.

Курстың мақсаты-ресурстарды тиімді пайдалануды қамтамасыз ету үшін тиімді жолдарды таңдау негізінде экономикалық өсу мүмкіндігін арттыру болып отыр.

«Кәсіпорын экономикасы» пәнін оқыту нәтижесінде төмендегі жетістіктерге жетуге болады:

• экономика аймағында тәжірибелік міндеттерді шешу құралы ретінде теориялық білімді пайдалану;

• экономикалық жағдайды бағалау негізінде жеке шешімді қабылдай білуді үйрену;

• кәсіпорын экономикасының негізгі түсінігін иелену;

• тиімді варианттарды анықтау және экономикалық тиімділікті өңдеу.

Берілген әдістемелік нұсқау «Кәсіпорын экономикасы» пәнінен білімгерлерге өзіндік жұмысты орындауға көмек болып табылады. Мұнда білімгерге экономикалық шешімдерді қабылдауда нақты өндірістік жағдайларды таңдау үшін қажетті құралдарды қолдануға мүмкіндік береді.

1. БӨЖ мазмұны және көлемі

1.1. БӨЖ тапсырма

БӨЖ тапсырмасы тақырыптың атынан, көлемі мен мазмұнын анықтайтын мінездемесінен, жұмысты орындау үшін алғы шарттардан, формулалардан тұрады.

0. БӨЖ көркемдеу

БӨЖ түсініктеме жоспары келесі элементтерден тұрады:

-титул парағы;

-БӨЖ тапсырмасы (есептеу үшін алғашқы мәліметтер);

-есепті шешу жолы (есептеу формулалары);

-кестенің соңғы толтырылуы.

1.3. БӨЖ мазмұны

Кәсіпорын іс-әрекетінің ең басты сапалы көрсеткіштерінің бірі өнімнің өзіндік құны болып табылады.

Өнімнің өзіндік құны - өнімді өндіруге және өткізуге кеткен шығындар жиынтығы.

Өнімнің өзіндік құны техникалық, технологиялық, ұйымдастырушылық және басқа да факторлар әсерінен динамикалық өзгереді. Бұл факторлар келесідей шығындарда көрінеді:

• шикізат пен материалдар;

• еңбекақы;

• шартты-тұрақты шығындар.

Вариант № 1

Өндіріс көлемі 10 мың теңге. Материалдар мен энергетикалық шығындары кестеде көрсетілген:

Қолданылатын ресурстар	1т өнімге кеткен шығын	Өнім бірлігінің бағасы, тг
Ресурс 1	1,19 т	132 600
Ресурс 2	22,2 кг	200
Ресурс 3	255 кг	25
Ресурс 4	11 кг	200
Ресурс 5	34 кг	350
Ресурс 6	7,2 кг	210
Электроэнергия	1,86 мың кВт сағ.	4 850
Жеңілдетілген су	2000 м3	16
Бу	9,8 Гкал	5 100
Отынның басқа да түрлері	300 м3	37

Негізгі жұмысшылар саны 200 адам, олардың орташа жылдық еңбекақысы 100 000 теңге, әлеуметтік сақтандыру қорының мөлшері 21 %. Жалпы шаруашылық шығындары жылына 520 млн теңге. Жалпы зауыттық шығындар цехтың өзіндік құнының 10 %-н құрайды. Өнімді өткізу шығындары 540 теңгені құрайды. 1т өнімнің өзіндік құнын есептеп табыңыздар.

Вариант № 2

Өдіріс көлемі 20 мың теңге. Материалдар мен энергетикалық шығындары кестеде көрсетілген:

Қолданылатын ресурстар	1т өнімге кеткен шығын	Өнім бірлігінің бағасы, тг
Ресурс 1	1,18 т	142 600
Ресурс 2	21,2 кг	300
Ресурс 3	265 кг	35
Ресурс 4	13 кг	400
Ресурс 5	33 кг	150
Ресурс 6	6,2 кг	310
Электроэнергия	2,84 мың кВт сағ.	2 850
Жеңілдетілген су	3000 м3	14
Бу	8,8 Гкал	3 100
Отынның басқа да түрлері	200 м3	36

Негізгі жұмысшылар саны 300 адам, олардың орташа жылдық еңбекақысы 300 000 теңге, әлеуметтік сақтандыру қорының мөлшері 21 %. Жалпы шаруашылық шығындары жылына 420 млн теңге. Жалпы зауыттық шығындар цехтың өзіндік құнының 10 %-н құрайды. Өнімді өткізу шығындары 540 теңгені құрайды. 1т өнімнің өзіндік құнын есептеп табыңыздар.

Вариант № 3

Өндіріс көлемі 30 мың теңге. Материалдар мен энергетикалық шығындары кестеде көрсетілген:

Қолданылатын ресурстар	1т өнімге кеткен шығын	Өнім бірлігінің бағасы, тг
Ресурс 1	1,20 т	122 500
Ресурс 2	24,2 кг	400
Ресурс 3	245 кг	45
Ресурс 4	14 кг	500
Ресурс 5	32 кг	450
Ресурс 6	6,3 кг	310
Электроэнергия	2,78 мың кВт сағ.	1 750
Жеңілдетілген су	2000 м3	13
Бу	8,9 Гкал	2 100
Отынның басқа да түрлері	100 м3	35

Негізгі жұмысшылар саны 500 адам, олардың орташа жылдық еңбекақысы 400 000 теңге, әлеуметтік сақтандыру қорының мөлшері 21 %. Жалпы шаруашылық шығындары жылына 540 млн теңге. Жалпы зауыттық шығындар цехтың өзіндік құнының 10 %-н құрайды. Өнімді өткізушығындары 530 теңгені құрайды. 1т өнімнің өзіндік құнын есептеп табыңыздар.