19. Прынцыпы развіцця маўлення вучняў пач кл. Праца са словазлучэннем і сказам.

Прынцыпы развіцця маўлення вучняў пачатковых класаў адзінства развіцця маўлення і мыслення, узаемасувязь вуснага і пісьмовага маўлення, сувязь працы па развіцці маўлення з вывучэннем граматыкі, стылістычная накіраванасць развіцця маўлекня Праца са словазлучэннем Словазлучэнне рэалізуецца у сказе, гэта асноўная сэнсава-граматычная адзінка сказа, вучацца ставіць пытанне ад аднаго слова да другога, усведамляюць, што у словазлучэнні адно слова галоўнае, а другое — залежнае. разбіраюцца ў саставе сказа. Работа над словазлучэннем праводзщца у сувязі з вывучэннем часцін мовы. Выдзяленне словазлучэнняў з новымі або малазразумелымі словамі. Выпісванне сл\зл са сказау.--Складанне сл\зл з новымі словамі, з мнагазначнымі сл. Складанне сл\зл па мадэлі , Складанне сл\зл па схемах: прым + наз, дз + прысл. Паказ сувязі слоў у сказе пры дапамозе схем. Складанне сл\зл розных тыпау, уключэнне ix у сказ Складанне звязных тэкстаў па апорных сл\зл

Работа над сказам. недахопы: --няправільны парадак слоу--памылкі ў спалучэнні слоў, --ва ўжыванні граматычных форм, -пропуск слоў, --незакончанасць сказа, --няправільнае інтанаванне.

Поўныя адказы на пытанні --выклікае цяжкасці ў першакласнікау: даць першае слова адказу, якое дапаможа пабудаваць сказ. Выбарачнае чытанне, адказ сказам з тэксту. Падзел тэксту на сказы. Работа з дэфармаваным тэкстам, Складанне сказаў па малюнках i па серыі малюнкаў. Работа з дэфармаваным сказам. Пашырэнне сказа. Выразнае чытапне сказау. Складанне сказау на аснове уласных назіранняу. Дапісванне сказау, Складанне сказаў па пытаннях, Рэдагаванне сказау. Перабудова сказау: замена адных слоу ў граматычных форм другімі Завучванне на памяць. Замена формы аднаго сказа формай іншага: Складанне сказау з аднароднымі членамі з двух-трох простых сказау:.Аналіз складаных сінтаксічных канструкцый.

Практыкаванні па развіцці звязнага маўлення вучняў.1. па ўзору. адказы на пытанні пераказу,пісьма, тэлеграмы. 2. канструктыунага характару. (перабудова тэксту, пашырэнне, замена падрабязнага выкладу сц1слым, выбарачны пераказ, рэдагаванне тэксту). 3. творчага характару: творчыя пераказы, сачыненні, пісьмы.

20. Вусныя і пісьмовыя пераказы: падрабязны, сціслы, выбарачны, творчы, - іх значэнне і мет правядзення.

Падрыхтоўка да пераказаў: падбор тэксту і чытанне, гутарка, план, слоў-арф. праца Вусн. і п-я п. а)пераказы падрабязныя (змест зыходнага тэксту перадаецца поўна, з усімі падрабязнасцямі, захоўваецца тып тэксту, яго кампазіцыя і поўныя асаблівасці). ўдасканальваюцца ўменні раскрываць тэму і асноўную думку выказвання, фарміруюцца ўменні збіраць і сістэматызаваць матэрыял , знаходзіць "свае" моўныя сродкі для сувязі адабранага матэрыяла. б) пераказ выбарачны (перадаецца не ўвесь тэкст, а якая-небудзь частка, звязаная з пэўнай тэмай; тып зыходнага тэксту, яго кампазіцыя, як павіла, змяняюцца); в) пераказы сціслыя (перадаецца галуўнае са зместу тэкста, падрабязнасці апускаюцца. Тып тэкста можа быць захоўван ці змяніцца ў залежнасці ад аб'ёму і характара сціскання). вучацца выдзеляць галоўнае ў выказванні г) пераказ з творчым заданнем (змены ў змесці ці кампазіцыі зыходнага тэксту – змена ліца расказчыка, дапаўненне тэкста, перастаноўка частак і інш. Тып тэкста, яго моўныя асаблівасці могуць захоўвацца ці змяняцца ад характара задання). самастойна вызначаць кампазіцыю выказвання, адбіраць і выкарыстоўваць моўныя сродкі, рыхтуюць да стварэння сваіх тэкстаў.

Моўныя памылкі і недахопы: а) лексіка-стылістычныя памылкі альбо слоўнікавыя: паўтарэнне аднаго і таго жа слова; недакладнасць ва ўжыванні слоў (Бабёр хутка (нязграбна) падскочыў і заспяшаўся да ракі); ужыванне лішніх слоў: але, ну, вось, тады, і; ужыванне слоў не ў тым значэнні, нечакана (неўзабаве) гукнуў; б) да групы марфолага-стылістычных памылак , няправільныя ўтварэнні слоў і форм слоў, няправільнае словаўтварэнне (вусы натапырваюцца (тапырацца)); утварэнне нелітаратурных форм (да грудзёў (грудзей), в) памылкі ў словазлучэннях і сказах - сінтаксічна–стылістычныя граматычныя):няправільны парадак слоў; няўменне вызначаць межы сказаў; няправільнае ўжыванне часоў дзеяслова; памылкі ў пабудове словазлучэнняў.

Памылкі ў змесце а) тэма не раскрыта,няпоўна; б) прапушчаны важны момант в) значнае месца займае другаснаег) няма абгрунтавання падзей; д) не ўказаны час і месца дзеяння; е) есць скажэнне фактаў.

Папярэджанне і выпраўленне п. характэрныя –праан-ць падрыхтоўку, падабраць прыклады памылак з работ вучняў, аналізу пераказу , настаўнік запісвае ў сшытак заўвагі. Падрыхтоўка да пераказу на працягу 5-6 ,работа над свабодным дыктантам. запіс цяжкіх слоў у слоўнікі, складанне з імі сказаў, правядзенне пісьмовых практыкаванняў, у якія ўключаюцца новыя словы, карыстанне арфаграфічным слоўнікам на ўроку. навучыць самаправерцы, запісаць і даць вучным памятку, чарнавы варыянт, дапрацаваць пераказ і толькі тады выставіць адзнаку. Навучальны характар.

Пры ацэнцы ўлічваліся арф-я пунк-я памылкі (недахопы і выпраўленні на адзнаку не ўплываюць) змястоўнасць маўленчыя недахопы, звязаныя з няправільным ужываннем слова ў не ўласцівым для яго значэнні, ужываннем рускіх слоў, выпраўляліся.