4.Эпидемиологиялық жағынан қауіптілік туғызатын азықтарды залалсыздандыру

1. Сапасы жағынан қауіптілік туғызатын кез-келген азық-түліктер, шикізаттар тағамдық мақсатта жарамсыз болып табылады. Мұндай өнімдер арнайы зерттеуден өтеді. Ветеринарлық дәрігер кеңесімен шартты жарамды азық ретінде кейбірі техникалық утилизацияға мал жеміне жіберілсе, ал тұтыну мен сақтау мерзімі біткен сүт технологиялық қайта өңдеуге екінші рет температуралық өңделгесін айран, ірімшік т.б. өнімдерге жіберіледі.

2. Эпидемиологиялық қауіптілігі жоғары өнімдер тағамдық мақсатқа мүлдем жарамсыз деп табылып, қауіптілігіне қарай залалсыздандырғыш заттар қосылып, жойылады.

Азық-түліктерді стерилдеу, пастерлеу, қуыру, бұқтыру, пісіру сияқтытемпературалық режимді қадағалау барлық вегетативті формадағы микробтар мен олардың токсиндерін жоюды қамтамасыз етеді. Микробты тамақтан улану профилактикасында тамақты әзірлеу үрдісін механизациялау мен автоматты басқару маңызды орын алады.

Микробтық емес тамақтан уланудың профилактикасында түрлі зиянды қоспалардың тағамға түсуін ескерту, табиғаты улы және белгілі жағдайда улылық қасиетке ие болатын басқа заттардың тағамдық мақсатта қолданылуына жол бермеу қажет.

Тамақтан улануды ескерту бойынша профилактикалық шараларды ұйымдастырғанда тамақтан уланудың мерзімділігін, тағам өндірісіндегі эпидемиологиялық жағдайдың өзгеруіне кейбір азық-түліктердің ролін ескерген жөн.

Тағамдық микотоксикоздар

Тағамдықмикотоксикоздар (ТМ)- құрамында микроско-пиялық саңырауқұлақтың спецификалық формаларының тіршілігі нәтижесінде түзілген улы метаболиттері бар, дәнді дақылдардан өндірілген азық-түліктерді тұтынудан туындайтын созылмалы ауру.

Тағамдық микотоксикоз түрлері:1. афлатоксикоз

2.фузариотоксикоз

3.эрготизм

Афлатоксикоз

Афлатоксиндер Aspergillus flavus тұқымдас микроскопиялық саңырауқұлақтарыменөсiмдiктектiөнiмдерде,дақылдықдәндерде(арахис,бидай, жүгерi, күрiшт.б) түзіледі.Афлатоксин гепато-токсикалық,гепатоканцерогендік күшті әсері бар.

Саңырауқұлақтар афлатоксинi көбінесе арахис жаңғағы мен арахис ұнын, кейбір дәндідақылдардытамаққақолдауданболады. Сонымен қатар, афлатоксин какао мен кофе дәнінде, мақта қозасында(хлопчатник), ысталған және кептірілген балықта, кейбір көкөністерден табылған.

Афлатоксиндер азық-түліктердің түрлі температура жағдайында сақталу кезінде түзіледі, ең оптимальды температура 20-30⁰ және 85-90% ылғалдылық .

Афлатоксиндер термолабилдi, суданашареридi, теккүштi өттеғанаеридi.Жеделдеу және созылмалы афлатоксикозда бауыр циррозы мен бауыр рагы, ал жедел ағымында –бауыр некрозы мен бауырдың майлы инфильтрациясы дамиды.Соңынаннейротоксиндамып(құрысулар, парез, жүрiскоординациясыныңбұзылуы)бүйректі зақымдап,организмнiңферменттiкстаусынбұзады.

Саңырауқұлақтар дамуы мен афлатоксин түзілудің алдын алу шараларына дәнді қоймада дұрыс сақтау мен басқа да азық-түліктердің көгеріп кетуінен, яғниылғалданудан сақтау болып табылады.

Шикі азық пен бидайдағы афлатоксин В-ның шекті мөлшері- 30мкг/кг, ал күріш пен сояда-10мкг/кг. Балалар тағамында афлатоксиндер мүлдем болмауы тиіс.