Тағамдықтоксикоинфекцияпрофилактикасы

Жануарлартектi азық-түлiктердiңмикробпенластануыныңалдыналушаралары:

1. малдыңтiрi жәнесойылғаннанкейiнгi етпенсүттiңжұқтырылуынболдырмау;

2. олардыалужәнеөңдеукезiндегi қажеттi санитариялықрежимдi қамтамасызету;

Осымақсаттаетөңдеумекемелерiндесойылатынмалдарға, союжағдайларын, ұшалардыбiрiншiлiкөңдеуменбөлшектеугетұрақтыветеринарлық-санитариялыққадағалаужүргiзiледi.

3. Еттергемұқиятветеринарлық-санитариялықсараптамаөткiзiпотыру;

4. Тағамөнеркәсiбiнiңмекемелерiнде, қоғамдықтамақтандыружәнесаудаорындарындабөлмелер, құрал-сайман, қондырғы-жабдық, мүкаммал, ыдыс-аяқтарғақойылатынгигиеналықталаптарқадағалануытиiс.

5. Дайынтағамныңшикiзаттарменқиылыспауы, тауаркөршiлiгi принципiнiң, технологиялықпроцессағымдылығыныңорындалуынакөңiлбөлiнедi.

6. Азық-түлiктердiңмикроорганизмдерментұқымданбауындақызметкерлердiңжекебасгигиенасыныңережелерiнсақтау;

7. Қызметкерлердiңсанитариялықсауаттылығыменмәдениетiндамытып, әрдайымарттырыпотыру;

8. Тағамөнiмдерiндайындаудағыөндiрiстiкпроцестердiңмеханизацияланып, автоматтытүрдеорындалуыеңбектi жеңiлдетiп, өнiмсапасыныңжоғарылауыменмекеменiңсанитариялықжағдайыныңжақсаруынаықпалынтигiзедi;

9. Азық-түлiктердi әзiрлеуменсақтаудасуықпенжылукеңiненқолданылып, қоздырғыштартiршiлiгiнбаяулатадынемесежойыпжiбередi. Сондықтанжылуменөңделурежимi ментағамдардыңтұтынумерзiмiнқадағалаудыңмаңызызор.

Бактериалдытоксикоздар

Тағамдық токсикоздар микробтың тамақ құрамында өсіп, көбеюі кезінде бөлінген токсиндердің организмге түсуі нәтижесінде дамиды. Бұл кезде тағамда қоздырғыштың өзі аз не мүлдем болмауы да мүмкін.

Стафилококтықулану. Этиологиясы

ТамақтануланудыңтуындауындағыстафилококтыңрөлiнЛащенковП.Н. алғашрет 1901 ж. анықтап, алғашретауырғандастафилококктыторттыңкремiнентапқан.

Стафилококтытамақтануланудыстафилококтарментүзiлетiнэнтероксиншақырады. Staphilococcus тұқымдастығы Micrococcaceae туыстығынажатып, Staphilococcus aureus, Staph.epidermidis, Staph.saprophyticusтүрлерiн, патогендi жәнепатогендi еместүрлерiнажыратады. Патогендiстафилококктарға мастит, баспа, стоматит,ринит, терінің іріңдік ауруларын, терi астықабатта, мұрын-жұтқыншақжолындақабынупроцестерiншақырып, кейбiртиптерi азық-түлiккетүскендетамақтан улануды шақыратын түрлері жатады. Олардың барлығы дерлік қанды лабораторлық әдіспен зерттеуде қан плазмасын ұйытып, эритроцитті гемолизге ұшырату қабілеті бар(стафилококктар коагулазды-оң және гемолитикалық). Бұл ерекшеліктер тамақтан улануды шақыратын стафилококтардан басқа патогенді стафилококтардың бәріне тән.

Стафилококктар азық құрамында микробқа қолайлы орта мен жағдай қалыптасуынан энтеротоксин түзіп, адам организміне осы токсиннің түсуімен улану шақырады.

Қазiргi кездестафилококктыэнтеротоксиннiңалтысерологиялықтиптерi A, B, C, Д, E, F, анықталған. Бұлбактериялардыңкөпшiлiгi алтынтүстеспигменттүзiп, спорасыз, факультативтi анаэробқажатып, патогендiктiңбастыкритериi плазмокоагуляцияреакциясыболыптабылады. Патогендi стафилококтардыңбәрi бiрдейэнтеротоксинтүзбейдi, сондықтанолардыңпатогендiгiнплазманыкоагуляциялауреакциясынқоюарқылыанықтайды.

Азық-түлiктердiңзарарланукөзiадамменжануарлар, алжұғужолдары – ауа-тамшылы, өйткенi стафилококктыауруларжоғарытынысжолынзақымдайтындықтан, жөтел, тынысалу, түшкiрукезiндесолқоршағанортағатарайды. Соныменқатартерiсiндестафилококтықзақымданулар (iрiңдi), күйiкжарақаты, абсцестерi барадамдаринфекциятаратудыңқауiптi көзi болыпкеледi.

ПАТОГЕНЕЗI.Стафилококкэнтеротоксинi адаморганизмiнеәсеретiп, асқорытужолындағышеткi нервұштарынтiтiркендiрiп, бұлшықеттонусынкөтерiп, асқазан, ащы, тоқ iшектердiңмоторикасынкүшейтедi. Энтеротоксиннервжүйесiнiңпарасимпатикалықбөлiмi арқылыжүрекбұлшықетi менқанайналымжүйесiнеәсеретедi.

Клиникасы. Стафилококты уланудағы клиникалық симптомдар сипаты:тұрақты, тұрақсыз. Тұрақты симптомдары.

Инкубация кезеңі 1-6 сағатқа созылады. Жиі қайталанатын құсу, лоқсу байқалып, ауру ағымы ұзаққа созылмайды. Келесі тәулікте улану симптомдары тоқтайды. Өлім жағдайлары балалар арасында сирек кездесіп, ересектерде ауыр өтеді.

Тұрақсыз симптомдары

Мұндай симптомдар қатарына іш өту, дене қызуының көтерілуі, пульс жиілеуі, құсық пен нәжісте қан араласуы, балтыр бұлшық етінің құрысуы, шырышты қабаттардың көгеруі.

Оңтайлыкөбеютемпературасы 25-37⁰С, 10⁰С-таөсуi баяулап, 4-6⁰С-таөсуi тоқтайды. Стафилококтарсыртқыортафакторларыныңәсерiнетұрақты, 70⁰С-та 1 сағатқатөзiп, 80⁰С-та20-30минуттанкейiнжойылады, олардыңыстыққатөзiмдiлiгi азықтыңжалпымикробпентұқымдануына, азықтыңылғалдылықдәрежесiне, қышқылдыортаға да байланысты. Стафилококктар қанттың жоғары концентрациясына салыстырмалытүрде тұрақты, көбеюі 60%-дан жоғары концентрацияда(азықтың сулы фазасындағы қант есебінен) тоқтайды.

Қанттың 33-55% концентрациясында стафилококк әлі де болса жеңіл көбейіп, ал паратифозды, дизентерия аурулары мен т.б. патогенді бактериялар өсуі баяулайды.

Стафилококк ас тұзына да салыстырмалы түрде тұрақты. Тұздың 12% жоғары концентрациясында көбеюі тоқтайды. Органикалық қышқылдар, мысалы сірке және сүт қышқылының аздаған (0,1-0,2%) концентрациясының өзі өсуін тежейді. Қышқылдықтың рН-4,5-нан төмен болуы өсуін тоқтатады. Осыдан келіп, стафилококкты тамақтан уланужағдайлары басқа микробтар тіршілігін жоя отырып,стафилококккөбеюіне жағдай жасайтын қант пен тұздың концентрациясы салыстырмалы жоғары азықтар-кремді бұйымдармен байланысы түсіндіріледі.

Стафилококтаразықтакөпдәрежедекөбейгенiменорганолептика-лықкөрсеткiштерiндеөзгерiсбайқалмауымүмкiн. Тамақтануланудышақыратынқажеттi энтеротоксинмөлшерi азықтастафилококтардың 4-6сағ. қарқындыкөбеюiненкейiнтуындайды. Қайнатылғанкремде(заварной) 37⁰С 4-5 сағ., дайынеткотлетiнде 3 сағ. көбейiп, азықтыңтұқымданудәрежесi1мл/106-107 шамасынажетедi. Стафилококкэнтеротоксинi жоғарытемператураға, сағатбойықайнатуғатөзiмдi; сондықтантамақтануланудыңсебебi жылулықөңдеуденөткен, тiрi қоздырғыштарыжойылған, энтеротоксинi сақталғаназықтарментағамдарболыпкеледi. Энтеротоксиннiңтермотұрақтылығықышқылдыортадатөмендеп, құрғақнемесемұздатылғаназықтардаэнтеротоксинбiрнешеайғадейiнкүшiнжоймайды.