60 Сурак.Тыныс алу жаттығулары

1.Тыныштандыратын тыныс алу. Қалыпты жағдайда, отырып, немесе тұрып толық, терең дем алыңыз. Кейін деміңізді ұстай тұрып, шеңбер елестетіңіз. Деміңізді жаймен соған шығарыңыз. Бұл әдісті 4 рет қайталаңыз. Содан кейін дәл осы үлгіде елестетілген квадратқа 2 қайтара деміңізді шығарыңыз осы жаттығуларды орындағанна кейін міндетті түрде тыныш күй пайда болады.

2.Мұрынмен кезек дем алу

Мақсаты: сергіп, ойды тиянақтау.

Нұсқау: Өзіңізге ыңғайлы қылып отырыңыз. Оң қолдың бас бармағымен мұрынның оң танауын жауып, сол жағы арқылы терең дем алыңыз. Енді сұқ саусақпен сол жақ мұрынды жауып, оң жақпен дем шығарыңыз. Осылайша кезек-кезек жаттығуды жалғастырыңыз.

3.Әркелкі дем алу Қиындығы: жоғары. Мақсаты: сергу,стрестік жағдайдың алдын алу мақсатында жүргізіледі. Нұсқау: Терең асықпай дем алыңыз, артынан іштің көмегімен тез, бір сәтте демді шығарыңыз. 10 рет қайталаңыз.

61сурак.Психологиялық тренинг принциптері психологиялық тренинг-топтық жұмыстың белсенді әдістеріне негізделген, арнайы ұйымдастырылған қарым-қатынас формасы болып табылады .Психологиялық тренинг принциптері :1)Тренингтік орта құру принциптері; 2) Тренингке қатысушылар тәртібінің пинциптері; 3)Ұйымдастырушылық принциптері; 4)Эстетикалық принциптер; 5)Жүйелік детерминация ;6)Белсенділік, зерттеушілік және шығармашылық; 7)Ашық-жарқын болу,Топты құру, жабдықтау; 8)Жарияламау. Тренинг мақсатының мазмұнына сәйкес келуі; 9)Нақтылық; 10)Өзара қарым-қатынас; 11)Кеңістік-уақыттық ұйымдастыру;12) Зиян келтірмеу; 13)Жіткілікті; 14) Шынайлылық «қазір және осында»

62сурак.Психологиялық тренингті безендіру: Психологиялық тренингті безендіру бағдарламасы құжаттың формальді талаптарына байланысты. Онда мынаған көңіл аударады:

А) бағдарламаның сыртқы түрі, яғни безендірілуі; Б) бағдарламаның құрылымы және мазмұыны.

Безендірудің маңызды элементіне тоқталайық:

Мұқабасы. Мұнда бағдарламаның аты және автордың аты-жөні нақты көрсетілуі керек. Көбінесе құрастырушы-автор деп келтіреді, себебі автор тек бар жаттығуларды жинақтап құрайды. Жоғарғы жағына мекеме аты көрсетіледі. Төменіне құрылған уақыты, мекені келтіріледі

Мұқабасын безендірудің мысалы. Анықтама хат: Мұнда мақсаты, міндеті, бағдарламаның мазмұны және қолданылатын әдістер, қажеттілігіне қарай теориялық негіздемелер, тренинг өткізуді ұйымдастыру жағдайы және жалпы сағаттар саны көрсетіледі.

Тақырыптық жоспар: Мұнда тренинг сағатының негізгі мазмұны, сағаты және оны жүзеге асырылуы көрсетіледі.

Сабақ құрылымы: Бұл бағдарламаның «негізі». Мұнда әр сабаққа қатысты кезеңдер баяндалады.

Тренинг құырылымы:

1 – кіріспе және танысу (1- күн)

2 – базалық дағдыны дамыту (2-3-күн)

3 – жекелендіру, қатысушының жеке мәселесімен жұмыс (4-күн)

4 - дағдыны бекіту (5-күн)

5 – қорытынды шығару, қоштасу (6-күн)

1 күндік жұмыстың құрылымы:

1- танысу

2- сергіту

3- күн тақырыбы

4- топтық жаттығу

5- күнді қорытындылау

6- үй тапсырмасы

Тренинг мазмұны. Бұл бағдарламаның ядросы. Мұнда әр тренинг сағатының мақсаты, міндеті, әдіс-тәсілдері мен бақылау формалары көрсетіледі. 2. Мазмұны жағынан тренингті бөлек боктарға бөлуге болады. Вачков И.В. әр блоктың жүзеге асуын былайша көрсетеді:

Кіріспе

Толеранттылықтың дамуы

Агрессияны төмендету

Коммуникативті құзыреттілікті қалыптастыру

Ұйымшылдықты арттыру

Аяқтау.

Битянова М.Р. тренинг өткізудің мынадай кезеңдерін көрсетеді:

амандасу ритуалы

сергіту

өткен тренинг сағатына рефлексия

бүгігі тренинг сағатының тақырыбына кіріспе (негізгі мазмұны)

негізгі сабақ мазмұнын меңгерудегі жаттығулар

бүгінгі тренинг сағатына рефлексия

үй жұмысы немесе келесі кездесуге «көпір» салу

қоштасу ритуалы.

М.Р.Битянованың айтуынша танысу-қоштасу ритуалдары психологиялық «қоршау» ретінде қолданылады, бұл қатысушыларды біріктіруге қажет.Сергіту сәтін айтқанда қатысушылардың эмоционалдық күйі, белсенділігі маңызды. Сергіту тек тренинг сағатының басында ғана емес, сонымен қатар жаттығулардан кейін де орындалады (психолог топтың эмоционалдық күйін өзгерткісі келгенде).

63 сұрақ

«Денелік мүсіндер» тренингінің жүру барысы

«Денелік мүсіндерді» жасау.Рольдерін ауыстырып отыру арқылы жұптар жұмыс атқарады.Бір қатысушы (мүсінші) үндеместен келесі қатысушының денесінен кез-келген «мүсінді» жасайды. «Мүсіндер» дайын болған кезде алынған әсерлермен алмасу арқылы талдау жасалады.

64сурак.Тренинг тобын ұйымдастыру ережелері

Қатысушылардың өзіндік бағалауын қолдау. Топта сенімді және жылы атмосфера туғызу; Өзін-өзі көрсетуге жағдай жасау;

«Жүргізуші позициясы» Топтық жұмысты ұйымдастыратын жүргізушінің жасөспірімдер тобымен жұмыс тәжірибесі болуы қажет. Жүргізушінің топтық динамика, топтық эффект және тренингті жүргізу барысында туындаған мәселелерді шеше білу жөніндегі білімді толық игеріп, жұмыс барысында тиімді қолдана алғаны жөн жүргізуші топпен жылы қарым-қатынас орнатуы қажет, сондықтан ол үнемі қатысушылардың көңіл-күйін, эмоцияларын қадағалап, тренинг барысында туындаған қиындықтарын шешіп отырады. Топпен жұмыс жасаудың негізгі ережелері

1. Қатысушылардың өзіндік бағалауын қолдау.

2.Топта сенімді және жылы атмосфера туғызу;

3. Өзін-өзі көрсетуге жағдай жасау;

4.Топтағы қарым-қатынас үрдісін зерттеу және мағынаны қалыптастыруға жағдай жасау;

Тренинг қорытындысында өткен сабақтарды еске түсіріп, алған сезімдерімен бөліседі және ұсыныс берілді.

Топтық ережелер.

Берілген тақырып бойынша сөйлеңіз.

Өз сезіміңізбен бөлісіңіз.

Барлық қатысушыға құрмет көрсетіңіз.

Жүргізуші айтылған ереже нұсқауларын ватманға түсіріп отырады, соңынан қысқаша талқылаулар орын алады:

1. Қол көтеру ережесі – пікірлерін кезекпен айту. Бір қатысушы өзінің пікірімен айтып жатқанда, екіншісі тыңдайды және өзіне сөз алудан бұрын қол көтереді.

2. Бағалаусыз – айтылған әр түрлі көзқарастарды бағалаудың қажеті жоқ.

3. Құпиялылық – тренинг сабағында айтылған пікірлер қатысушылар арасында қалады.

4. «Тоқта» ережесі – егер қатысушының жеке тәжірибесіне жағымсыз пікірлер айтылып жатса, айтылып жатқан тәжірибе иесі көзін жұмып: «Тоқта» деп айтады.

5. Топ ережесін ватманға құр сөзбен жазбай, символдарды қолдана отырып, ережелер суретін салуға болады.

65сурак.Тренингтің қорытынды этабына сипаттама бер.Тренингтің үшінші этабы яғни қорытынды этабы- қоштасу және қорытындылау этабы болып табылады. Бұл кезеңде тренингке қатысушылардың тренинг басындағы көңіл-күйлері,тренингтен алар үміттері қаншалықты қанағаттанарлық болды,олардың ойларынша тренинг қалай өту керектігі тренинг барысында не жетіспеді,тренинг несімен қызықты отті,бұдан да қызықтырақ өткізу үшін не нәрсе қосуға болатын еді, тренинг соңында осы сұрақтарды талқылайды.Тренер мен қатысушыларға рахмет айтып,сәттілік тілеп,бланкілі қағаздар толтырып,сертификаттар беріледі.