2.3 Айнымалы токтың жоғары вольтты ажыратқышын тексеру және күрделі жөндеу

Ажыратқышты техникалық күйі бойынша жөндеу:

- жұмыстағы қарсылықтан кейін;

- ажыратқыш багынан майдың ағуын тапқан кезде;

- аз майлы ажыратқыштардан жарылу немесе фарфордың жиналып қалуынан майдың ағуын тапқан кезде;

- элегазды ажыратқыштардың герметикалығы бұзылған жағдайда;

- механикалық немесе коммутациялық ресурстарды өндіргеннен кейін орындалады.

Жұмыс және тексеру көлемі қателік немесе зақымдану сипатымен анықталады.

Ажыратқыштарды тексеру кезінде бақыланатындар:

- элегазды таратушы қондырғы ғимаратында элегаздың ағуын іздегіштің болуы;

- элегаз қысымын бақылайтын құрылғының көрсетуі немесе герметикалы (жиналмайтын) элегаздық ажыратқыштағы мембрананың бүтіндігі;

- ажыратқыштың және оның жетегінің сыртқы күйі;

- ластанудың, көрінетін сынықтардың, жарылу және оқшауламаны жабатын іздердің болмауы;

- май ағуының деңгейі және болмауы;

- жерлендірудің дұрыстығы;

- ажыратқыштың және жетектің төменгі температура мерзімінде қызуының жұмысы;

- есептегіштің апатты сөндірулер санын көрсетуі.

Ажыратқыштарды ағымдағы жөндеу кезінде:

- ажыратқышты және жетекті ішкі тексеру;

- оқшауламаны және ажыратқыштың сыртқы бөліктерін сүрту;

- май көрсеткіш қондырғылардың дұрыстығын тексеру;

-элегазды ажыратқыштарды ағуын тексергішпен герметикалығын тексеру;

- түйіспелі және механикалық байланыстардың сенімділігін тексеру;

- жетектің майлы және серіппелі буферлерінің дұрыстығын тексеру;

- рұқсат етілген жердегі майлауды ауыстыру;

- трансформатор майын құю немесе ауыстыру (қажет кезінде);

- кемінде 1МОм болатын 1000В мегаомметрмен қосқыш және сөндіргіш орамалардың және екінші реттік тізбектің оқшауламаларының кедергілерін өлшеу;

- төлқұжаттағыдан ±10% аспайтын ажыратқыштың қозғалмалы бөлігінің қозғалыс уақытын тексеру;

- үш еселі қосу және сөндірудімен сынау.

Майлы ажыратқыштар. Майлы ажыратқыштарды ағымдағы жөндеу құрамында үш адамы (майлы ажыратқыштарда 110 и 220 кВ кернеумен) бар баригадамен және екеуі – қалған ажыратқыштарда, кернеуін алумен жүргізіледі.

Аз көлемді майлы ажыратқыштарды ағымдағы жөндеу кезінде алдымен, ажыратқыш пен жетекті тексереді. Тексеру кезінде ажыратқыштың сыртқы бөліктерінің ластануын, әсіресе оқшауланған бөлшектердің, оларда жарықтардың болмауын; майдың алып тасталғанын және оның тығыздалған полюс арқылы аққан іздерінің болуын; полюстердегі май деңгейін; кездейсоқ қызу белгілерінің болмауын (мысалы, түсінің құбылуы) тексереді.

Оқшауламаларды және ажыратқыштың сыртқы бөліктерін керосинге батырылған ескі заттармен сүртеді, арқандалған бөліктегі майлауды жаңартады, май көрсеткіш қондырғылардың жұмысын тексереді. Ажыратқыштың және жетектің бекітілуін тексереді; бекітуші бөлшектердің дұрыстығын, жетек және ажыратқыштың мүшеленуінің дұрыстығын; сынаманың қосылуын және ажыратқыштың сөндірілуін орындайды. Жұмыс көлемін анықтап, ағымдағы жөндеуге көшеді.

ВМПЭ-10 ажыратқышының ағымдағы жөндеуі бөлшектеп ажыратумен келесі технологиялық ретпен жүргізіледі:

- полюс аралық қалқаларды алады, полюстардан майды құйып алады (2.12-сурет), розеткалы түйіспемен төменгі қақпақты 1 алады, доға сөндіргіш камералардан 21 және тіректік цилиндрлерден 23 суырады. Полюстерден суырылған бөлшектерді құрғақ маймен жуады, сүртеді және тексереді;

- ажыратқышты қосулыіа сәйкес қолмен жасалатын күйге келтіреді және қозғалмалы стерженнің соңын тексереді;

- егер түйіспелер мен камераларда мардымсыз тозу (жұмыс түйіспесінің жоғарысында металлдың аса үлкен емес қаспақтануы) болса, онда олардың жоғарысын егеумен немесе зімпаралы терімен тазаласа жеткілікті, содан соң маймен жуады. Бұл жағдайда келесі кезекті жөндеуді түйіспенің және камераның тозу дәрежесіне тәуелді мерзімінен бұрын жүргізеді. Егер түйіспелер және камералар доғамен қатты зақымданатын болса (түйіспенің баяу балқитын жалатылған тесіп өтетін қызу мен қабыршақ болады және мыс бөлігінің ламелінің және стерженнің зақымдануы, камераның орталық саңылауының үрленген арнасының үлкейген өлшемі ені немесе диаметрі және т.б. бойынша 3 мм үлкен), олар артық бөлік кешенімен ауыстырылуы керек;

2.12-сурет 1600 А-ге дейінгі ВМПЭ-10 ажыратқышының полюсі:

1 – төменгі қақпақ; 2 - төменгі фланец; 3 - цилиндр; 4 - жоғарғы фланец; 5 - корпус; 6 - басы; 7 – жоғары қақпақ; 8 – май түсіргіш саңылаудың тығыны; 9 - қақпақша; 10 - подшипник; 11 - буфер; 12 – ішкі механизм рычагы; 13 - тығыздау; 14 - механизм валы; 15 - механизм; 16 – сыртқы механизм рычагы; 17 - бағыттаушы стержень; 18 – ток қайтарғыштар; 19 - тығын; 20 - планка; 21 – доға сөндіргіш камера; 22 – май көрсеткіш; 23 - тірек цилиндр; 24 – қозғалмалы стержень; 25 - шығыршық; 26 – серіппе

- розеткалы түйіспені жөндеу кезінде ламелдің 4 жиналған түйіспесінде қисаюсыз орнатылғанын бақылау керек (2.13-сурет), тартылған стержень кезінде ортаға еңіс күйінде жоғарғы бөліктің өзара жанасуымен орналасады және тіректік сақинада тіреу 2 қойылады.

Қозғалмалы стерженнің түйіспесін ауыстыру қажеттілігінде полюсті бұдан кейінгі ажырату келесі ретпен жүргізіледі:

- жоғарғы шиналарды ажыратады;

- корпусты алдын ала тартылымнан, оқшауланған цилиндрден және оқшауламаның жоғарғы тұтқасынан ажыратып, оны механизмнен алады;

- планканы алады 20 (2.12-сурет) және ток қайтарғыштан 18 суырады;

- механизмдерді қосулы күйге келтіреді және механизм валын 14 ажыратады, бұл кезде бөгеткіш ажыратылады. Қозғалмалы стерженнің жаңа түйіспесін ауыстыру кезінде қарсы болғанға дейін бұралған болу керек (стержень мен түйіспе аралық саңылау жеткіліксіз), . При замене новый контакт подвижного стержня должен быть ввинчен до отказа (зазор между стержнем и контактом недопустим), түйіспе тесіледі және төрт жерде сенімді бекітеді. Стерженнің мыс бөлігі көп зақымданған жағдайда түйіспенің үстін артық тұрған бөлік кешенінің жаңасымен ауыстырады;

- қайта ажыратуда тізбекпен полюс бөлшектерін жинайды.

2.13-сурет Қозғалмайтын розеткалы типінің түйіспесі:

1 – төменгі қақпақ; 2 – тіректік сақина; 3-сақина; 4-ламель (ажыратқышта номинальды токпен 630 және 1000 А – бес ламелді, 1600 А – алты ламелді, А түрін қара); 5 – оқшауланған төсеме; 6 - серіппе; 7 - М8 болты; 8 – иілгіш байланыс; 9 – саңылаудың май түсіргіш тығыны; 10 - төсеме

Ток жүргізетін бөлікті жуады және сүртеді. Полюстердің түйіспелі енгізулерін ГОИ-54 немесе ПВК майлауын жұқа қабатпен майлайды. Жинау кезінде басының 6 тығыздалып жабысуын, жоғарғы фланецті 4 корпуспен 5, төменгі қақпақты 1 фланецпен 2 қамтамасыздандырады. Жиналған полюстерде механизм жұмысын тексереді. Бұрылған кезде сыртқы рычаг үшін стержень бос болу керек, айқасусыз, розеткалы түйіспеге дейін барлық жүріс бойынша араласады;

- барлық оқшауламалы бөлікті, фарфорлы оқшауламаны және май көрсеткіштерді мұқият тазалайды;

- майлы буфердің дұрыстығын тексереді, қажет кезінде оны ажыратады. Индустриалды маймен толтырады және жуады, буферлік серіппені тазалайды және майлайды.

Ажыратқыштың жетегін жөндеу кезінде жұмыс жоғарысындағы «шүріппеге», блок-түйіспе мен серіппеге аса назар аударады.

Ағымдағы жөндеуден кейін шектелген бағдарлама бойынша тексеру жүргізеді. Майлы ажыратқыштың түйіспелердің тұрақты токқа кедергісін өлшеуден басқа, ажыратқыш және қосқыш катушка орамаларының кедергілерін, екінші ретті тізбектің оқшаулама кедергісін, ажыратқыш және қосқыш катушка орамаларын және ажыратқыш багындағы майды тексеру, үш еселі қосылған және сөндірілген ажыратқыш валында ролик пен саңылау арасын анықтаумен және буферлік қондырғының табанды болтымен 4 ажыратқышты міндетті түрде сынайды (2.14-сурет). Жетектің қосылған жағдайында саңылау өлшемі 1-1,5мм болу керек.

Көп көлемді майлы ажыратқышты ағымдағы жөндеу бакты жарусыз келесі рет бойынша орындайды.

Бензинге батырылған техникалық майлықпен енгізулерді сүртеді, сынықтар мен фарфор және армировкалардың жарылуының болмауын тексереді. Түйіспелі жоғарыға термопленканы жабыстырып, шинаның жабыстырылуын, май көрсеткіштердегі ағудың болмауын және енгізудегі май деңгейін, қажет кезінде май құя отырып тексереді.

Ажыратқыш механизмінің қабырғалық қақпақтарын ашады, ток трансформаторының оқшаулама кедергісін 1000 В-тағы мегаомметрмен тексереді, түйіспенің өтпелі кедергісін өлшейді.

2.14 – сурет Буферлік қондырғы:

1, 3 – серіппе ұстағыш; 2 – планка, 4 – табанды болт, 5 – шайба, 6 – майлы буфер, 7 – ажыратқыш валы, 8 –буферлік серіппе

Ажыратқышты кезектен тыс жөндеу механикалық ресурсты өндіргеннен кейін немесе тозуға төзімді қалыпты шекті операция саны бойынша жүргізіледі (2.3-кесте). Түрлендіргіш агрегаттардың жиі қосылатын ажыратқыштар үшін коммутациялы (механикалық) ресурс жұмыс тогының коммутация тогының санымен анықталады және металл керамикалық түйіспелер үшін 1000 операция, мыс түйіспелер үшін– 250 операция орындайды.

Сөндірілген токтың сумматор-фиксеторы болғанда кезектен тыс жөндеудің қажеттілігі суммарлы коммутациялы токтың шекті мәні бойынша анықталады (2.5-кесте).

2.3-кесте

Майлы ажыратқыштың механикалық ресурсы

№ п/п	Ажыратқыш типі	«Қосылды- сөндірілді» циклінің саны(ҚС)
1	ВМТ-220, ВМТ-110	5300
2	МКП-110	500
3	ВМК и ВМУЭ - 27,5; 35	2000
4	ВМП-10	2500
1	2	3
5	ВМГ-10, ВКЭ-10	2000
6	ВМПЭ-10	500

2.4-кесте

Майлы ажыратқыштың коммутациялық ресурсы

№ п/п	Ажыратқыш типі	Коммутацияланатын ток	Операция саны
1	2	3	4
1	У-220	I = (0,6 – 1) Iо.ном I = (0,3 – 0,6) Iо.ном I = Iном	7 13 100
2	ВМТ-220, ВМТ-110	I = (0,6 – 1) Iо.ном I = (0,3 – 0,6) Iо.ном I = Iном	8 18 400
3	МКП-110	I = (0,6 – 1) Iо.ном I = (0,3 – 0,6) Iо.ном I = Iном	10 14 140
4	ВМУЭ-35	I = (0,6 - 1) Iо.ном I = (0,3 - 0,6) Iо.ном I = Iном	8 12 300
5	ВМК-35	I = (0,6 - 1) Iо.ном I = (0,3 - 0,6) Iо.ном I = Iном	10 15 250
6	МКП-35, ВМД-35	I = (0,6 - 1) Iо.ном I = (0,3 - 0,6) Iо.ном I = Iном	10 15 200

2.4-кестенің жалғасы

1	2	3	4
7	ВМУЭ-27,5	I = (0,6 - 1) Iо.ном I = (0,3 - 0,6) Iо.ном I = Iном	12 21 300
8	ВМК-27,5	I=3,5кА	15
9	ВМО-35	I=3,5кА	30
10	ВМПЭ-10-31,5 ВКЭ-10-31,5	I = (0,3 - 0.6) Iо.ном I = (0,6 - 1) Iо.ном	12 7
11	ВМГ-10, ВМГ-133, ВМП-10	I = (0,6 - 1) Iо.ном I = (0,4 - 0,6) Io. ном I = (0,2 - 0,4) Io. ном I = (0,1 - 0,2) Io. ном	6 10 15 30
12	ВМПЭ-10-20 ВКЭ-10-20	I = (0,6 - 1) Iо.ном I = (0,3 - 0,6) Iо.ном	10 17
Ескерту. 1) I0. ном – сөндірудің номиналды тогы, кА. 2) Түрлендіргіш агрегаттардың жиі қосылатын ажыратқыштар үшін коммутациялы (механикалық) ресурс жұмыс тогының коммутация тогының санымен анықталады және металл керамикалық түйіспелер үшін 1000 операция, мыс түйіспелер үшін– 250 операция орындайды.

2.5-кесте

Майлы ажыратқыштың суммарлы коммутациялаушы тогы бойынша коммутациялы ресурсы

№ п/п	Ажыратқыш типі	Суммарлы коммутациялаушы ток, кА
1	ВМТ-220, ВМТ-110	190
2	МКП-110	200
3	ВМУЭ-35, ВМУЭ-27,5	200
4	ВМО-35	100
5	ВМК-35, ВМК-27,5	80
6	ВМП-10, ВМГ-10	120
7	ВМПЭ-10	150

Вакуумдық ажыратқыштар. В последнее время маломасляные выключатели переменного тока напряжением 10 кВ кернеумен айнымалы токтың аз майлы ажыратқыштары соңғы уақыттарда тартылым қосалқы станциясында вакуумдық ажыратқыштарды ауыстыратын болды (2.15-сурет), аз майлы ажыратқыштарға қарағанда белгілі артық сипаттамаларға ие болытын, оның ішінде:

- ауыстыруда қажеттіліктердің және доға сөндіргіш ортаның толтырылуының болмауы;

- номиналды және ҚТ тогының коммутациясы кезіндегі жоғары тозуға төзімділік;

- пайдаланудың қарапайымдылығы, пайдалану шығынының азаюы;

- электрлік беріктіліктің жылдам қайта қалпына келуі В/мкс;

- толық жарылу және өрт қауіпсіздігі;

- соққыға және вибрациялы жүктемеге шыдамдылық;

- ажыратқыш құрылымындағы вакуумды доға сөндіргіш камераның (ВДК) өндірістік жұмыстық жағдайы;

- ВДК-да жұмыс істеуге болатын қоршаған ортаның кең диапазонды температурасы ( -70-тен +200 °С-ге дейін);

- шусыздық, тазалық, ҚТ токтарының сөндірілген кезінде ішкі эффектілердің болмауы доғадағы энергияның аз белгіленуімен келісілген қызмет көрсетудің ыңғайлылығы;

- қоршаған ортаның ластануының болмауы;

- жоғары жылдам қозғалыс, кез келген АПВ циклдегі жұмыс үшін қолданады;

- аз салмақтар және габариттер салыстырмалы жетектің аз қуатының қатынасының жұмысы кезінде құрылымдағы біршама динамикалық жүктемелер;

- ВДК жеңіл ауыстыруы.

ВВ/ТЕL типінің вакуумдық ажыратқыштары жаңа дәуірдің коммутациялы аппараты болып табылады (2.16-сурет). Олардың құрылымдық шешімінің негізінде «магнитті ілгешекпен» жалпы валмен механикалық байланысқан электромагнитті жетектердің фаза бойынша қолданылуы жатады. Мұндай құрылым барлық қызмет көрсету мерзімі бойы жөндеудің барлық түрлерін қосуға мүмкіндік береді, демек, ВВ/ТЕL вакуумдық ажыратқышының механикалық ресурсы «қосылған–ажыратылған» циклінің 50 000–ын құрайды , номиналды ток кезінде коммутациялық беріктілік бойынша ресурс – 50 000 осындай циклдерді және қысқа тұйықталу тогында 60–100 % І_{0 ном} – 100 циклді; сонымен қатар, ажыратқыш салмағын және габариттерді төмендетеді, тұрақты ток сияқты айнымалы токты басқару блогының көмегімен оперативті тізбек бойынша ажыратқыштарды басқарады.

Бұдан басқа, қайта құрастырылған және қайта өңделген КРУ (КСО) үшін «Таврида - Электрик» кәсіпорнымен ұяшықтарды қайта құрастыруда ұяшықтарды қайта құрастыруда шығындарды төмендететін «вакуумды ажыратқышты қолданумен КРУ-ды модернизациялау» типтік жобасы өңделген.

Кернеуі алынған вакуумдық ажыратқыштарды тексеруді «қосылған–ажыратылған» 2500 операциядан кейін жүргізеді, бірақ, бір жылда бір реттен кем болмауы керек. Бұл үшін жетектің қақпағы алынған кезінде ажыратқыштың, жетектің, түйіспелі элементтердің ішкі тексеруі жүргізіледі. Корпустың вакуумдық доға сөндіргіш камераларының шаңдарын және оқшауланған тартылымды ескі заттармен сүртеді. Түйіспелердің құлаған жерлерін тексереді, жоғарыдағы арқандалған жерлерді майлайды, тіректерді тартады және тексереді.

2.15 – сурет ВВТЭ-10-20/630У2 вакуумдық ажыратқыштың полюсі:

1 – оқшауланған тартылым; 2, 4 – тығындар; 3 – түйіспелі серіппе; 5, 17 – жоғары және төменгі шайбалар; 6 – полюсті бекітетін тығын; 7 – кронштейн; 8, 15 – жоғарғы және төменгі түйіспелі пышақ; 9 – шина; 10 – оқшауланған каркас; 11 –ВДК камерасы; 12 –ВДК қозғалмалы түйіспесі; 13 – иілгіш байланыс; 14 – саусақ; 16 – планка

Вакуумдық ажыратқышты ағымдағы жөндеу оларда тұрғызылған жетекке толығымен тәуелді, демек, ажыратқыштың түйіспелерінің эрозиясының әсері аз, пайдалану уақытының ұзақтығындағы вакуумның нашарлау мәселесі шешілді, вакуумдық ажыратқыштардың қызмет көрсету мерзімі тәжірибе жүзінде шектелмеген және барлық қызмет көрсету мерзіміндегі ревизиялау және жөндеу қажеттілігі болмайды.

Жөндеуді жылына кемінде бір рет жүргізеді, ол тәжірибе жүзінде тексеру кезінде орындалған жұмыс қайталанады немесе механизмді блоктауда қосымша түйіспелердің және саңылаулардың жұмыс істеу кезінде қажет болғанда реттеу жүргізеді. Сондай-ақ, майлы ажыратқыштар сияқты вакуумдық ажыратқыштарда да өзінің кезектен тыс жөндеуді талап ететін жабдықты өндіру бойынша механикалық және коммутациялық ресурстары болады (2.6-кесте).

Ажыратқыштарды жөндеу аралық тексеру кезінде ағымдағы жөндеу кезінде жүргізілетін жұмыстан басқа мыналар орындалады:

- қосулы кезінде түйіспені тығыздап немесе басып, қозғалмалы бөліктің жүрісін өлшеу, түйіспелердің тұйықталуы мен ажыратылуының, тозуының біркелкілігін тексеру;

2.16 – сурет ВВ/ТЕL-10 вакуумдық ажыратқышы: 1 –ВДК қозғалмайтын түйіспесі; 2 – вакуумдық доға сөндіргіш камера; 3– ВДК қозғалмалы түйіспесі; 4 – иілгіш ток жинағыш; 5 –тартылым оқшаулама; 6 – жинағыш серіппе; 7 – жоғарғы қақпақ; 8 – сақиналы магнит; 9 – якорь; 10 – сөндіргіш серіппе; 11 – катушка; 12 – төменгі қақпақ; 13– вал; 14 – пластина; 15 – тұрақты магнит; 16 – геркондар (ішкі қосымша тізбекке арналған түйіспелер)

- жетектің екі-үш аралық және әсер ету аймағының шегіндегі қосулы жағдайында механизмнің еркін тіркеуін ағыту әрекетін тексеру;

- тұрғызылған ток трансформаторын тексеру, оқшаулама кедергісін өлшеу, жоғарғы кернеулі оқшауламаны тексеру, қателігін анықтау.

2.6- кесте

Вакуумдық ажыратқыштардың механикаылық және коммутациялық ресурсы

№ п/п	Ажыратқыш типі	Циклдардың механикалық ресурсы	Коммутациялық тозуға тұрақтылық
			Коммутацияланушы ток	Циклдардың шекті саны («қосылған–ажыратылған»)
1	2	3	4	5
1	ВВЛ-35-16/630	20000	I=I0.ном I=Iном	20000 50

2.6- кестенің жалғасы

1	2	3	4		5
2	ВВФ-27,5/1250	20000	I=I0.ном I=Iном		10000 30
3	ВВК-27,5/1250	20000	I=Iном I=1,31ном I=81ном I=I0.ном		20000 1500 300 45
4	ВВВ-10-2/230	50000	I=I0.ном I=0,451ном I=Iном		50000 500 10
5	ВВТЭ-10-10/630 ВВТП-10-10/630	20000	I=I0.ном I=0,610.ном	50 30
6	ВВТЭ-10-20/630 1000 ВВТП-10-20/630 1000	20000	I=Iном I=I0.ном I=0,510.ном	20000 50 30
7	ВВТЭ-10-12,5/630	40000	I=Iном I=Iном	40000 20000

- келесі талаптарға жауап беретін ажыратқыш багындағы трансформатор тогын тексеру:

а) шолып анықтау бойынша механикалық қоспа түзбеу;

б) 1 баллдан аспайтын өлшенген көмірді құрау;

в) 0,25 мг-нан аспайтын КОН қышқылдық санның болуы;

г) 5 °С-ден аспайтын жарқыл температурасының азаюының болуы;

д) 15 кВ, 25 кВ-қа дейінгі ажыратқыштар үшін 20 кВ, 60-ден 220 кВ-қа дейінгі ажыратқыштар үшін 35 кВ ең аз сынақ кернеуінің болуы ;

Ажыратқыштарды күрделі жөндеу кезінде төмендегілер жүргізіледі:

- ажыратқыш пен жетектің барлық түйіндерін ажырату және жөндеу;

- серіппенің, болттардың, гайкалардың, шплинттердің, қақпақтардың, бактардың, сақтандырғыш қақпақшалардың, көтергіш және пайдаланылған қондырғылардың күйін тексеру;

- ажыратқыштың ішкі бқліктерін тексеру және тазалау;

- ауыстыру қажеттілігі кезінде қозғалмалы және қозғалмайтын түйіспелерді тазалау;

- камерены және олардың бөлшектерін ауыстыру;

- сигналды және блоктаушы түйіспелерді жөндеу;

- резеңкелі тығыздауды ауыстыру;

- лакталған жабынды жаңарту;

- ажыратқышқа құрғақ трансформатор майын құю;

- ажыратқышты және жетекті реттеу.

Ажыратқыштарды күрделі жөндеу кезінде жөндеу аралық және қосымша көлемде тексеру жүргізеді:

- оқшауламаның 2500В кернеуде 3 - 10кВ номиналды кернеудегі ажыратқыштар үшін кемінде 300МОм, 15 - 150кВ кернеудегі ажыратқыштар үшін 1000МОм; 220кВ кернеудегі ажыратқыштар үшін 3000Мом болуы қажет мегаомметрмен органикалық материалдардан толтырылған қозғалмалы және бағыттаушы бөліктерінің кедергісін өлшеу;

- егер ол 5 % енгізулердің ерекшелігінде tg δ төмендесе, кептіруде болатын 35 кВ доға сөндіргіш қондырғының ажыратқышының ішкі бакты оқшауламасының күйінің бағасы;

- 1 минут бойы өндірістік жиіліктің жоғарғы кернеулі оқшауламаны тексеру (2.7-кесте);

- бір минут бойы өндірістік жиілікте 1000В кернеулі қосқыш және ажыратқыш катушкалардың орамаларын және екінші ретті оқшауламаны тексеру;

- төменгі кернеудегі жұмысты тексеру: сөндіру катушкасының жұмысының минималды кернеуі номиналдыға қарағанда 35%-дан аз, олардың сенімді жұмысының кернеуі 65%-дан көп, қосу контакторларының сенімді жұмысының кернеуі номиналдыдан - 80%-дан көп болмауы керек;

- катушканың қысқыштарында 110, 100, 90 және 80 % номиналды кернеу кезінде 3-5 еселі сынаумен ажыратқышты тексеру.

Қазіргі Нұсқауда көрсетілмеген ТО ажыратқыштар, шет елдік ұйымдармен өндірілген жаңа типті ажыратқыштар және ажыратқыштар зауыт-өндірушінің нұсқауына сәйкес жүргізіледі.

Шекті ауытқулар бақыланатын параметрлер туралы көрсеткіштер болмағанда олар ± 10% аралығында қабылданады.

Ажыратқыштардың электр жылыту жетектері және полюстері (бактар) ажыратқышты пайдалану бойынша нұсқаудағы көрсетілген қоршаған орта температурасынан төмендегенде автоматты түрде қосылу керек, бірақ, минус 25 °С төмен температурада міндетті.

Пайдалануға вакуумдық ажыратқышты енгізуден бұрын нөлден тексерілетін кернеуге дейін баяулап көтерілу жолымен доға сөндіргіш камераларға дайындық жүргізеді. Камерада ойық пайда болғанда кернеу тексерілетін кернеуден аз болғанда ойықтарды тоқтатуға дейін кідіріс жасайды және бұдан кейін кернеу тексерілетін кернеуге дейін көтеріледі.

2.7-кесте

Өндірістік жиіліктің ажыратқыштарға арналған тексерілетін кернеуі

Оқшауламалар классы	Тексерілетін кернеу, кВ
	Фарфорлы оқшаулама	Оқшауламаның басқа түрлері
1	2	3
3	24	22

2.7-кестенің жалғасы

1	2	3
6	32	29
10	42	38
15	55	50
20	65	59
27,5	72	-
35	95	86

Вакуумдық ажыратқыштарды жоғары кернеуде тексеру тексерілетін кернеудің екі деңгейімен: тексерілетін кернеуден ¹/з-ге дейін 1секундта 1кВ жылдамдықты соққымен және ары қарай баяу жүргізіледі. Кідірістен кейін берілген тексерілетін кернеу бір минут бойы 5 секундқа жуық ¹/₃ тең кернеу мәніне дейін немесе тексерілетіннен азайып төмендейді, бұдан кейін кернеу сөндірілуі мүмкін. Бұл кезде ойықты немесе оқшауламаның зақымдануын (әлсіз білезік тәждің ауада пайда болуына рұқсат беріледі) бақылау қажет емес.

ВВФ-27,5 типті вакуумдық ажыратқыштардың доға сөндіргіш камераларының түйіспелерінің тозуын алдын ала тексеру траверс және арнайы гайка деңгейінде орналасқан байқау саңылауы арқылы жүргізіледі.

Траверс жүрісінің азаюы кезінде арнайы гайканың басына қатынасы кез келген камерадан 2мм үлкен, фарфор қақпақты алғанда түйіспелердің тозуына мұқият өлшеу жүргізеді.

Әр түрлі элегазды ажыратқыштар үшін элегаздың ылғалдылығын бірінші рет – элегазбен толтырылғаннан соң бір аптадан кейін, ал содан соң жылына екі рет (қыста және жазда) бақылануы керек.

Ылғалдылық минус 50°С-ден жоғарыламайтын құрамын шық нүктесінің температурасын өлшеу бойынша анықтайды.

Ажыратқыш багындағы трансформатор майын тексеру қысқа тұйықталуды сөндіргеннен кейін көп көлемді майлы ажыратқыштың жарылу қуатының төлқұжаттық мәнінің жартысынан көп қуатпен, 110 кВ және одан жоғары кернеулі аз көлемді кернеуден тәуелсіз және өлшенген көмірдің болуымен жүргізіледі.

35 кВ-қа дейінгі кернеулі аз көлемді ажыратқыштарда май тексерілмейді. Күрделі жөндеу кезінде, сонымен қатар, майлы ажыратқыштың төлқұжаттық мәнінің жартысынан көп жарылу қуатымен қысқа тұйықталуды үш еселі сөндіруден кейін май жаңа маймен ауыстырылады.

Бақылау сұрақтары:

1. Техникалық күйі бойынша ажыратқыштарды жөндеудің мәні неде?

2. Майлы ажыратқыштарды ағымдағы жөндеу қалай жүргізіледі?

3. Вакуумдық ажыратқыштарды ағымдағы жөндеу қалай жүргізіледі?

4. Жөндеу аралық тексеру қалай жүргізіледі?

5. Ажыратқыштарды күрделі жөндеу қалай жүргізіледі?