Мазмұны

Кіріспе . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4

1 Глоссарий . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

2 Пәннің жұмыс бағдарламасы (силлабус) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

3 Дәрістердің қысқаша жазбасы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15

4 Зертханалық сабақтар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .73

5 Практикалық сабақтар . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

6 Студенттің өзіндік жұмысы . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .78

7 Студенттің білімін бақылау . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81

http://add.coolreferat.com/docs/index-18928.html?page=14

Кіріспе

Қазіргі заманғы маман-электр энергетиктерді даярлау үшін өндірістік электроника ең маңызды курстар санатына жатады. Бұл курсты оқу барысында болашақ мамандар электрондық құрылғылар мен микропроцессорлық техника құрылысымен және жұмыс істеу принциптерімен танысып, күштік түрлендіргіш құрылғыларда қолданылатын сұлбалардың негізгі түрлерін, түзеткіштер, инверторлар және тағы да басқа электр энергиясы түрлендіргіштерінің жұмыс принциптерін және ерекшеліктерін оқып біледі.

Электрондық құрылғылар мен микропроцессорлық техника өнеркәсіп, көлік және энергетиканың көптеген салалары дамуының негізі болып табылады. Елімізде электрондық құрылғылар мен микропроцессорлық техниканы қолдану және осы салада әлемдегі жетекші мемлекеттер қатарына қосылу үшін мол мүмкіндіктер бар.

Электроника – ғылым және техниканың бір саласы болып, ол электровакуумды және жартылай өткізгішті құрылғылардағы физикалық құбылыстарды, олардың электр сипаттамалары мен параметрлерін зерттейді, сонымен қатар электровакуумды және жартылай өткізгішті құрылғыларда қолданатын жүйелер мен аспаптардың қасиеттерін үйретеді.

Қазіргі заманғы өндірістік электрониканың элементтік негізін құрайтын жартылай өткізгіштік аспаптар бойынша (диодтар, тиристорлар және күштік транзисторлар) материал күштік түрлендіргіш құрылғылардың жұмысына олардың параметрлері ықпалын ескеру қажеттілігі тұрғысынан беріледі.

Бұл курстан болашақ мамандар электрондық құрылғылар мен микропроцессорлық техниканың, түзеткіштердің, инверторлардың және басқа түрлендіргіштердің құрылымын, жұмыс істеу принциптерін, физикалық процестерін, сипаттамалары мен ерекшеліктерін оқып біледі.

Бұл курстың басты мақсаты – студенттерді электрондық құрылғыларының және микропроцессорлық техниканың, күштік түрлендіргіш құрылғыларының жұмыс істеу принциптерін түсініп, оларды сауатты қолдана білуге үйрету.

Оқу-әдістемелік кешен кредиттік технология бойынша 050718- «Электрэнергетика» мамандығында оқитын студенттерге қажет мағлұматтарды қамтиды. Дайындау бағыты - «Электрмен жабдықтау (сала бойынша)».

1 Курстың глоссарийі

Автономды инвертор – тұрақты токты жиілігі өзгеріссіз немесе реттелетін айнымалы токқа түрлендіретін және автономды (айнымалы ток желісімен байланысы жоқ) жүктемеге жұмыс істейтін құрылғы.

Айнымалы кернеу түрлендіргіштері – айнымалы токпен қоректенгенде, жүктемеге келетін кернеуді өзгертетін құрылғылар.

Басқару жүйесі - кез келген түрлендіргіш түрінің тиристорларына ашылу импульстерін беруді қамтамасыз етеді, түрлендіргішпен бірге оның шығыстық кернеуін қалыптастыру және реттеумен байланысты есептер кешенін шешеді.

Биполярлық транзистор – екі p-n өткелі бар, қатпарларының электрөткізгіштігі кезек ауысатын, үшқатпарлы жартылай өткізгіштік құрылым.

Диод – токты біржақты өткізетін электр тізбегінің екі электродты элементі.

Динистор (диодтық тиристор) – аспаптың жабықтан ашық қалыпқа өтуі анод пен катод арасындағы кернеу аспап параметрі болып табылатын белгілі бір шекаралық шамаға жеткенде жүзеге асады.

Диффузиялық сыйымдылық – p-n-өткелінің оң және сол жағындағы мәндері ондаған және жүздеген пикофарадқа жететін теңгерілмеген электрондармен кемтіктердің қосындылық зарядтарының өзгеруімен ерекшеленеді.

Жетектегі инвертор (желі жетегіндегі инвертор) – тұрақты ток көзі энергиясын айнымалыға түрлендіріп, айнымалы ток желісіне беретін құрылғы.

Жылулық тесіп өту – температураның шектен тыс көтерілгенінде p-n-өткелінде тасушылардың интенсивті термогенерациясы салдарынан пайда болады.

Жиіліктің тікелей түрлендіргіштері – айнымалы ток желісі энергиясын қоректендіру желісі жиілігінен басқа айнымалы ток энергиясына түрлендіреді.

Көшкіндік тесіп өту – p-n-өткеліндегі атомдарды жылдам заряд тасымалдаушыларымен соққылы иондануы нәтижесіндегі тасымалдаушылардың көшкіндік көбеюімен сипатталады.

Микроэлектроника – ықшамдаудың жоғары деңгейінде электронды тораптарды, блоктарды және құрылғыларды құрастыру, жасау және қолдануды қамтыған электрониканың қазіргі заманғы бағыты.

Микроэлектрониканың интегралдық ұстанымы – әрбір элементті жекелеген транзистор, диод, резистор, конденсатор және тағы да басқа ретінде емес, оларды бөлшектенбейтін сұлбалық қосынды, торап, блок немесе электрондық аппаратура құрылғысы түрінде электронды компоненттерді жасау және қолдану.

Тиристор – екі тұрақты қалпы бар - өткізгіштігі төмен (тиристор жабық) және өткізгіштігі жоғары (тиристор ашық) төртқатпарлы жартылай өткізгіштік аспап.

Токты инверторлау – тұрақты токты айнымалыға түрлендіру процесі.

Тосқауылдық (зарядтық) сыйымдылық – қоспалар иондары жасайтын көлемді зарядтардың p- және n- қатпарларының бөліну шекарасының екі жағына жиналуымен сипатталады.

Түзеткіш – айнымалы токты тұрақтыға түрлендіретін құрылғы.

Туннельдік тесіп өту – күшті электрлік өріс ықпалымен кристалдық тор атомдарынан валентті электрондардың тікелей үзілуі.

Триодтық тиристор – аспап қалпын басқару үшінші – басқарушы электрод тізбегі бойынша жүзеге асады.

Фототиристор – тиристордың ашылуы үшін қажетті заряд тасушылар санының ұлғаюы басқару тогы есебінен емес, аспапқа жарық беру арқылы жүзеге асады.