6. Дәріс сабақтарының тезистері

1 Тақырып. Операциялық жүйелердің негізгі ұғымдары. Операциялық жүйелердің қызметі.

Дәріс мақсаты: Дербес компьютердің бағдарламалық қамтамасыз ету құрылымы.Операциялық жүйелердің негізгі қасиеттері. Операциялық орта терминіне тоқталу

Негізгі қарастырылатын сөздер: Операциялық жүйелер. Операциялық жүйе түрлері.

Дәріс сұрақтары:

1. Операциялық жүйелер ұғымы

2. ОЖ-ң негізгі қызметтері

Дәріс мазмұны

Операциялық жүйелер пәні есептеу техникасы және бағдарламалық қамтамасыз ету мамандығының негізгі пәндерінің бірі болып табылады. Операциялық жүйелер жүйелік программалық қамтамасыз етуге жатады. Жалпы бағдарламалық жабдықтар жүйелік және қолданбалы болып екіге бөлінеді. Енгізу-шығару амалын программалау, программалық қамтамасыз етудегі біршама қиындық тудыратын аумаққа жатады. Міне осындай қиындықтарды жеңу мақсатында жүйелік программалық қамтамасыз ету пайда болды. Олардың пайда болуының негізгі себебі программаны орындауда есептеу процесін автоматтандыру. Программистің жұмысын автоматтандыру үшін арнайы жоғарғы денгейдегі программалау тілдері даярлана бастады. 70-шы жылдардан бастап компьютер мен пайдаланушының арасында сұхбат ұйымдастыруға арналған интерфейстік режим қарқынды дами бастады. Операциалық жүйе – компьютер іске қосылғанда жүктелетін программа. Ол пайдаланушы мен арадағы сұхбатты ұйымдастырады, компьютер құрылғыларын басқаруға мүмкіндік береді. Оперативті жадыны дискідегі орындарды және т.б. басқа қолданбалы программаларды іске қосуға мүмкіндік береді. ОЖ-ң негізгі қызметтеріне тоқталатын болсақ:

• Пайдаланушыдан тапсырмалар қабылдау, тапсырмалар қандай да бір тілде беріліп, өңделеді. Олар командалар немесе операторлар түрінде немесе манипулятор арқылы орындалатын форма түрінде беріліуі мүмкін;

• Оперативті жадыға орындалуға тиісті программаларды жүктейді;

• Жадыны бөлу және виртуалды жадыны ұйымдастыру;

• Орындалып жатқан қосымшалардың түрлі сұраныстарын қабылдау және орындау;

• Барлық енгізу-шығару амалдарын орындау;

• МҚБЖ-ң жұмысын қамтамассыз ету;

• Мультипрограммалау немесе бір процессорда екі немесе одан да көп программалардың орындалуын ұйымдастыру;

• Есептердің орындалуын және жобалануын олардың берілген стратегиясы бойынша орындау;

• Желілік операциялық жүйелер тән қасиет байланысқан компьютерлердің өзара қарым-қатынасын ұйымдастыру;

• Бір бағдарламаға екіншісінің әсер етпеуін қадағалау, компьютердегі қосымшаларды қорғау;

• Пайдаланушылардың аутенфикациясы және беделі. Аутентификация дегеніміз пайдаланушы атын тексеру және оның есептік жазбасында сақтаулы мәнімен сәйкестігін тексеру. Ал беделділік термині аутентификациядан өткен пайдаланушыға берілетін қандай да бір құқық.

Қорытынды

Операциялық жүйелер жүйелік программалық қамтамассыз етуге жатады.Соның ішінде сабақта ОЖ-ң негізгі қызметтеріне тоқталып өттік.

Дәріске әдістемелік нұсқау:

Кез келген пәнді білу үшін, оның теориясын терең меңгеру керек. Сондықтан дәріс тақырыбын зерделегенде оның негізгі түсініктерінің мәнін түсінуге ерекше көңіл бөліңіздер. Ол үшін берілген әдебиет бойынша оқу материалын зерттеп, өзін-өзі бақылау сұрақтарына, тестілік тапсырмаларға жауап беру арқылы теориялық біліміңіздің деңгейін тексеріңіз, МӨЖ тапсырмаларын орындаңыз.

Ұсынылатын әдебиеттер

Негізгі:

1. Балақаева Г. Операциялық жүйелер=Operating systems: Оқу құралы./Г.Балаќаева; Қазақ тіліне ауд. Б.Яғалиева.- Алматы: Print-S, 2004.-

2. Освоение операционной системы UNІX / К.и., Пупков.; Авт.

:К.А.Пупков, А.С.Черников, Н.М.Якушева.- Москва, 2005- 112 с.

3. Операционные системы: разработка и реализация (+CD)

/ Э. Таненбаум, А.Вудхалл.- Санкт-Петербург, 2006.- 576 с.

Қосымша:

1. Жүйелік бағдарламалық қамтама  Әйтімова, Ұ.Ж.  Қызылорда 2012

2. Операциялық жүйелер. Явровский В. Астана 2008

3. Реестр Windows Vista Трюки и эффекты (+CD-ROM)  Гладкий, А.  Санкт – Петербург 2008

Бақылау сұрақтары