Дәріс №15

Құтқару және басқа да шұғыл жұмыстарды жүргізу тәсілдері мен әдістері.

Дәрістің мақсаты: Іздеу және құтқару жұмыстарының жүргізілуі. Жарақат алғандар мен ауруларды тасымалдауды зерттеу. Электрқуат жүйелеріндегі авариялар.

Дәрістің жоспары:

1. Улы заттар әсер ететін ошақтарды оқшаулау;

2. Адамдарды іздеу және құтқару;

3. Технологиялық құбырлардың қирауы кезіндегі жедел жұмыстар;

4. Улы заттар әсер ететін ошақтарды оқшаулауды меңгеру.

Тірек сөздер: ғимарат конструкциясы, қирау, ҚӘУЗ, адамдарды құтқару, газ желісінде апаттық жағдай, электр желілеріндегі апаттар, жарақат алғандар мен аурулар, автомобиль кузовында адамдарда тасымалдау

ҚжШбж жүргізу тәсілдері мен амалдары

ҚжШБЖ жүргізу тәсілдері мен амалдары жалғасымдылығы ғимараттардың бұқзылуынан, коммуналды, энергетикалық, технологиялық жүйелеріінң аварияларынан және нысанның реакция алу мен химиялық залалдану дәрежесінен, құрама іс-әрекетеріне әсет ететін өрт және басқа да жағдайларынан тәуелді.

Әуелі, адам болып қалу мүмкін жерлерде қираған құрылыстарға, бұзылған ғимараттарға және құтқару жұмыстарын жүргізуге бөгет джасайтын авария орындарына жол ашу керек.

Кіретін жолдары бір бағытты қозғалысында 3-3,5 м енімен және екі бағытты қозғалысында ені 7м болады. Мұнда бір бағытты қозғалыс кезінде әр 150-200 м сайын 15-20м созылымдылығымен ажыратқыштар жасалады.

Кіріс жоолдарын жасау үшін өз автокрандармен, бульдозерларымен нысан құрамалары қарастырылады.Тапсрылған өрт көшіру құрамалары жұмыс нысандарына бағыт алып, жол бойы кездескен ошақтарын өшіріп жүрді.

Қираған құрылыстар арасынан адас құтқару шаралары мен әдетте әскери бөлімшелері мен АҚ құрамалары айналысады. Бірақ бұл жұмысқа басқа да тұрғындарды қарастыру керек.

Панахана ашу барысында қирау стпатына қарай әртүрлі тәсілдер мен саймандар пайдаланады: негізігі кіреберісте бұзылғанды тазалау, одан кейін есікті ашу немесе бұзып ашу, уңгір немесе авариялық шығу люгін қазып алу, көршілес жатқан бөлмеден панаханаға қарайтын қабырғаны бұзу, бұзылыс үстіндегі бөгетті ашу одан кейін адам шығару үшін жол жасау.

Осымен қатар зақымдану ошағында адам іздестіру барысында әр түрлі жер қоймаларын, жол құрылыстарын, сыртқы терезелер мен сатыла шұңқырларын, ғимараттардың төменгі қабаттағы іргеге жақын кеңестікті қарайды. Адамдарды дауыстап шақыру арқылы іздеу керек.

Бұзылысты ашу кезінде өте сақ болып, ең алдымен зардап шеккеннің басын және кеудесін босату керек.

Зақымданған адмадарды жасалған жол арқылы мына амалдарымен: қолмен, плащпен, брезентпен, пленкамен, көрпемен, сүйреу жолымен, зембілмен т.б. заттар арқылы орындалады. Адамдарға алғашқы медициналық жәрдем көрсетіп, қауіпсіз аудандарға шоғырландырады.

Жан-жағынан шығып тұрған бетон плиталары бар жатық төмпеш секілді болған қирау мен бұзылыстарды ашу, соның ішінде ең бастысы –адам іздестіру әрі құтқару шараларын орындау айрықша күрделі іс. Армениядағы жер сілкініс зардабын жоюға Франция, АНглия, Швейцария, АҚШ және басқа елдерден мамандар үлкен көмек көрсетті. Олар өздерімен бірге терең жерден тірі адамдарды іздеуге арнайы үйретілген иттерді, бірегей құралдарын әкелді.

Бұлар байланыс құралдарымен, жылжымалы кескіштермен , қуатты фонарлармен, титан карабинды-капронды стопрларымен жабдықталған.

Тірі адамдарды тапқан бойда құтқарушылар жіңішке құдық қазып, ол арқылы дәрі-дәрмек, су, азық-түлік жіберіп тұрады да кейін бұзылысты, ақырындап аршиды.

Кейде өлім мен өмір ортасында темірбеион тұрғандай. Оны кран арқылы тез көтеру қауіпті-астында жатқан жарықшақтары жылжып адамды басу мүмкін. Француз, австриялық құтқарушылары бетон плитасын кран арқылы бірнеше сантиметрге көтеріп пайда болған саңылауға, дәрігер зардап шеккен адамға глюкоза қоспасын беріп, одан кейін бетонды шеттерінен бұрғылайтын, ол плитаны барынша абайлап қозғалтуға мүмкіндік береді. Осылай бесінші тәәулікте, бірнеше түнгі сағаттар жұмысынан кейін бетон қамалынан жетінше ай аяғы ауыр болған Алиса Нахапетян құтқарылды.

Өрт өшіру құрамалары құтқару жұмыстарын өткізу барысында жанқиярлық пен ерлік көрсетті. Апаттае кейін алғашқы сағаттарында Ленинакан, Спитак, Кировакан қ.қ. өрт жойылды, ол өз алдына жағдайлардың күрделуіне әрі жаңа құрбандықты доғаруға мүмкіншілік берді.

Жер сілкіністен кейін қираған Ленинакан қаласында аман қалған алты өрт өшіру машиналары кірген. Бесеуі басталып келе жатқан өрт ошақатрын жоюда болды, ал алтыншысы жылжымалы байланыс тірегіне айналды. Қала ішін қарауында жүріп, оның экипажы барлық ақпарды жедел беріп тұрды. Егер де әрең басталған өрт ошағы бастамасында жойылмағанда, қала өрт жаулап алған от теңізіне айналып, газ иісі мен түтін құтқару жұмыстарын күдікке қалдырар еді.

Сөйтіп, бірінші соққыдан кейін мұнай базасындағы құйып-алу эстакадасы жанды. От жалыны тез-тез жоғары көтеріліп айналадағы кеңістікті басып алды, оның қасында мыңдаған тонна бензин және дизель отыны бар .үлкен резервуалар парк орналасқан. Егер де өрт оларға түскенде қаланы талқандырар күші бар жарылыс болар еді.

Коммуналды-энергетикалық пен технологиялық жүйелерінде авариялар мен бұзылу зардабын жоюдағы негізіг амал – қираған бөлімшелерді және ғимараттардағы қадамшаны ажырату.

Өрт өшіру мақсатында су жіберу насосты станциялары мен ұңғымалар қайта қалпына келтіріледі , қосалқы у айдау резервуалар іске қосылады.

Жылу берілістер жүйесі аварияға ұшыраған кезде адамдарға зақым келтірмес үшін ғимараттағы сыртқы жүйесінен ажырататын ысырмасын айырады.

Газ тарату жүйесінде болған аварияларды жоюы жеке газ таратқыш пен газголдерлі станцияларының ажыратылу немесе тию қондырғылары мен арнайы сына арқылы іске қосады. Төменгі қысымды газ құбырлары тығындаланады әрі шикібалшықпен сыланып, жапырақты резинамен оралады. Құбыр саңылаулары тығыз таңғышпен немесе қамыт салып, жапырақты резинамен оралады. Газ жану барысында оның жүйедегі қысымы кемиді, жалын, құм, жер, балшық, саз арқылы өшіріледі. Газбен байланысы бар аварияларда оқшауландыратын газағарлар мен жарылуға қауіпсіздігі бар лампыларды қолданылуымен іс-шаралар өту керек.

Электрқуат жүйелеріндегі аварияларын жоюға тек тоқ айырылған соң (ғимарат кірісінде ажыратқышты, сақтағыштарды айырумен, сымдарды кесумен) өтеді. Электр жұмыстарында жүйе аумағы екі жақтан жіберіледі.

Канализация торабындағы аварияларды жою үшін ағынды суларын бұзып, зиян шеккен жерін ажыратады.

Технологиялық құбыр берілістерінң қирау шамасында шұғыл жұмыстар жарылыс пен өрт болдырмау мақсатында (құбыр тосқауылдарын және қысым ұстайтын насостарын өшіру) орындалады.

Құтқару жұмыстар барыыснда қираған ғимараттарды бұзу жұмыстары көтергіш, трактор немесе жару амалдарымен жасалады. Қабырғалардың күшейтілуі неше түрлі тіреулер арқылы өтеді.

Құтқару және басқа да шұғыл жұмыстары (ҚжБШЖ) төтенше жағдай аумағында адам құтқару үшін және де жарақат алғандарға көмек көрсету бойынша, ТЖ-ны оқшаулау сондай-ақ қайта қалпына келтіру мақсатында жүргізіледі.

ТЖ зардабын жою стратегиясы бір сыпыра қауіп-қатерге және соған байланысты тәуекелдікке негізделеді. Сондықтан ең салғашқы міндет-адамдар қауіпсіздігін қамсыздандыру. Стратегия мен тактика қандай шараларды қалай қолдануға ескереді.