16 Сурет. Хром үшін
17 Сурет. Марганец үшін
18 Сурет. Темір үшін
Келесі кезекте, жиіліктің максимал мәнін табу үшін, төмендегідей қатынысты жүзеге асырамыз:
(4.31)
Бұл өрнек қоспа атомдарына арналған тәуеділік болып табылады. Келесі төменде жазылатын өрнек қарапайым кристалдық торға арналған қатынас болады:
(4.32)
(4.31) және (4.32) өрнектері бойынша график тұрғызамыз. Бұл алынған графиктер фононның тербелісінің максимал мәндегі жиілігін көрсетеді (қызыл сызық- өоспа жоқ кездегі, ал көк сызық- қоспа бар кездегі):
19 Сурет. Хром үшін
20 Сурет. Марганец үшін
21 Сурет. Темір үшін
ҚОРЫТЫНДЫ
Фонондар, олар кристалдық торларда тербеліс тасушы элементар бөлшек болып табылады. Осыған байланысты, фонондар кристалдық торда болатын барлық процестерге (энергияның, қысымның тасымалдануы) қатысады. Сол себепті, фонондардың тербелісін және олардың жиілігін есептеп шығару маңызды мәселе болып табылады.
Дипломдық жұмыста қарапайым денелер мен компактті, яғни нейтронды жұлдыздар мен ақ ергежейлілердің кристалдық торындағы фонондардың тербелісі зерттелінді.
Компактті нысандардың тығыздығы өте үлкен аралықта, яғни =( г/ болатындықтан, жиілікті осы шамаға тәуелді етіп алдым. Себебі, нейтронды жұлдыздарда тығыздық үлкен болғандықтан, фонондардың әсері де маңызды болады. Фонодардың әсері бірнеше бағытта таралады:
1. Кристалдық торлардың әр түрлі тереңдіктерінде (қабаттарында) фонондардың сипаттамасы өзгереді. Бұл жағдайда жиілік баяу өзгереді;
2.
тәуелділігі: A(Z+1, N)+e
A(Z, N+1)+
Мұнда, жиіліктердің мәні бірінші жағдайға қарағанда тезірек өзгеріске ұшырайды. Яғни, критикалық мәнге ие болып, кристалдық тордың тереңдігіне байланысты тез өзгеріп отырады.
Бұл зерттеу жұмысында тиімді жолмен жиіліктер есептелінді. Яғни, егер есептеулерді тура жолмен шешетін болсақ, шешімі аналогиялық түрде болмайды немесе есептеуге қиындық туғызады. Осыған байланысты, тиімді етіп кері жол таңдалынды.
Есептеулер нәтижесін, яғни қарапайым және компактті денелерде болатын фонондардың жиіліктерін график түрінде көрсетіліп, нәтижелері салыстырылды.
Бұл жұмыстың нәтижелері 2014 жылдың сәуір айында ''Фараби әлемі'' атты студенттер мен жас ғалымдырдың дәстүрлі жыл сайынғы өтетін Халықаралық ғылыми конференциясында баяндалып, баяндама тезисі жарияланды.
Жұмысымның соңында ғылыми жетекшім профессор Н.Ж.Такибаев үлкен алғысымды білдіремін .
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Такибаев Н.Ж. Нейтронные резонансы и структурные эффекты излучения пульсаров //- Алматы 2011, сәуір 18-20,. басылым- 13- С. 16-21. 2. Попов С., Прохоров М. Звезды: жизнь после смерти. Басылым Век 2, 2006 С- 64. 3. Baade W., Zwicky F. Supernova and Cosmic Rays // Phys.Rew.- 1934.- Vol. 45.-P. 138. 4. Потехин А.Ю. Атмосферы и спектры излучения нейтронных звезд. - 2005.-С.5. 5. Бисноватый- Коган Г.С. Двойные подкрученные радиопульсары: через 30 лет после наблюдательного открытия // УФН.- 2006. - Т. 176, №1. -С- 59-75. 6. Шкловский И.С. Звезды: их рождение, жизнь и смерть. басылым 3, - 1984.- С. 384. 7. Ашкрофт Н., Мермин Н. Физика твердого тела. -М.: Мир, 1979. 8. Киттель Ч. Введение в физику твердого тела. -М.: Наука 1978. 9. http://nuclphys.sinp.msu.ru 10. Савельев И.В. Курс общей физики. -М.: Наука, 1970. 11. http:// wikipedia.org 12. wsyachina.narod.ru 13. dic. academic.ru 14. Мухин К.Н. Экспериментальная ядерная физика. Физика элементарных частиц. 5- басылым. 1993. 15. people. overdockers. ru 16. www. sibsauktf.ru 17. Шапиро С.Л., Тьюколски С.А. Черные дыры, белые карлики и нейтронные звезды // 1 бөлім, Мир, 1985. 18. http://galspace.spb.ru 19. Шапиро С.Л., Тьюколски С.А. Черные дыры, белые карлики и нейтронные звезды // 2 бөлім, Мир, 1985. 20. http:// elementary.ru 21. www. astrotime.ru 22. vo. astro,spbu.ru 23. www. krugosvet.ru 24. Брандт Н.Б., Кульбачинский В.А. "Кавзичастицы в физике конденсированного состояния".-М.: ФИЗМАТЛИТ, 2005-ISBN5-9221-0564-7. 25. physics. harmonic.ru 26. www. effects.ru 27. www. ngpedia.ru 28. Насирова Д.М. Трехчастичные эффекты в излучении сверхплотных звезд. Алматы 2013 29 http://cosmoportal.net
30. Масевич А.Г., Тутуков А.В. Эволюция звезд: теория и наблюдения. М.: Наука, 1988.
31. Такибаев Н.Ж. Эволюция Вселенной и происхождение химических элементов: учебное пособие. - Алматы: КазНПУ им. Абая, 2005.
32. Пиблс Ф.Д ж. Э. Структура Вселенной в больших масштабах. - М.: Наука, 1975.
33. Постнов К.А. Во что превращаются звезды. М.: ГАИШ МГУ, 2000.
34. Бете Х.А., Браун Дж. Как взрываются сверхновая. В мире нуки. - 1985.
35. Гонсалес Х.Г. Эволюия пульсаров. В мире науки. 1986.
36. Насирова Д.М., Курмангалиева В.О., Сарсембаева А.Т., Такибаева М.Н. О свойствах поверхностной коры и атмосферы нейтронных звезд. Материалы 5-й Международной школы молодых физиков. - Алматы, 2011.
37. Бескин В.С. Нейтронные звезды и уравнение состояния ядерной материи. УФН. - 1987.
38. Малов И.В. Радиопульсары. - М.: Наука, 2004.
39. Шкловский И.С. Сверхновые звезды. - М.: Наука, 1966.
40. Шкловский И.С. Сверхновые звезды и связанные с ними проблемы. 2 басылым. - М.: Наука, 1976.
41. Амбарцумян В.А., Саакян Г.С. Вырожденный сверхплотный гах элементарных частиц. 1960.
42. Сурдин В.Г. Рождение звезд. - М.: Эдиториал УПСС, 1999.
43. Попов С., Прохоров М. Е. Астрофизика одиночных нейтронных звезд: радиотихие нейтронные звезды и магнитары. - М.: ГАИШ МГУ, 2003.
44. Потехин А.Ю. Физика нейтронных звезд. УФН. - 2010.
45. Киржниц Д.А. Труды по теоритеческой физике. ЖЭТФ, 1960.
46. http:// www.swift.ac.uk.
47. Минкин В.И., Симкин Б.Я., Миняев Р.М. Теория строение молекул. - Оқулықтар, 1997.
48. Такибаев Н.Ж., Такибаева М.Н., Насирова Д.М. Нелинейные эффекты, возникающие в сверхплотных кристаллах. - Алматы, 2013.
49. Насирова Д.М., Такибаев Н.Ж. Трехчастичные эффекты в излучении сверхплотных звезд. - Алматы, 2013.
50. http://astronet. ru
51. http://www.zero-gravity.ru
52. http://chandra.harvard.edu