Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Тувино.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
710.85 Кб
Скачать

Кудургайладыр см. Кудулдур. Кудургайладыр см. Кудулдур.

кудургалаар /кудургала*/ надеть подхвостник (заднюю подпругу); см. кудурга. кудургалаар /кудургала*/ надеть подхвостник (заднюю подпругу); см. кудурга.

кудурук 1) хвост // хвостовой; кудурук чуглери хвостовые перья; 2) курдюк // курдючный; 3) собир. охвостье (остатки от первичной очистки зерна); ср. өлүгП.

кудурук 1) хвост // хвостовой; кудурук чуглери хвостовые перья; 2) курдюк // курдючный; 3) собир. охвостье (остатки от первичной очистки зерна); ср. өлүг II.

кудуруктаар /кудурукта*/ 1) тянуть (хватать) за хвост; 2) перен, отставать, плестись в хвосте.

кудурукталчак 1) хвостатый; 2) перен,- отстающий, плетущийся в хвосте.

кудурукталыр /кудуруктал*/ страд, от кудурукта* (см. кудуруктаар) прям, и перен. отстать, оказаться в хвосте.

кудурукталыр /кудуруктал*/ страд, от кудурукта* (см. кудуруктаар) прям, и перен. отстать, оказаться в хвосте.

кудуруктуг хвостатый; чолдак кудуруктуг куцый, кургузый; о кудуруктуг сылдыс комета, кудуруктуг хвостатый; чолдак кудуруктуг куцый, кургузый; о кудуруктуг сылдыс комета, кудус матрац, кудуур см. куюмнаар. кудуур см. куюмнаар.

кудуушкун 1) ливень, проливной дождь; 2) литьё; см. кудар.

кудуушкун 1) ливень, проливной дождь; 2) литьё; см. кудар.

кужа баран-производитель; ср. кошкар.

кужа баран-производитель; ср. кошкар.

кужак охапка; бир кужак ыяш охапка дров; ср. куспак.

кужак охапка; бир кужак ыяш охапка дров; ср. куспак.

кужактаар /кужакта*/ обхватывать; обнимать; ср. куспактаар.

кужактаар /кужакта*/ обхватывать; обнимать; ср. куспактаар.

кужактажыр /кужакташ*/ совм,—взаимн. от кужакта* (см. кужактаар) обниматься.

кужактажыр /кужакташ*/ совм,—взаимн. от кужакта* (см. кужактаар) обниматься.

кужур солончак, солонец// солончакОвый; ср. хайыр.

кужураар см. кужурзураар.

кужураар см. кужурзураар.

кужурадыр /кужурат*/ понуд. от кужура* (см. кужураар) загонять скот на солончак; ср. хайырладыр.

кужурадыр /кужурат*/ понуд. от кужура* (см. кужураар) загонять скот на солончак; ср. хайырладыр.

кужурзуг солоноватый; кужурзуг суг солоноватая вода, кужурзуг солоноватый; кужурзуг суг солоноватая вода.

кужурзураар /кужурзура*/ страдать от недостатка солончакОв (о домашних животных); ср. хайырзыраар.

кужурланчак см. кужурлуг. кужурланчак см. кужурлуг.

кужурлуг солончаковый (о почве); ср. хайырлыг. кузар /кус*/ рвать, тошнить.

кузум табачный нагар; даңза кузуму нагар в курительной трубке; о кузум сагыш чёрная мысль, злое намерение.

кузум табачный нагар; даңза кузуму нагар в курительной трубке; о кузум сагыш чёрная мысль, злое намерение.

кузумзуг пахнущий табачным нагаром, пахнущий табакОм. кузумзуур /кузумзу*/ пахнуть табачным нагаром, пахнуть табакОм. кузумнаар /кузумна*/ удалять табачный нагар (из трубки).

кузумналыр /кузумнал*/ образовываться — о табачном нагаре (в курительной трубке), кузумналыр /кузумнал*/ образовываться — о табачном нагаре (в курительной трубке), кузумуур 1) шОмпол; 2) тонкая палочка для удаления нагара табака (из трубки).

кузумуурлаар / кузумуурла*/ 1) чистить шОмполом (ствол ружья); 2) удалять табачный нагар (из трубки).

кузумуурлаар / кузумуурла*/ 1) чистить шОмполом (ствол ружья); 2) удалять табачный нагар (из трубки).

куй пещера // пещерный.

куйга 1) кожа на голове; 2) студень; 3) палёная шкура (убитого животного); о куйга бажым адыш диди у меня вОлосы встали дыбом (от страха).

куйга 1) кожа на голове; 2) студень; 3) палёная шкура (убитого животного); о куйга бажым адыш диди у меня вОлосы встали дыбом (от страха).

куйгадыр см. куйзур. куйгадыр см. куйзур.

куйгалаар /куйгала*/ палить, опаливать (шкуру).

куйзур /куюс*/ сбить с тОлку, провести, запутать; привести в замешательство; дайзынны куйзур привести врага в замешательство.

куйзур /куюс*/ сбить с тОлку, провести, запутать; привести в замешательство; дайзынны куйзур привести врага в замешательство.

куйлаар /куйла*/ нарывать, образовываться — о нарыве, куйланыр /куйлан*/ см. куйлаар. куйланыр /куйлан*/ см. куйлаар. куйтулаар /куйтула*/ кудахтать, клохтать, куйтулаар /куйтула*/ кудахтать, клохтать.

куйтулажыр /куйтулаш*/ совм,—взаимн. от куйтула* (см. куйтулаар) кудахтать, клохтать (о нескольких птицах).

куйтулажыр /куйтулаш*/ совм,—взаимн. от куйтула* (см. куйтулаар) кудахтать, клохтать (о нескольких птицах).

кукулаар /кукула*/ куковать, кукулаар /кукула*/ куковать.

кул I раб, невольник // рабский; кул эдилели рабовладение; кул эдилекчизи

рабовладелец; кул эдилелиниң тургузуу рабовладельческий строй; кул ажылы рабский труд.

кул I раб, невольник // рабский; кул эдилели рабовладение; кул эдилекчизи

рабовладелец; кул эдилелиниң тургузуу рабовладельческий строй; кул ажылы рабский труд.

кул II карт, валет, кул II карт, валет, кула саврасый (о масти лошади).

кулажылаар /кулажыла*/ 1) измерять маховОй саженью; 2) перен. делать большие шаги (при ходьбе); 3) перен. шить широкими стёжками; см. кулаш.

кулажылаар /кулажыла*/ 1) измерять маховОй саженью; 2) перен. делать большие шаги (при ходьбе); 3) перен. шить широкими стёжками; см. кулаш.

кулак I 1) ухо// ушнОй; кулак халбаңнары мОчки ушей; кулак дажы анат. барабанная перепОнка; кулак уду ушнОе отверстие; кулак эмчизи отоларинголог; кулак салыр

прислушиваться; кулак дашты-биле эрттирер, кулаан кызар пропускать мимо ушей; кулак ужу- биле дыңнаар слышать краем уха; кулаа кадыг тугОй на ухо; аът кулаа көзүлбес не видно ни зги (букв, и ушей лошади не видно); 2) ушкО (напр. чана); 3) боёк (шомпольного ружья); желобок (кремнёвого ружья); ср. халбага I; кулак тыртар попадать правее мишени (о пуле); 4) ответвление (оросительного канала); 5) гуж (у хомута); о кулак дыш спокОйно; кулак дыш олурар сидеть спокойно, жить спокОйно; кулак амыратпас не давать покоя.

кулак I 1) ухо// ушнОй; кулак халбаңнары мОчки ушей; кулак дажы анат. барабанная перепОнка; кулак уду ушнОе отверстие; кулак эмчизи отоларинголог; кулак салыр

прислушиваться; кулак дашты-биле эрттирер, кулаан кызар пропускать мимо ушей; кулак ужу- биле дыңнаар слышать краем уха; кулаа кадыг тугОй на ухо; аът кулаа көзүлбес не видно ни зги (букв, и ушей лошади не видно); 2) ушкО (напр. чана); 3) боёк (шомпольного ружья); желобок (кремнёвого ружья); ср. халбага I; кулак тыртар попадать правее мишени (о пуле); 4) ответвление (оросительного канала); 5) гуж (у хомута); о кулак дыш спокОйно; кулак дыш олурар сидеть спокойно, жить спокОйно; кулак амыратпас не давать покоя.

кулактаар /кулакта*/ 1) таскать (драть) за уши; 2) ответвлять, делать ответвление (от оросительного канала).

кулактаар /кулакта*/ 1) таскать (драть) за уши; 2) ответвлять, делать ответвление (от оросительного канала).

кулактадыр /кулактат*/ понуд,—страд, от кулакта* (см. кулактаар). кулактадыр /кулактат*/ понуд,—страд, от кулакта* (см. кулактаар). кулактажыр /кулакташ*/ совм,- -взаимн. от кулакта* (см. кулактаар 1). кулактажыр /кулакташ*/ совм,- -взаимн. от кулакта* (см. кулактаар 1).

кулакталыр /кулактал*/ страд, от кулакта* (см. кулактаар) появляться, всходить (о злаках).

кулакталыр /кулактал*/ страд, от кулакта* (см. кулактаар) появляться, всходить (о злаках).

кулакталыышкын появление росткОв (всходов).

кулаш 1) маховая сажень (мера длины, равная расстоянию между двумя вытянутыми руками); сажень; 2) два кубометра (дров).

кулаш 1) маховая сажень (мера длины, равная расстоянию между двумя вытянутыми руками); сажень; 2) два кубометра (дров).

кулбураар /кулбура*/ выскальзывать (из рук).

кулбурааш скользкий, выскальзывающий (из рук).

кулбургай см. кулбурааш.

кулбургай см. кулбурааш.

кулбуруур см. кулбураар.

кулбуруур см. кулбураар.

кулдамыктаар /кулдамыкта*/ унижать, оскорблять, кулдандырар /кулдандыр*/ понуд. от кулдан* (см. кулданыр). кулдандырар /кулдандыр*/ понуд. от кулдан* (см. кулданыр). кулдандырган порабощенный, закабалённый, кулданыг рабство, кабала, неволя, кулданыг рабство, кабала, неволя, кулданыкчы 1) рабовладелец; 2) поработитель, кулданылга см. кулданыг. кулданылга см. кулданыг.

кулданыр /кулдан*/ делать рабом; закабалять, порабощать, кулданыышкын закабаление, порабощение.

кулдугур 1) съёжившийся, сутулый; 2) узкий; кулдугур эгинниг с узкими, слегка опущен­ными плечами; ср. кыстынчак.

кулдугур 1) съёжившийся, сутулый; 2) узкий; кулдугур эгинниг с узкими, слегка опущен­ными плечами; ср. кыстынчак.

кулдуйтур /кулдуйт*/ понуд. от кулдуй* (см. кулдуяр). кулдуйтур /кулдуйт*/ понуд. от кулдуй* (см. кулдуяр). кулдуяр /кулдуй*/ съёживаться, становиться сутулым, сутулиться.

кулугур 1) плут, плутовка; бак кулугур мерзавец, негодяй, пройдОха; 2) удалец, ухарь.

кулугур 1) плут, плутовка; бак кулугур мерзавец, негодяй, пройдОха; 2) удалец, ухарь.

кулузун 1) тростник//тростникОвый; 2) бамбук//бамбуковый.

кулун жеребёнок-сосунОк.

кулуннаар /кулунна*/ ожеребиться.

кулунчак ласк, жеребёночек.

кулча дикий лук (растущий в степных и сухих гористых местах); ср. борбак-кулча, согуна. кулчалаар /кулчала*/ 1) идти (ехать) за луком; 2) положить лук (напр. в суп).

культур-амыдырал[дьщ] культурно-бытовой; культур -амыдыралдың хандырылгазы культурно—бытовОе обслуживание.

культур-амыдырал[дьщ] культурно-бытовой; культур -амыдыралдың хандырылгазы культурно—бытовОе обслуживание.

культур-чырыдыышкын культурно-просветительный; культур—чырыдыышкын албан черлери культурно-просветительные учреждения.

культур-чырыдыышкын культурно-просветительный; культур-чырыдыышкын албан черлери культурно-просветительные учреждения.

кум I песОк// песОчный; ср. элезин. кум II: кум кынныр дремать, кум II: кум кынныр дремать.

кумза уст. тюк, упаковка (плиточного чая); бир кумза шай тюк чая. кумза уст. тюк, упаковка (плиточного чая); бир кумза шай тюк чая. кумзат уст. рел. лама, поющий и читающий молитвы, кумзаттаар /кумзатта*/ уст. рел. петь и читать молитвы (о ламах).

кунан трёхгодовалый (о домашних животных); кунан инек трёхгодовалая корОва; кунан буга трёхгодовалый бык.

кунан трёхгодовалый (о домашних животных); кунан инек трёхгодовалая корОва; кунан буга трёхгодовалый бык.

кунаннаар /кунанна*/ достигать трёхгодовалого вОзраста (о домашних животных).

кундага 1. кубок, чарка, чаша, бокал; 2. поэт, застольный; кундага ыры застольная песня.

кундага 1. кубок, чарка, чаша, бокал; 2. поэт, застольный; кундага ыры застольная песня.

кундус выдра // выдровый; кундус кежи мех выдры; кундус оглу выдрёнок; ср. кара- кундус.

кундус выдра // выдровый; кундус кежи мех выдры; кундус оглу выдрёнок; ср. кара- кундус.

кундустаар /кундуста*/ охОтиться на вЫдру. кунугар /кунук*/ сильно тосковать (Скучать), кунук впечатлительный, чувствительный, кунчуг свекровь, куп см. кум II. куп см. кум II.

кур I 1) пОяс, кушак, ремень; баг кур кОжаный пОяс; 2) кур (лента для опоясывания юрты, изготовляемая из четырёх сложенных в ряд волосяных верёвок); иштии кур кур, опоясывающий сверху решётку юрты; даштыы кур кур, опоясывающий сверху вОйлок юрты; 3) стена двора (напр. скотного); сес кур кажаа двор из восьми стен, восьмистённый двор.

кур I 1) пОяс, кушак, ремень; баг кур кОжаный пОяс; 2) кур (лента для опоясывания юрты, изготовляемая из четырёх сложенных в ряд волосяных верёвок); иштии кур кур, опоясывающий сверху решётку юрты; даштыы кур кур, опоясывающий сверху вОйлок юрты; 3) стена двора (напр. скотного); сес кур кажаа двор из восьми стен, восьмистённый двор.

кур II 1) нетронутый, целинный; кур чер целина; кур болгаш куруккан черлер целинные и залежные земли; 2) запаснОй, резервный; кур куш резервная сила; кур артар оставаться в запасе (в резерве); кур хөреңги резерв (имущество); ср. курлавыр, резерв.

кур II 1) нетронутый, целинный; кур чер целина; кур болгаш куруккан черлер целинные и залежные земли; 2) запаснОй, резервный; кур куш резервная сила; кур артар оставаться в запасе (в резерве); кур хөреңги резерв (имущество); ср. курлавыр, резерв.

курбусту миф., фольк. 1) (с прописной буквы) Курбусту (бог неба); 2) небеса, небо, кургаар /курга*/ сохнуть, высыхать, засыхать, кургаашкын высыхание, засыхание.

кургаг сухОй, засОхший, вЫсохший // сухо; кургаг чөдүл сухОй кашель; даштын кургаг- дыр на улице сухо; кургаг чер суша.

кургаг сухОй, засОхший, вЫсохший // сухо; кургаг чөдүл сухОй кашель; даштын кургаг- дыр на улице сухо; кургаг чер суша.

кургаглаар: уруг кургаглаар уст. менять ребёнку пелёнку, а также кОзий пух и

подкладываемый под негО навОз.

кургаглаар: уруг кургаглаар уст. менять ребёнку пелёнку, а также кОзий пух и

подкладываемый под негО навОз.

кургадыр /кургат*/ понуд. от курга* (см. кургаар) сушить, высушивать, засушивать.

кургадыр /кургат*/ понуд. от курга* (см. кургаар) сушить, высушивать, засушивать.

кургадыышкын сушка; урезин кургадыышкыны сушка зерна.

кургадыышкын сушка; урезин кургадыышкыны сушка зерна.

кургамзыг см. кургамзык.

кургамзыг см. кургамзык.

кургамзыдыр прям, и перен. сухо, суховато.

кургамзык деревянный, невыразительный (о звуке, голосе).