9. Krytyka telewizji Neila Postmana

Telewizja jako jeden z najbardziej popularnych i dostępnych mediów zmienia nasz stosunek do otaczającej rzeczywistości. Za jej pośrednictwem możemy obserwować zachodzące procesy, analizować różnorodne zjawiska oraz otrzymywać informacje o wydarzeniach ze świata. Programy telewizyjne i filmy wpływają na emocjonalny stosunek widzów.

Wraz w wyłonieniem się telewizji, jej rozwojem i doskonaleniem rozpoczęło się kształtowanie kultury audiowizualnej.

Neil Postman (1931-2003)- Był amerykańskim filozofem, medioznawczą, krytykiem kultury Zasłynął z krytyki telewizji. Był autorem płodnym, popularnym i prowokującym. Pomimo tytułu profesora nie zajmował się badaniami empirycznymi i nie budował teoretycznych eksplikacji. Był surowym krytykiem współczesnej cywilizacji, kultury i społeczeństwa. Definiował przemyślane uogólnienia i stawiał burzliwe diagnozy, oparte na opozycjach, potwierdzanych sugestywnymi przykładami i kategorycznymi sądami. Materiał dla swoich wizji czerpał m.in.: od starożytnych mędrców, Biblii, z oświeceniowych traktatów filozoficznych, z rozpraw naukowych, z tekstów publicystycznych.

Postman był techno pesymistą, wiążącym z ekspansją telewizji ciąg zmian na gorsze. Wg niego, zmiany te już zniszczyły dorobek oświecenia i dalej rozpowszechniają wynaturzenie w kulturze. Jedyną formą przeciwstawienia się temu jest powrót do druku i racjonalnego dyskursu. W swoich teoriach bazował na poglądach Marshalla McLuhana, z którym łączyło go przekonanie o determinizmie technologicznym (twierdzenie, że postęp technologiczny determinuje kierunek rozwoju cywilizacji i kultury). Postaman przedstawił uproszczoną wersję teorii McLuhana: przejście z „galaktyki Gutenberga” do „Galaktyki Marconiego”. Przeciwstawił druk i telewizję, pomijając całkowicie kino i radio.

9.1 Upadek mediów komunikacji

Postman swoje rozważania na ten temat przedstawił w książce „zabawić się na śmierć”. Książka ta ukazuje zarys historyczny mediów, szczególnie telewizji. Autor ubolewa nad upadkiem mediów komunikacji, który powstał gdy obrazowość telewizji zastąpiła słowo pisane. Myślą przewodnią tej książki jest teza, że środki komunikowania nie są tylko technicznymi urządzeniami do przenoszenia różnych treści, ale każdy z nich wywiera specyficzny wpływ na skłonności intelektualne, sposoby opisywania rzeczywistości i wrażliwości ich użytkowników, na charakter publicznego dyskursu i całą kulturę. Wprowadzenie nowego medium oddziałuje na strukturę dyskursu poprzez ośmielanie do pewnych zastosowań intelektu, faworyzowanie pewnych definicji inteligencji i mądrości oraz wymaganie pewnego rodzaju treści. Media elektroniczne zmieniły charakter naszego środowiska i postrzegania symboli.

Postman twierdził, że dziewiętnastowieczne Ameryka była szczytem racjonalności, była Wiekiem Rozumu, w którym dominująca rolę odgrywało słowo pisane. Wynalezienie telegrafu i fotografii zapoczątkowało schyłek tej epoko, a telewizja doprowadziła do jej końca.

Kultura audiowizualna- w XX wieku za sprawą filmu i radia, a później telewizji zniweczyła wpływ komunikacji pisemnej na serca i dusze większości ludzi. Napięcie pomiędzy komunikacją alfabetyczną a zmysłową komunikacją nierefleksyjną stanowi podstawę wywołanej wpływem telewizji frustracji intelektualistów.

Najbardziej przeciwstawnymi mediami jest druk i telewizja.

• Druk jest nośnikiem idei i znaczeń, które rozwijają racjonalny dyskurs, nastawiony na spójny, logicznie uporządkowany opis świata oraz obiektywizowanie myśli i wiedzy. Wg autora różne media są odpowiednie dla różnych rodzajów wiedzy (kultury oparte na mowie, piśmie i telewizji przekazują informacje w inny sposób).

• Telewizja – jej najsilniejsza właściwość polega na tym, że zajmuje nasze serca osobistościami, zamiast wprowadzać do naszych umysłów pojęcia abstrakcyjne. Jest to medium o szybkości światła, skoncentrowanym na czasie teraźniejszym. Dzięki możliwościom roztaczania kontroli nad czasem, uwagą i nawykami poznawczymi młodzieży zdobyła władzę nad jej kształceniem.