II кезең
І.Науқастың терісіне вазелин жағу, қолдағы вазелин қалдығын сүлгімен сүрту.
2.Фитильді спиртке матырып, артығын флакон қабырғасына сығып тастау.
З.Фитилді жағу.(пілтені).
4. 1-2 оңқаны сол қолға алып, оң қолмен 1-2 секундқа 1 оңқаға фитилді еңгізіп, денеге жапсыру (оңқаны керегінше қою керек).
5.Фитилді суға салып сөндіру.
б.Науқасты алдымен орамалмен, содан кейін көрпемен жабу.
55
56
III кезең
1.15-20минуттан кейін оңқаны алу.
2.Теріні мақтамен сүртіп, науқасқа киінуге көмектесу, ыңғайлап жатқызу.
З.Науқасты көрпемен жабу. Оңқаны зарарсыздандырып, зат-тарды жинау.
6.2.ЖЫЛЫТҚЫШ КОМПРЕСС ҚОЮІС-ӘРЕКЕТІНЩ АЛГОРИТМІ
Мақсаты: ауырсыну мен қабынуды басуға қол жеткізу. Қарсы эсері: шиқан,тері аурулары, тері қабатының бұзылулары, қансырау, ісіктер. Жабдықтары:
сүлгі
целлофан немесе жылтыр қағаз
мақта-дэке
компреске арналған ерітінді (арак,сірке қышқылының элсіз ерітіндісі, жартылай спиртті ерітінді).
Іс әрекет алгоритмі:
1.Дәке сүлгіні 4 қабат етіп дайындау.
2.Дэке сүлгіні ерітінді матырып, сығу.
З.Сүлгіні ауырған жерге жапсыру.
4.Сүлгінің үстінен жылтыр қағазды, оның үстіне мақта жабу (эр қатар алдыңғыдан 2 см. қалың болуы керек).
5.Тамырды қатты қыспайтындай етіп компресті дәкемен таңу;
6. Ісағаттан кейін саусақты компрестің астына тығып, дұрыстығын тексеру. Егер компресс дұрыс қойылса, жылу мен дымқыл сезіледі.
7.Компресті 8-10 сағатқа қалдырады.
6.3. СУЫҚ КОМПРЕСС ҚОЮ ІС-ӘРЕКЕТІНЩ АЛГОРИТМІ
Мақсаты: емдік (теріні салқындату, қан тамырларын тарылту, қан толуды азайту, ауырсынуды басу).
Көрсеткіштері: жарақаттың 1-ші тэулігі, лихорадканың 2-ші кезеңі.
Жабдықтары: бязь немесе дэке, суық су қүйылған лоток (ыдыс).
Іс әрекет алгоритмі:
1.3-4 қабатталған сүлгіні суық суға малып сығып алу.
2.Дене қызуы жоғары болғанда маңдайға, шапқа қойылады, жылыған сүлгіні ауыстырып отыру;
З.Жарақатқа компресс 1 сағат ішінде қойылады жэне оны эрбір 2-3 минутта ауыстырып отыру керек.
6.4. ЖЫЛЫТҚЫШ ҚОЮІС-ӘРЕКЕТІНЩ АЛГОРИТМІ
Мақсаты: ауырсыну мен қабынуды басуға қол жеткізу. Көрсеткіштері: жиырылып ауыратын ауруларда (созылмалы гастрит, асқазанның ойық жарасы, бүйрек коликасы);
денені жылыту үшін;
ине салудан кейін;
тіннің қатаюы;
лихорадканың 1-ші кезеңі. Қарсы көрсеткіштері:
іш қуысындағы қабынудың өткір кезеңдері;
жарақаттың 1-ші тэулігі;
тері жарақаты, қан кету;
жұқпалы жаралар;
ісіктер.
Жабдықтар: жылытқыш, орамал немесе сүлгі, ыстық су (65-70°) судьщ 1-сын өлшейтін термометр. Іс әрекет алгоритмі:
1 .Жылытқышқа 2/3 бөлігіне дейін ыстық су құю. 2.Жылытқышты қысып, ауасын шығару. З.Қақпағын жабу.
57
58
4.Жылытқыштың аузын төмен түсіріп, су ағуын тексеру. 5.Жылытқышты құрғатып сүрту. б.Орамалмен орау.
7.Науқасқа беріп, суығанша қою, көрпемен жабу. 8.Тері сезімталдығы бұзылған науқастарға байқап қолдану ке-рек (күйік болуы мүмкін).
9.Қолданған соң жылытқышты зарарсыздандырыңыз Ю.Қолдарыңызды жуыңыз.
6.5. М¥ЗДЫ МҮЙЫҚ ҚОЮ ІС-ӘРЕКЕТШЩ АЛГОРИТМІ
Мақсаты: емдік.
Көрсеткіштері: қан кету. 1-ші тэуліктегі жарақат Лих-каның 2-кезеңі.Қү_рсақ қуысының өткір қабынуының алғашқы кезеңінде.
Жабдықтары: мұзды мұйық, мұз салынған ыдыс (лоток), мұз үхтайтын қасық, орамал.
Іс әрекет алгоритмі:
1 .Мұзды мү_йықтың 2/3 бөлігін мұзбен толтыру.
2.Ауаны шығару.
З.Тығынды жабу.
4.Мұзды мұйықты орамалмен орау.
5.Науқасқа беру.
б.Мудцы мұйықты 2 сағат бойы,арасында 20-30 минут сайын 15 минут үзіліс жасап қою керек.
7.Еріген мұздың суын төгіп, қайтадан мұз салып отыру керек.
Қолданған соң жылытқышты зарарсыздандырыңыз
Қолдарыңызды жуыңыз.
6.6. ҚЫША ҚОЮ ІС-ӘРЕКЕТШЩ АЛГОРИТМІ
Мақсаты: ауырсыну мен қабынуды басуға қарсы. Көрсеткіштері:
жоғарғы тыныс алу жолдарының жедел жэне созылмалы ау- рулары;
өкпе қабынуы;
қан қысымының күрт жоғары көтерілуі;
жүрек түсының ауыруы;
миозиттер;
невралгиялар. Қарсы көрсеткіштері: •тері аурулары;
жоғары температурада;
өкпеден қан кету;
өкпенің іріңді аурулары ісікте;
қышаға жоғары сезімталдық;
науқастың ауыр жағдайы. Жабдықтары:
қышалар
су құйылған ыдыс (судың 1: 40-45 о )
қолданған материалды салатын ыдыс
орамал, көрпе
дэке сүліклері
су температурасын өлшейтін термометр
сағат.
Іс әрекет алгоритмі:
1 .Науқасқа процедураны түсіндіріп, келісімін алу;
2.Қыша қоятын жердің тері қабатын тексеру;
З.Қышаның сақталу мерзімін тексеру (өткір иісін, үгітілуін);
4.Қышаны сулайтын судың і-н өлшеу (40-45о);
5.Науқасты ыңғайлап жатқызу;
б.Қышаны суға салып, суды сілкіп тастау;
7.Қыша жағылған жағымен денеге жапсыру;
8.Науқасты орамалмен жэне көрпемен жабу;
9.10-15 мин.кейін қышаны алу; 59
60
10.Жылы суға салынған сүлгімен теріні сүрту; 11.Денені оралмалмен құрғатып сүрту; 12.Науқасты жылылап жабу. ІЗ.Қолғапты шешіп, қолды жуыңыз.
6.7.БОБРОВ АППАРАТЫМЕН ДЫМҚЫЛ ОТТЕГІ БЕРУ ІС-ӘРЕКЕТШЩ АЛГОРИТМІ
Мақсаты: эртүрлі жағдайдағы гипоксияны жою. Жабдықтары:
оттегі көзі (редукторы бар оттегі баллоны немесе бір орталықтан беру)
Бобров аппараты
залалсыздандырылған ерітінділер (натрий хлоридінің изотониялық ерітіндісі, дистильденген су, көбік басатын ерітінді, 70% этил спирті, 10% антифомсилан)
залалсыздандырылған вазелин майы
залалсыздандырылған мұрын-жүл^қыншақ катетері
крафт-қағазды стерильденген дэке сүлгілер
залалсыздандырылған пинцет, лоток
пайдаланған материалды салатын лоток
лейкопластырь, қайшы, қолғап
• зарарсыздандыру ерітіндісі бар ыдыс. Іс әрекет алгоритмі:
1 .Қолға гигиеналық зарарсыздандыру жасап, қолғап кию.
2.Бобров аппаратын биіктігі 15см. немесе 2/3 бөлігін дымқылдандыратын сұйықпен толтыру (дистильденген су, Натрий хлоридінің изотониялық ертіндісі, өкпе ісігі бар науқасқа көмек көрсеткенде көбіксөндіргіш - 96% этиль спиртін, антифомсилан-ды қолдану).
З.Бобров аппаратының шыны түтігіне ұзындығы бОсм. резеңке түтікті кигізіңіз.
4.Бобров аппаратының оттегі көзіне шыны ұзын түтікке жалғанған резеңке түтікті жалғаңыз.
5.Системаның өткізгіштігін тексеріңіз (суда газ түйіршігі бо-лады).
б.Науқастың басын көтере жатқызыңыз.
7.Катетерді ашыңыз (тығыз жабылғанын жэне сақталу мерзімін тексеріңіз).
8.Катетерді қанша тереңдікке салу керектігін өлшеңіз (катетердің залалсыздандырылғангін сақтаңыз). Тереңдікті мү_рыннан қүлаққа дейін алу керек.
9.Белгі салыңыз (лейкопластырдан жолақ жасап, немесе мақтаны шиырып жіп жасаңыз).
Ю.Катетерді еңгізетін шетінен 3-4см. етіп, қалам үхтағандай етіп ұстаңыз.
И.Катетерді сулаңыз немесе залалсыздандырылған вазелин жағыңыз.
12.Катетерді мүрын қуысының төменгі жағымен белгіге дейін кіргізіңіз.
ІЗ.Катетерді дүрыс салғанын тексеріңіз (егер катетер дұрыс са-лынса, оның шеті тамақтан көрініп, Ісм. тілдің кіші бөлігіне жата-ды).
14.Катетердің сыртқы бөлігін науқастың жақ сүйегіне лейко-пластырмен жапсырыңыз.
15.Катетерді резеңке түтік арқылы Бобров аппаратындағы қысқа шыны түтікке жалғаңыз.
іб.Оттегін жіберу жылдамдығын реттеңіз (оны редуктор арқылы немесе сұйықтық арқылы бөлініп жатқан ауа көпіршіктері бойынша анықтайды.)
Қолданған катетерді шығарыңыз, зарасыздандырыңыз
Қолғапты шешіп, қолыңызды жуыңыз.
Ескертпе: қолданған катетерді алып, зарарсыздандырыңыз. Катетерді мүрын қуысында 12 сағатқа дейін қалдыруға бола-ды. Оксигенотерапия үшін тек медициналық оттегі қолданылады (оның қүрамында 99% оттегі, 1% азот болады). Оттегі баллоны көгілдір түске боялған, оның «Оттегі» жэне «М» деген маркиров-касы (белгісі) болады. Оттегімен жұмыс жасағанда техникалық қауіпсіздікті сақтау керек, себебі оттегі маймен жэне спирт-ііоп қосылса жарылғыш болады. Оттегі баллонын жылытқыш қүралдар мен жылыту жүйелеріне жақын жерде сақтауға болмай-
61
62
ды, темекі шегуге болмайды. Оттегі тиген заттың сыртын майдан мұқият тазартыңыз. Оттегі баллоны сақталатын жердегі ауа 1-сы 35°С жоғары болмау керек.
6.8. СҮЛІК ҚОЮ ІС ӘРЕКЕТШЩ АЛГОРИТМІ.
Мақсаты: қан алу, қанның ұюын төмендету. Жабдықтар:
стерильденген лоток, пинцет, тампондар, сүлгілер
байламдық материалдар
медициналық оңқалар - 70% спирті бар флакон, 40% глюкоза
ерітіндісі
ыстық су қүйылған ыдыс
6-8 сүлік.
Іс әрекет алгоритмі:
І.Науқаспен сенімді қарым- қатынас жасаңыз, іс- шараның мақсаты жэне ретімен таныстырыңыз, келісімін алыңыз. Процедураға кері көрсеткіші жоқтығына көз жеткізіңіз.
2.Науқасты ыңғайлы жағдайға келтіріңіз.
З.Дененің керекті жерін босатып, терісін тексеріңіз, түктерін қырып тастаңыз.
4.Теріні спиртпен, содан кейін жылы суға матырылған там-понмен сүртіп, құрғатыңыз. Тері ауруының жэне кері эсерінің жоқтығын тексеріңіз.
5.Сүлік қоятын жерді 40% глюкоза ерітіндісімен сүртіңіз (сүлік жыбысатын тэсіл, себебі сүлікке спирт иісі жақпайды).
б.Сүлікті пинцетпен алып, құйрық жағымен пробиркаға салыңыз. Сүлік салатын жерге сүлік салынған банканы жақындатыңыз да, сүлікті керек нүктеге қарай бағыттаңыз.
7.Сүлік теріге жабысқанда алдыңғы жағында толқын тэрізді қозғалыс пайда болғанда сүлікті ыдыстан босатыңыз. Бү_л сүліктің алдыңғы жағымен теріге жабысқанын білдіреді.
8.Сүліктің артқы жағына сүлік койыңыз (бү_л сүлік белсенділігінің артуынан сақтандырады).
9.Қалған сүліктерді де дэл солай қоясыз.
Ю.Сүлік салынған жерге лоток қойыңыз.
П.Сүліктер өздері түседі егер денеге мүсэтір спиртіне батырылған тампонды жақындатса. Сүлік қою уақыты 20-30/ аспа-уы керек.
12.Қолданған сүліктерді формалин немесе мүсэтір спиртінің зарарсыздандыру ерітіндісіне салыңыз.
ІЗ.Сүлік салынған жерге зарарсыздандырылған тампон, оның үстінен қысып түратын асептикалық мақта-дэке байламымен жау-ып, лейкопластырмен бекітіңіз (қан кетуді болдырмау үшін).
14.Қолданған заттарды зарарсыздандырыңыз.
15.Қолғапты шешіп, оны жуыңыз, қолыңызды кептіріңіз.
іб.Байламды тексеріп отырыңыз. Егер байлам суланса, үстіңгі қабатын алыңыз да, жаңадан мақта-дэке байламын жапсырыңыз.
17.Байламды 1-2 тэулікке қалдырыңыз.
63
7
- ТАРАУ. ДӘРІЛІК ЗАТТАРДЫ ҚОЛДАНУ
7.1 - Ерітіндіні ампуладан сорып алу іс-әрекетінің алгоритмі
7.2 - Ерітіндіні флаконнан сорып алу іс-эрекетінің алгоритмі 7.3 - Антибиотиктерді езу іс-эрекетінің алгоритмі
- Тері ішіне дэрі жіберу іс-эрекетінің алгоритмі
- Тері астына дэрі жіберу іс-әрекетінің алгоритмі
- Бұлшық етке дэрі жіберу іс-әрекетінің алгоритмі
- Дэрілік заттарды көк тамырға жіберу іс-әрекетінің алгоритмі
- Сұйық дэрілерді көк тамырға тамшылап жіберу іс- эрекетінің алгоритмі
-Биохимиялық зертеулерге көк тамырдан қан алу іс- әрекетінің алгоритмі.
- Мұрынга тамшы тамызу іс-эрекетінің алгоритмі
- Құлаққа тамшы тамызу іс-әрекетінің алгоритмі
- Көзге тамшы тамызу іс-эрекетінің алгоритмі
7.13 - Шыны таяқшамен көзге майлы дэрі (мазь) жағу іс- эрекетінің алгоритмі
64
7.1.ЕРІТШДІНІ АМПУЛДАН СОРЫП АЛУ ІС - ӘРЕКЕТІНЩ
АЛГОРИТМІ
Мақсаты: терапиялық эсерге жету. Жабдықтау:
• бір реттік қолданатын 2-5 мл. шприц
4 қабатты залалсызданған салфеткамен жабылған залалсызданған лоток
залалсызданған пинцет
таңу материалдары бар бикс, 70% этил спирті құйылған ыдыс
ампуладағы дэрілік заттар
• қолданылған заттар үшін контейнер. Іс-әрекетінің алгоритмі:
1 .Пакетті ашып, шприцті жинаңыз.
2.Ампуладағы дэрілік заттың атын, тағайындауын, оның мөлшерін, қолдану мерзімін мүқият оқып шығыңыз.
З.Ампуланы оның ішіндегі сү_йықтық кең жеріне баратындай етіп ақырын сілкіңіз.
70% спиртке малынған мақтамен оның жіңішке жерін өңдеңіз.
Кескішпен ампуланы егеңіз, ампуланың жіңішке жерін спиртті мақтамен сүртіңіз, ампуланың жіңішке ұшын бөліп алыңыз.
б.Ампуланы алып, сыртқы қабырғасына жанаспай, ішіне ине енгізіңіз. Ине эрқашанда ампуланың артқы қабырғасында кесілген ұшы төмен қараған күйінде болу керек.
7.Ерітіндінің қажет мөлшерін сорып алыңыз.
8.Ампуланы алмай немесе инеге қалпақша кигізіп шприцтен ауаны айдап шығарыңыз.
9.Инеге қалпақша кигізіңіз.
Ю.Шприцті залалсызданған лотокқа салып қойыңыз немесе қораптың залалсызданған ішкі бетіне қойыңыз.
65
66
7.2. ЕРІТШДШІ ФЛАКОННАН СОРЫП АЛУІС - ӘРЕКЕТІНЩ
АЛГОРИТМІ
Мақсаты: терапиялық әсерге жету. Жабдықтау:
бір реттік қолданылатын 5-10 мл. шприц
залалсызданған орамдағы ауыстыратын ине
4 қабатты залалсызданған салфеткамен жабылған залалсызданған лоток
залалсызданған пинцет
таңу материалдары бар бикс, 70% этил спирті қү_йылған ыдыс
флакондағы дэрілік заттар
• қолданылған заттар үшін контейнер. Іс-әрекет алгоритмі:
І.Пакетті ашып, шприцті жинаңыз.
2.Флакондағы жазуды оқыңыз (аты, дозасы, қолдану мерзімі).
З.Спиртті мақтамен алюминий қақпағын сүртіңіз.
4.3алалсызданған пинцетпен алюминий қақпағының орта түхынан тесіп ашыңыз.
5.Спиртті мақтамен резеңке пробканы сүртіңіз.
б.Пробканы дэл ортасынан 90 градус бұрышта тесіңіз, инені барлық ұзындығымен флаконға енгізіңіз.
7.Дэрілік заттың қажет мөлшерін шприцке сорып алыңыз.
8.Шприцті флаконнан алыңыз.
9.Шприц канюлясына ауыстыратын инені кигізіңіз, шприцтан ауаны айдап шығыңыз, инеге қалпақша кигізіңіз.
Ю.Шприцті залалсызданған лотокқа қойыңыз.
7.3. АНТИБИОТИКТЕРДІ ЕЗУ ІС - ӘРЕКЕТІНЩ АЛГОРИТМІ
Жабдықтау:
бір реттік колданылатын 5-10 мл. шприц
залалсызданған орамдағы ауыстыратын ине
4 қабатты залалсызданған салфеткамен жабылған залалсызданған лоток
залалсызданған пинцет
таңу материалдары бар бикс, 70% этил спирті қү_йылған ыдыс
флакондағы дэрілік заттар
• қолданылған заттарға арналған контейнер Іс-әрекет алгоритмі:
1 .Пациентті ем- шара бөлмесіне шақырыңыз.
2.Тағайындалған дэрі жайында білетін- білмейтінін анықтаңыз, оны қолдануға қарсы көрсеткіші жоқ екеніне көз жеткізіңіз.
З.Гигиеналық деңгейде қолыңызды жуып, залалсызданған қолғапты киіңіз.
4.Пакетті ашып, шприцті жинаңыз да оны пакеттің ішкі залал-сыз бетінде қалдырыңыз.
5.Антибиотигі бар флаконды алыңыз, езетін ерітінді салынған қорапты алыңыз, атын, дозасын, қолдану мерзімін тексеріңіз.
б.Антибиотигі бар флаконның қақпағын 70% спиртті мақтамен сүртіңіз, одан соң темір қақпақшаның ортасын залалсызданған пинцетпен тесіңіз, резеңке қақпаққа дейін.
7.Резеңке қақпақты 70% спиртке малынған мақтамен сүртіңіз,
8.Дэл осылай резеңке қақпақты сүртіңіз, антибиотикті езуге арналған ерітіндісі бар ампуланы да спиртті мақтамен сүртіңіз.
9.Флаконнан немесе ампуладан антибиотикті езуге қажетті мөлшерде ерітіндіні шприцқа сорып алыңыз.
ІО.Оң қолыңызға дайын ерітіндісі бар шприцті алыңыз, сол қолыңызға антибиотигі бар флаконды алыңыз, антибиотигі бар флаконды стол үстіне қойыңыз, флакон тығынын дэл ортасынан тесіп, инені 1 мм. енгізіңіз.
П.Езетін ерітіндіні шприцтан флаконға жіберіңіз, инені фла-конда қалдырыңыз, шприцті залалсызданған лотокта қалдырыңыз. 67
12.Флаконды антибиотик толық ерігенше аздап сілкілеңіз.
ІЗ.Инесі бар флаконды шприцқа кигізіңіз, сол қолыңызбен флаконды ұстап түп жағын жоғары қарата ұстаңыз, оң қолыңызбен поршеньді тартып дэрінің қажет мөлшерін сорып алыңыз.
14.Инесі бар флаконды шприц канюласынан босатыңыз.
15.Шприц канюлясына ауыстыратын инені кигізіңіз, шприц-тан ауаны шығарыңыз, инеге қалпақша кигізіп жэне оны залалсызданған лотокқа қойыңыз.
7.4. ТЕРІІШІНЕ ДӘРІ ЖІБЕРУ ІС - ӘРЕКЕТІНЩ АЛГОРИТМІ
Мақсаты: диагностикалық, аллергиялық сынамалар жүргізу үшін қолданылады, аурудың алдын алу үшін егулер кезінде қолданылады. Тері ішіне 0,1-ден Імл. сүйық жіберіледі.
Жабдықтау:
бір реттік қолданылатын сыйымдылығы 1 мл. шприц.
ұзындығы 15мм. ине, орам қағазда ауыстыру үшін залалсызданған ине,
дэрілік зат
қабатты залалсызданған салфеткамен жабылған залалсызданған лоток
залалсызданған пинцет
таңу материалдары бар бикс
70% этил спирті құйылған ыдыс
• қолданылған заттарға арналған контейнер. Іс-әрекет алгоритмі:
1 .Пациентті ем- шара бөлмесіне шақырыңыз.
2.Тағайындалған дэрі жайында білетін- білмейтінін анықтаңыз, оны қолдануға қарсы көрсеткіші жоқ екеніне көз жеткізіңіз.
З.Дэрілік заттың атын, концентрациясын, дозасын, сақтау мерзімін тексеріңіз.
4.Маска киіңіз, Гигиеналық деңгейде қолыңызды жуып, залалсызданған қолғапты киіңіз.
5.Кескішпен ампуланы егеңіз, ампуланың жіңішке жерін спиртті мақтамен сүртіңіз, ампуланың жіңішке ү_шын бөліп алыңыз.
б.Пакетті ашып, шприцті жинаңыз, тері ішіне кіргізетін инені
Оо
алыңыз, шприцке дэрі сорып алатын инені кипзіңіз.
7.Шприцке қажет мөлшердегі дэріні сорып алыңыз, ауасын бос ампулаға шығарыңыз.
8.Дэрі сорып алған инені тері ішіне кіргізетін инемен ауыстырыңыз, шприцті залалсызданған лотокқа салыңыз.
9.Пациентті отырғызыңыз,қолын білектің ішкі жағы үстіне қарайтындай етіп орналастырыңыз, терісін екі рет 70% спиртті мақтамен сүртіңіз.
Ю.Шприцті оң қолыңызға иненің үлиын жоғары қаратып үхтаңыз, қалпақшасын алыңыз.
П.Сол қол саусақтарымен ине салатын жердің терісін тартыңыз, білекті сырт жағынан қыса ұстап.
12.Тері ішіне тек иненің ұ_шын ғана енгізіңіз,пациент денесінің бетіне қарай 5 градус бү_рышта, сол қолыңызды поршеньге ауыстырыңыз жэне дэрінің қажет мөлшерін тері ішіне енгізіңіз. Тері ішіне дәрі жіберген жерде « лимон қабығына» ұқсаған кішкене төмпешік пайда болады.
ІЗ.Инені тез суырып алыңыз, канюлясынан үхтай отырып.
14.Қолданылған шприц, ине, басқа да материалдарға зарарсыз-дандыру жүргізіңіз.
7.5. ТЕРІ АСТЫНА ДӘРІЖІБЕРУ ІС-ӘРЕКЕТШЩ АЛГОРИТМІ
Тері астына дэрі жіберу сыйымдылығы 1-2мл. шприцпен орындалады, иненің ұзындығы30-40мм. Тері астына Змл. дейін сұйықтық жіберуге болады.
Мақсаты: емдеу мақсатымен дэрілік заттарды жіберу.
Жабдықтау :
бір реттік қолданылатын 1-2 мл. шприц
залалсызданған орамдағы ауыстыратын ине
4 қабатты залалсызданған салфеткамен жабылған залалсызданған лоток
залалсызданған пинцет
таңу материалдары бар бикс,
70% этил спирті құйылған ыдыс
дәрілік заттар ,
• қолданылған заттарға арналған контеинер Іс-әрекет алгоритмі:
I .Пациентті ем- шара бөлмесіне шақырыңыз. 2.Тағайындалған дэрі жайында білетін- білмейтінін анықтаңыз,
оны қолдануға қарсы көрсеткіші жоқ екеніне көз жеткізіңіз.
З.Дэрілік заттың атын, концентрациясын, дозасын, сақтау мерзімін тексеріңіз.
4.Маска киіңіз, Гигиеналық деңгейде қолыңызды жуып, залалсызданған қолғапты киіңіз.
5.Пакетті ашып, шприцті жинаңыз, тері астына кіргізетін инені алыңыз, шприцке дэрі сорып алатын инені кигізіңіз, шприцті залалсызданған лотокқа салфетканың жоғарғы бетінің астына қойыңыз.
б.Биксті ашып, корнцангпен мэрлі шариктерді алыңыз, залалсызданған лотоктағы залалсызданған салфетканың астына қойыңыз.
7.Ампуланың жіңішке жерін спиртті мэрлі шарикпен сүртіңіз, егеп, қайтадан спиртті шарикпен сүртіңіз, ампуланың жіңішке жерін сындырып бөліп алыңыз.
8.Шприцке дэріні сорып алыңыз, ампуладан инені шығармай, шприцтан ауасын шығарыңыз.
9.Шприцті таза лотоктағы залалсыздандырылған салфетканың үстіңгі қабатының астына немесе қағаз орамның залалсыздандырылған ішкі бетіне қойыңыз.
10.Пациентті жатқызыңыз немесе кушеткаға отырғызыңыз.
I1 .Ине салатын орынды саусағыңызбен басып көріңіз, ине са- латын жердің терісін 70%спиртке малынған мэрлі шарикпен екі рет сүртіңіз.
12.0ң қолыңызға лотоктағы шприцті алыңыз, ине салатын жердің терісін сол қолыңыздың екі саусағымен қысып ұстаңыз, оң қолыңызбен инені теріге 45 градус бұрышта иненің 2/3 бөлігін енгізе салыңыз, дэріні жіберіңіз.
13 .Ине салынған жерге залалсыздандырылған 70% этил спиртіне малынған мэрлі шаригін қойыңыз, инені тез суырып алыңыз.
14.Шприцті, инені, қолғапты, қолданылған заттарды 70 зарарсыздандырыңыз.
7.6.БҰЛШЫҚ ЕТКЕ ДӘРІ ЖІБЕРУ ІС-ӘРЕКЕТІНЩ АЛГОРИТМІ
Мақсаты: емдеу мақсатымен дэрілік заттарды енгізу. Жабдықтау:
бір реттік қолданылатын 10-20 мл. шприц
залалсызданған орамдағы ауыстыратын ине
4 қабатты залалсызданған салфеткамен жабылған залалсызданған лоток
залалсызданған пинцет
тану материалдары бар бикс,
70% этил спирті құйылған ыдыс
дэрілік заттар
• қолданылған заттарға арналған контейнер Іс-әрекетінің алгоритмі:
1 .Пациентті ем- шара бөлмесіне шақырыңыз.
2.Тағайындалған дэрі жайында білетін- білмейтінін анықтаңыз, оны қолдануға қарсы көрсеткіші жок екеніне көз жеткізіңіз.
З.Дэрілік заттың атын, концентрациясын, дозасын, сақтау мерзімін тексеріңіз.
4.Маска киіңіз. Гигиеналық деңгейде қолыңызды жуып, залалсызданған қолғапты киіңіз.
5.Пакетгі ашып, шприщі жинаңыз, тері астъша кіргізетін инені алыңыз, шприцке дэрі сорып алатын инені кигізіңіз, шпривді залалсызданған лотокқа салфетканың жоғарғы бетінің астына қойыңыз.
б.Биксті ашып, корнцангпен мэрлі шариктерді алыңыз, залалсызданған лотоктағы залалсызданған салфетканың астына қойыңыз.
7.Ампуланың жіңішке жерін спиртті мэрлі шарикпен сүртіңіз, егеп, қайтадан спиртті шарикпен сүртіңіз, ампуланың жіңішке жерін сындырып бөліп алыңыз.
8.Шприцке дэріні сорып алыңыз, ампуладан инені шығармай, шприцтан ауасын шығарыңыз.
9.Шприцті таза лотоктағы залалсыздандырылған салфетканың үстіңгі қабатының астына немесе қағаз орамның залалсыздандырылған ішкі бетіне қойыңыз. 71
Пациентті жатқызыңыз немесе кушеткаға отырғызыңыз.
Ине салатын орынды саусағыңызбен басып көріңіз, ине са- латын жердің терісін 70% спиртке малынған мэрлі шарикпен екі рет сүртіңіз.
Сол қолыңыздың 1-ші жэне 2-ші саусақтарымен ине са- латын жердің терісін тартыңыз, инені тік 90 градуста үхтап етке енгізіңіз, иеннің түбінен 5мм. қалатындай етіп.
Сол қол саусақтарымен шприцтің поршенін жоғары тар- тып көріңіз, қан бар ма екен деп; поршеньді сол қолдың бірінші саусағымен жайлап баса отырып дэріні жіберіңіз.
Ине салған жерге 70% этил спиртіне малынған мэрлі шарикті қойыңыз, канюлясынан ұстап инені шығарасыз.
Қолданылған барлык заттарды зарарсыздандырыңыз- шприц, ине, мақта- мэрлі шариктер, резеңке қолғаптар.
7.7. КӨК ТАМЫРҒА ДӘРІЛІК ЗАТТАРДЫ ЖІБЕРУ ІС - ӘРЕКЕТІНЩ АЛГОРИТМІ.
Жабдықтау:
сыйымдылығы 10-20мл. залалсыздандырылған бір реттік шприц
ұзындығы 50-60мм.ауыстыратын ине
4 қабатты залалсызданған салфеткамен жабылған залалсызданған лоток
залалсызданған пинцет
таңу материалдары бар бикс,
70% этил спирті қү_йылған ыдыс
дэрілік заттар
қолданылған заттарға арналған контейнер
қан тоқтататьш резеңке жгут
• клеенка білеу (валик). Іс - әрекет алгоритмі:
1 .Пациентті ем- шара бөлмесіне шақырыңыз. 2.Тағайындалған дэрі жайында білетін- білмейтінін анықтаңыз, оны қолдануға қарсы көрсеткіші жоқ екеніне көз жеткізіңіз.
3. Дэрілік заттың атын, концентрациясын, дозасын, сақгау 72 мерзімін тексеріңіз.
4. Маска киіңіз, Гигиеналық деңгейде қолыңызды жуып, залалсызданған қолғапты киіңіз.
5.Пакетті ашып, шприцті жинаңыз, тері астына кіргізетін инені алыңыз, шприцке дәрі сорып алатын инені кигізіңіз, шприцті залалсызданған лотокқа салфетканың жоғарғы бетінің астына қойыңыз.
б.Биксті ашып, корнцангпен мэрлі шариктерді алып, зал алсыздандырылған лотокқа залалсызд андырылған сал фетканың үстіңгі қабатының астына қойыңыз.
70% этил спиртіне малынған Мэрлі шарикпен ампуланың жіңішке жерін сүртіңіз, кескішпен егеп, қайтадан өңдеп, ампуланың жіңішке жерін сындырып алыңыз.
Шприцке дэріні сорып алыңыз, ампуладан инені шығармай, шприцтан ауасын шығарыңыз.
9.Шприцті таза лотоктағы залалсыздандырылған салфетканың үстіңгі қабатының астына немесе қағаз орамның залалсыздандырылған ішкі бетіне қойыңыз.
Пациентті отырғызыңыз, немесе кушеткаға жатқызыңыз отырғызыңыз.
Пациенттің қолын киімінен білегіне дейін босатыңыз, шынтағының астына клеенка жастықшаны (валикті) қойыңыз.
Пациент білегінің ортаңғы 1/3 бөлігіне киімінің үстінен жгут салыңыз, ұштары жоғары қарап түру керек, ал ілгек төмен бағытталған болу керек, бүл кезде білезік буыны түхынан тамыр соғысы өзгермеу керек.
Көк тамырдың қанға толуы жақсы болу үшін пациенттен жүдырығын бірнеше рет ашып- жүмуын талап етіңіз, қанға жақсы толған көк тамырды саусақпен басып көріңіз.
70% спиртке малынған мэрлі шарикпен шынтақ буынын екі рет сүртіңіз.
15.Шприцті оң қолыңызға алыңыз, инеден қалпақшасын шешіңіз, шприцті иненің кесілген тесік жерін жоғары қаратып үхтаңыз, шприцте ауа бар- жоғын тағы да тексеріңіз.
іб.Шынтақ буынының терісін сол қолдың үлкен саусағымен тартамыз, аздап шеткері ығыстыра отырып, венаны бекіту үшін.
73
74
17.Иненің тесігін жоғары қаратып, қолдағы шприц жағдайын өзгертпей теріге параллельді етіп, 15 градус бұрышта теріні тесіңіз, ақырындап иненің 1/3 бөлігін енгізіңіз, иненің бағытын көк тамырға қарай өзгертіп, ақырындап көк тамырды тесіңіз, «бос кеңістікке кіргендей» сезім пайда болғанша.
18.Сол қолыңызбен шприц поршенін өзіңізге қарай тартыңыз, шприцке қан келу керек, бұл иненің көк тамырда екенінің белгісі.
19.Сол қолыңызбен резеңке жгутты шешіңіз, пациенттен жұдырығын жазуды талап етіңіз, сол қолыңызбен шприц поршенін басыңыз, сосын ақырындап дэріні көк тамырға жіберіңіз.
20. Ине салынған орынға спиртке малынған мэрлі шарикті қойыңыз, инені шығарыңыз, пациенттен қолын шынтақ буынында бүгуін талап етіңіз жэне бірнеше минут отыра тұруын талап етіңіз.
21.Қолданылған барлық заттарды зарарсыздандырыңыз.
7.8.КӨК ТАМЫРҒА С¥ЙЫҚТЫҚТЫ ТАМШЫЛАП ЖІБЕРУ ІС-ӘРЕКЕТІНЩ АЛГОРИТМІ.
Мақсаты: дэрілік ерітінділерді тамырлар жүйесіне тамшылап жіберу.
Жабдықтау:
4 қабат залалсыздандырылған салфеткамен жабылған залалсыздандырылған лоток
екі қабат салфеткамен жабылған залалсыздандырылған пинцет
таңу материалы бар залалсыздандырылған бикс
сұйықты тамшылап жіберуге арналған бір реттік система
штатив
дэрілік заттар құйылған флакон, 70% спирті бар флакон, клеенка жастықша
лейкопластырь
жгут
• қолданылған заттарды салуға арналған контейнер. Іс-әрекет алгоритмі:
І.Іс- шара алдында палатаға барып, пациентпен эңгімелесіп шығыңыз.
2.Тағайындалған ем жайында хабардар екеніне көз жеткізіңіз. З.Тамшылап дэрі енгізер алдында дэретханаға барып алу керектігін ескертіңіз.
4.Ем-шара бөлмесінде тамшылап дэрі жіберуге дайындалыңыз:
маска киіңіз.
қолыңызды гигиеналық деңгейде жуып, құрғатып, антисеп- тикпен өңдеп, қолғапты киіңіз.
флакондағы дәрінің атын, сыртқы түрін, сақталу мерзімін тексеріңіз.
флаконның темір қақпағын 70% спиртке малынған мэрлі ша- рикпен сүртіңіз.
қайшының көмегімен темір қақпағын ашып, спиртке малынған мэрлі шарикпен резеңке қақпағын екі рет сүртіңіз.
- тамшылауға арналған системаны дайындаңыз, сақталу мерзімін, сырт қорабының тұтастығын тексеріңіз.
- системаның орамын шешіңіз, кысқышын жабыңыз, орамнан залалсыздандырылғанкті сақтай отырып алып шығыңыз.
- манипуляция столының үстінде дэрісі бар флаконға системаның қабылдағыш инесін енгізіңіз.
флаконды түбін жоғары қарата төңкеріп, штативке іліп қойыңыз.
дэрі жіберетін инені қалпағымен қоса түсіріңіз жэне залалсыздандырылған лотокқа залалсыздандырылған салфетка астына орналастырыңыз.
- системаның ауа өткізгішін ашыңыз, тамшы жібергішті жар- тысына дейін дэрімен толтырыңыз.
- тамшы системаның бір ұшын алыңыз, лотоктың үстіне ұстаңыз, қысқышын ашыңыз, сосын тамшы системаны дәрімен толтырыңыз.
тамшы системаның кілтін жауып қойыңыз.
тамшы системаға дэрі жіберетін инені қалпақшасымен қоса кигізіңіз, штативке іліп қойыңыз.
1 .Палатада пациентті арқасымен жатқызыңыз. 2.Шынтағының астына клеенка жастықшаны қойыңыз. З.Білектің ортаңғы бөлігін салфеткамен ораңыз, салфеткадан
75
76
жоғары жгут салыңыз, пациенттен жүдырығын бірнеше рет ашып-жұмуын талап етіңіз.
4. Көк тамырын саусақпен іздеп табыңыз, ине салатын орынды екі рет спиртті мэрлі шарикпен сүртіңіз.
5.3алалсыздандырылған пинцетпен залалсыздандырылған ло-токтан екі залалсыздандырылған салфетка алыңыз, дэрі жіберетін иненің канюлясын ораңыз, инені тамшы системадан төмен түсіріңіз.
6. Инеден қалпақшасын шешіңіз.
7.Пациенттен жұдырығын жүмып отыруын талап етіңіз, сол қолдың үлкен саусағымен көк тамырды бекітіңіз, ал оң қолыңызбен инені көк тамырға енгізіңіз, салфеткамен канюлясынан үхтай оты-рып.
8. Салфетканың шетін ашыңыз, қан канюлядан салфеткаға кеткеніне көз жеткізіңіз.
9.Системаның қысқышын ашыңыз, дэрінің бірнеше тамшысын лотокқа ағызыңыз, сол қолдың екі саусағымен канюля түхынан баса үхтаңыз, оң қолдың екі саусағымен асептика ережесін сақтай отырып дэрі жіберетін инені канюлясынан үхтап, оны тамшы системаның канюлясына кигізіңіз.
Ю.Жгутты алыңыз, ине астындағы салфетканы ауыстырыңыз, асептика ережесін сақтай отырып ине мен системаның қосылған жерін залалсыздандырылған салфеткамен орап, лейкопластырмен бекітіңіз.
11. Көк тамырға дэрінің келу жылдамдығын реттеңіз (1 минут-та 20-40-60 тамшыға дейін, жіберілетін дэрінің түріне жэне дэрігер тағайындауына байланысты).
12.3алалсыздандырылған салфеткамен дэрі жіберетін ине түсын жауып қойыңыз.
Ескертпе. Ине кірген жерді ауық- ауық қарап отыру керек дэрі тамырға кетіп жатқанына көз жеткізу керек. Иненің жағдайын тексеріп отыру керек, орнынан жылжыған жоқпа, жақсы бекіп түр ма, пациенттің жалпы жағдайын қадағалап отыру керек, дэрі кетіп жатқан жер ауырмай ма деп сұрау керек, егер пациент ауыр-сынса, немесе иненің дэрі кетіп жатқан тұсында ісік пайда болса, қысқышты жауып, инені алу керек.
7.9. БИОХИМИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕРГЕ КӨК ТАМЫРДАН ҚАН АЛУІС-ӘРЕКЕТІНЩ АЛГОРИТМІ
Мақсаты: қанның биохимиялық көрсеткіштерінің мөлшерін анықтау.
Жабдықтау:
• сыйымдылығы 5-10мл. бір реттік шприц
• 4 қабат залалсыздандырылған салфеткамен жабылған залалсыздандырылған лоток
екі қабат салфеткамен жабылған залалсыздандырылған пин- цет
таңу материалдары бар залалсыздандырылған бикс
пробиркалар орналасқан штатив
70% спирті бар флакон, лейкопластырь
резеңке жгут,
клеенка жастықша
• қолданылған заттарды салуға арналған контейнер. Іс-әрекет алгоритмі:
1 .Пациентті ем-шара бөлмесіне шақырыңыз.
2.1с- шараның мақсаты мен барысын түсіндіріңіз.
З.Пробиркаларды нөмірлеп, зертханаға бағыттама жазыңыз.
4.Венепункция жасау үшін пациентке ыңғайлы жағдай туғызуға көмектесіңіз.
5.Қолыңызды гигиеналық деңгейде жуыңыз, антисептикпен өңдеп, залалсыздандырылған қолғап киіңіз.
б.Бір реттік шприцті алыңыз, орама қағазының бүтіндігін тексеріңіз, шприцті жинаңыз, орама қағазының ішкі залалсыздандырылған бетінде қалдырыңыз.
7.Пациенттің шынтақ астына клеенка жастықшаны қойыңыз, білектің орта тұсынан резеңке жгутты байлаңыз, пациенттен алақанын жұмуды талап етіңіз.
8.Саусақпен көк тамырын тауып, қан алатын жерді анықтаңыз.
9.70% спиртке малынған мэрлі шарикпен шынтақ буынының аймағын өңдеңіз, қайтадан ине салатын жерді екінші рет өңцеңіз.
10. Сол қолдың үлкен саусағымен көк тамырды бекітіңіз жэне оған шприцтің инесін енгізіңіз. 77
11. Шприцке 5-10 мл. қан алыңыз.
12. Иненің орнына 70% спиртке малынған мэрлі шарикті қойып, жгутты шешіп, көк тамырдан инені суырып алыңыз.
13. Пациенттен қолын шынтақ буынында бүгіп, сол қалпында 2-3 минут отыра тұруын талап етіңіз.
Н.Инені шприцтан алып, контейнерге салыңыз.
15. Қанды штативтегі пробиркаларға ақырындап қабырғасын бойлай жібереміз.
іб.Шприцті контейнерге саламыз, пациенттен мэрлі шарикті алып, оны зарарсыздандыратын ерітіндіге саламыз.
Штативті контейнерге, содан соң бикске саламыз.
Пациенттің палатасына баруына көмек жасаймыз.
Қаны бар биксті зертханаға жеткіземіз.
7.10. М¥РЫНҒА ТАМШЫ ТАМЫЗУ ІС-ӘРЕКЕТШЩ АЛГОРИТМІ
Мақсаты: қабыршақтан тазарту жэне оның пайда болуының алдьін алу, емдік іс- шара. Жабдықтау:
қолғаптар
пипетка
мұрын тамшысы бар флакон. Іс-әрекет алгоритмі:
І.Пациентке іс-шараның мақсаты мен орындалу тэртібін түсіндіріп, келісімін алыңыз.
2.Қолыңызды жуып, құрғатып, қолғап киіңіз.
З.Мұрынның эрбір қуысына тамызу үшін пипеткаға 2-3 тамшы жылы ерітінді алыңыз.
4.Пациенттің басын тамшы тамызатын мұрын қуысына қарама-қарсы жаққа қарай бу_рыңыз.
5.Мұ_рын қуысына тамшы тамызыңыз.
6.1-2 минуттан соң мұрынның екінші қуысына тамшы тамызыңыз.
7.Қолданылған заттарды өңдеңіз.
8.Қолғапты шешіп, қолыңызды жуыңыз.
/5
7.11 .Қ¥ЛАҚҚА ТАМШЫ ТАМЫЗУ ІС-ӘРЕКЕТШЩ АЛГОРИТМІ.
Мақсаты: емдік Жабдықтау:
қолғап
пипетка
қүлақ тамшысы бар флакон
залалсыздандырылған мақта. Іс-әрекетінің алгоритмі:
І.Пациентке іс-шараның мақсаты мен орындалу тэртібін түсіндіріп, келісімін алыңыз.
2.Қолыңызды жуып, құрғатып, қолғап киіңіз.
З.Әрбір құлақ саңылауына тамызу үшін пипеткаға 2-3 тамшы жылы ерітінді алыңыз.
4.Пациенттің басын тамшы тамызатын қүлақ қуысына қарама-қарсы жаққа қарай бұрыңыз.
5.Сол қолыңызбен пациенттің қүлақ жарғағын жоғары жэне артқа көтеріңіз, ал оң қолыңыздағы пипеткамен қүлақ саңылауына тамшы тамызыңыз.
Пациентке басын бұрған қалпында 15-20 секундтай болуын сү_раңыз,(дәрі құлақ саңылауынан сыртқа ағып кетпеу үшін.), одан соң қүлақты залалсыздандырылған мақтамен сүрту керек.
Дэл осылай екінші құлаққа да дэрі тамызыңыз.
Қолданылған заттарды өңдеңіз, қолыңызды жуыңыз.
79
80
7.12 КӨЗГЕ ДӘРІ ТАМЫЗУ ІС-ӘРЕКЕТІНЩ АЛГОРИТМІ.
Мақсаты: емдік Жабдықтау:
қолғап
залалсыздандырылған көзге арналған пипеткасы
көз тамшысы бар флакон. Іс-әрекетінің алгоритмі:
І.Пациентке іс-шараның мақсаты мен орындалу тэртібін түсіндіріп, келісімін алыңыз.
2.Қолыңызды жуып, құрғатып, қолғап киіңіз.
З.Дәрінің атауы дэрігер тағайындауына сэйкестігін тексеріңіз.
4.Кезекпен 2-3 тамшыдан эр көзге жеке тамшы алыңыз.
5.Пациенттің отырған немесе төсекте жатқан жағдайында ба-сын артқа қарай қайырып жоғары қарай қарауын сұраңыз.
б.Төменгі қабағынан төмен қарай тартыңыз, кірпіктеріне жа-наспай, пипетканы көзіне 1,5 см. жақындықта ұстаңыз, тамшыны көздің конъюктивасына, алдымен бір көзге, содан соң екінші көзге тамызыңыз.
7.Көзге залалсыздандырылған дэкелер салып қойыңыз.
8.Қолданылған заттарды зарарсыздандыратын ерітіндісі бар ыдысқа салыңыз.
9.Қолыңызды жуыңыз.
7.13. ШЫНЫ ТАЯҚШАМЕН КӨЗГЕ МАЗЬ ЖАҒУ ІС - ӘРЕКЕТІНЩ АЛГОРИТМІ.
Мақсаты: емдік Жабдықтау:
қолғап
залалсыздандырылған шыны таяқша
көз майы бар флакон
залалсыздандырылған дэкелер
лотоктар. Іс-әрекетінің алгоритмі:
І.Пациентке іс-шараның мақсаты мен орындалу тэртібін түсіндіріп, келісімін алыңыз.
2.Қолыңызды жуып, құрғатып, қолғап киіңіз.
З.Пациенттің жатқан немесе отырған күйінде басын артқа қарай қайырып, жоғары қарай қарауын сұраңыз.
4.Шыны таяқшаға мазьді аламыз, мазь таяқшаның домалақ ба-сын толық жауып тұру керек.
5 .Таяқшаны көз тұсында горизонтальды ұстаңыз, май жағылған үліы мұрын жаққа қарау керек.
б.Төменгі қабақты тартып, таяқшадағы майды көз алмасына қарай жағамыз, таяқшаның бос ү_шы қабаққа қарау керек.
7.Төменгі қабақты босатыңыз, пациенттен көзін аздап жұмуын сұраңыз.
8.Жабылған қабақтар арасынан шыны таяқшаны самай түхына бағыттап суырып алыңыз.
9.Дэл осылай екінші көзбен жұмыс жасаңыз.
Ю.Көздерге залалсыздандырылған салфетка салып қойыңыз
11 .Қолданылған заттарды зарарсыздандыратын ерітіндісі бар ыдысқа салыңыз.
12.Қолыңызды жуыңыз.
81
8
- ТАРАУ. КЛИЗМАЛАР.
. 1 - Тазарту клизмасын қою іс-әрекетінің алгоритмі 1.2 - Гипертониялық клизма қою іс-эрекетінің алгоритмі \.Ъ - Майлы клизма қою іс-эрекетінің алгоритмі $.4 - Сифондық клизма қою іс-әрекетінің алгоритмі
- Дэрілік клизма қою іс-эрекетінің алгоритмі
- Тамшы клизма қою іс-эрекетінің алгоритмі
1.1 - Жел шығаратын түтікті қою іс-әрекетінің алгоритмі
82
8.1. ТАЗАРТУ КЛИЗМАСЫН ҚОЮ ІС-ӘРЕКЕТШЩ АЛГОРИТМІ.
Максаты: нәжістен жэне газдан тоқ ішектің төменгі жағын ішек қозғалысын күшейту жэне нэжісті жұмсарту арқылы тоқ ішектің төменгі жағын нэжістен жэне газдан босату.
Көрсеткіші:
іш қату;
дэрілік (емдік), қоректік жэне тамшылы клизмалар алдында;
пациентті асқазан- ішек жолдарын, зэр бөлу мүшелерін және кіші жамбас астауында орналасқан мүшелерді рентген- мен зерттеу алдында дайындау;
операцияларға дайындау;
тоқ жэне тік ішектерге эндоскопиялық зерттеулер жүргізу алдында дайындау.
Қарсы көрсеткіші:
асқазаннан немесе ішектен қан кету;
тік ішекте немесе тоқ ішекте жедел қабыну немесе ойық жара болу;
тік ішектің қатерлі ісіктері;
тік ішек айналасында жара болу немесе тік ішектің түсіп кетуі;
қанайтын геморрой;
асқазан- ішек жолдарына операциядан кейінгі алғашқы күндері.
Жабдықтау:
қолғап, халат, алжапқыш
таза Эсмарх кружкасы
клеенка, жаялық,тегене,судно
вазелин немесе глицерин
штатив
судно
су термометрі, 1,5-2 литр көлемде сумен қү_мыра.
залалсыздандырылған ұшына кигізетін түтік жэне залалсыздандырылған бикстегі салфетка
корнцанг 83
зарарсыздандыратын ерітшді құйылған ыдыс
қолданылған материалдарға арналған ыдыс. Іс-әрекетінің алгоритмі:
I .Процедураның мақсаты мен орындалу тэртібін түсіндіріңіз, пациенттің келісімін алыңыз. Егер пациенттің жағдайы келсе, про- цедураны клизма жасайтын арнайы бөлмеде орындаңыз.
2.Халатыңызды ауыстырып, алжапқышты киіп, қолға гигиеналық деңгейде антисептикпен өңдеу жүргізіңіз. Қолыңызға қолғапты киіңіз.
З.Эсмарх кружкасын штативке бекітіңіз, кушеткадан 1 м. деңгейде, резеңке түтікі корцангпен жабыңыз.
4.Судың і өлшеңіз ол 18-20°, Эсмарх кружкасын 1,5-2 литр су-мен толтырыныз.
5. Бикстен заласыздандырылған түтікшені алып жэне оған ва- зелин майын жағыңыз, Эсмарх кружкасының резеңке түтігіне жалғаңыз.
6. Түтікшені төмен қаратып резеңке түтіктігінің корцанты ашыныз, оны суға толтырыңыз.
7.Корцангты қысып, үшына кигізілген түтікшемен қоса резеңке түтікті штативке бекітіңіз.
8.Кушеткаға клеенка мен жаялықты шеттерін төмен қарай тегене-ге түсіре жайыңыз (егер пациент суды үхтай алмай қалған жағдайға).
9.Пациентке кушетканың шетіне қарай сол жақ қырымен жа-туды үсыныңыз, аяғын ішіне тарта бүгіп (іштің еттері босап, тоқ ішекке судың өтуі жеңілдейді).Егер, пациентке қозғалуға болмай-тын болса, онда оны арқасына жатқызыңыз.
ІО.Сол қолыңыздың бірінші, екінші саусағымен жамбас арасын аша отырып, оң қолыңызбен ақырындап айналмалы қозғалыстар жасай отырып түтікшені тік ішекке енгізіңіз, алдымен кіндікке қарай 3-4см. тереңдікте, ал содан соң құйымшаққа параллельді 8 Юсм. тереңдікте.
I1 .Корцангты ашып, түтікшені үхтай отырып, тік ішекке суды жіберіңіз. Судың тез кетпеуін қадағалаңыз, егер су тез кетсе ол ау- ырсыну сезімін тудырады. Эсмарх кружкасындағы су деңгейін
қадағалаңыз. 84
Кружканың түбінде су аз ғана қалғанда жауып, түтікшені алып шығыңыз.
Жамбасты қысып, пациентке ішектегі суды 5-10 минутқа үхтап тұруды ұсыныңыз,(мүмкіндігінше), нэжістің жақсы жібіп, сұйылуы ұшін.
14.Судно беріңіз немесе пациентті унитазға отырғызыңыз.
15.Юіизманың нэтижесін тексеріңіз. Сумен бірге нәжістер шықса, онда клизма сэтті болғаны.
іб.Егер клизма сәтті болмаған жағдайда процедураны 1-2 сағаттан соң қайта қайталаңыз.
Түтікшені жэне Эсмарх кружкасын зарарсыздандырыңыз.
Қолғапты шешіпдолды жуу. Ескерту:
Атониялық іш қату кезінде су температурасы 12-20 градус болу керек, спастикалық іш қату кезінде -37-42 градус.
Егер су ішекке кетпей жатса, кружканы жоғары көтеріңіз, немесе ұшындағы түтікті қозғап, жағдайын өзгертіңіз: оны тереңдете енгізіңіз немесе 1-2см. кейін қарай шығарыңыз. Егер бүл көмектеспесе, онда ол нэжіспен бекітіліп қалған. Онда түтікті алып, қатты ағынды сумен жуу керек, немесе басқасына айырба-стап, тік ішекке түтікті қайта енгізіңіз.
Газ болған жағдайда және іш кебу сезімі пайда болған жағдайда Эсмарх кружкасын кушеткадан төмен түсіріңіз, газ шыққан соң қайтадан біртіндеп көтеріңіз.
8.2.ГИПЕРТОНИЯЛЫҚ КЛИЗМА ҚОЮ ІС-ӘРЕКЕТШЩ АЛГОРИТМІ.
Мақсаты: тоқ ішектің төменгі бөліктерін газ жэне нэжістен ішек қуысына гипертониялық тұзды ерітінділер енгізу нэтижесінде сұйықтықтың көптеп өтуі есебінен босату болып табылады.
Көрсеткіштері:
Сусіңдену мен қатар (ісік) іш қату болған жағдайларда . Қарсы көрсеткіштері:
тоқ ішектің төменгі жақтарындағы жедел қабыну процестері;
ойық жаралар;
анальді тесігі айналасындағы жарықшалар. Жабдықтау:
халат, алжапқыш, қолғап
залалсыздандырылған алмұрт тэрізді баллон немесе Жане шприці
залалсыздандырылған корнцанг немесе пинцет
залалсыздандырылған жұмсақ тереңдеткіш ұшына енгізетін түтік немесе жел шығаратын түтік.
вазелин майы
залалсыздандырылған дэкелер
тұздың гипертониялық ерітіндісі (10% натрий хлор, 20-30 %, магний сульфат немесе натрий сульфат)
бикс
залалсыздандырылған лоток
ыстық су жэне су термометрі
залалсыздандырылған стакан
жаялық жэне клеенка
қолданылған заттараға арналған ыдыс
• дез. ерітіндісі бар ыдыс. Іс - әрекет алгоритмі:
1 .Процедураның мақсаты мен орындалу тэртібін түсіндіріңіз, келісімін алыңыз.Халатты ауыстырыңыз, алжапқыш киіп, қолдың гигиеналық деңгейдегі антисептикалық өңдеуін жүргізіңіз. Қолғапты киіңіз.
2.Стақанға 100- 200 мл. 10% натрий хлор ерітіндісін құйыңыз.
З.Осы ерітіндіні ыстық суы бар ыдыста 37-38 градусқа дейін жылытыңыз.
4.3алалсыздандырылған Жане шприцін жинаңыз жэне оған жылытылған 10% натрий хлор ерітіндісінен 100-200мл. сорып алыңыз.
5.Толтырылған Жане шприцін лотокқа орналастырыңыз.
б.Пациентті сол жақ қырымен аяғын ішіне қарай бүгіп жатқызыңыз немесе арқасымен жатқызыңыз. Астына клеенка жэне жаялық салыңыз.
7.3алалсыздандырылған бикстен жел шығаратын түтікті
алыңыз. 86
8.3алалсыздандырылған салфеткамен жел шығаратын түтікті оң қолымызға аламыз жэне оған вазелин майын жағамыз.
9.Сол қолмен пациенттің тік ішегінің арасын ашамыз, ал оң қолмен ақырындап жел шығаратын түтікті тік ішекке 15 -20 см. тереңдікке, алдымен 3-4 см. кіндікке қарай, сосын омыртқа жота-сы бағытының бойымен.
Ю.Жел шығаратын түтіктің сыртқы үхиына Жане шприцін жалғаймыз, сосын гипертониялық ерітіндіні баяу енгіземіз.
П.Сол қолмен шприцтің алдыңғы жағынан түтікті қысамыз, сосын Жане шприцін ажыратамыз. Шприцті қолданылған заттар-ды салуға арналған лотокқа саламыз.
12.Оң қолымызбен жел шығаратын түтікті шығарамыз, бір мезгілде сол қолмен түтікті сипалап сеземіз, ондағы ерітіндіні ішек қуысына шығару үшін.
ІЗ.Пациентке арқасымен жатуды үхынамыз.
14.Жел шығаратын түтікті жэне Жане шприцін зарарсыздандырыңыз. 15.Клизманы ұйықтар алдында жасайды, 8-10 сағаттан соң нэжіс сыртқа шығарылуы тиіс.
8.3.МАЙЛЫ КЛИЗМА ҚОЮ ІС - ӘРЕКЕТІНЩ АЛГОРИТМІ
Мақсаты: тоқ ішектің төменгі жағын газ бен нэжістен маймен орап, жуып тазарту арқылы босату. Көрсеткіші:
элсізденген науқастарда іш қату;
операциядан кейінгі кезевде;
босанғаннан кейін. Жабдықтау:
халат, алжапқыш, қолғап
залалсыздандырылған алмұрт тэрізді баллон немесе Жане шприці
залалсыздандырылған корнцанг немесе пинцет
залалсыздандырылған жұмсақ тереңдеткіш ұшына енгізетін түтік немесе жел шығаратын түтік
вазелин майы немесе өсімдік майы
втерильді дэкелер
О /
залалсыздандырылған бикс
залалсыздандырылған лоток
залалсыздандырылған стакан
жаялық жэне клеенка
қолданылған заттараға арналған ыдыс
зарарсыздандыратын ерітіндісі бар ыдыс. Іс - әрекет алгоритмі:
I .Процедураның мақсаты мен орындалу тэртібін түсіндіріңіз, келісімін алыңыз.
2.Халатыңызды ауыстырыңыз, алжапқышты киіп, қолыңызды гигиеналық деңгейде астисептик қолдана отырып жуып, қолыңызға қолғапты киіңіз.
З.Стақанға 50-100мл. вазелин немесе өсімдік майын қү_йыңыз.
4.Ыстық суы бар ыдысқа май құйылған ыдысты орналасты-рып, майды 37-38 градусқа дейін жылытыңыз.
5.Жане шприцін жинап, оған жылытылған майды сорып алыңыз. Егер алмүрт пішіндес баллонды қолдансаңыз, онда ал-дымен оны қысып ішіндегі ауасын шығарыңыз, ұшын стақандағы майға салып, оған май сорып алу үшін баллонды ақырындап босатыңыз.
б.Май сорып алынған Жане шприцін залалсыздандырылған лотокқа орналастырыңыз,
7.Пациентті сол жақ қырымен аяғын ішіне тарта бүгіп жатқызыңыз. Астына клеенка жэне жаялық жайыңыз.
8.3алалсыздандырылған салфеткамен жел шығаратын түтікті немесе тереңдеткіш үліына кигізетін түтікті алыңыз, оған вазелин майын жағыңыз.
9.Сол қолыңызбен пациенттің қүйрығының арасын ашып, оң қолыңызбен ақырындап тереңдеткіш үшына кигізетін түтікті не-месе түтікті тік ішекке 15-20 см. тереңдікке енгізіңіз(алдымен 3-4см. кіндікке қарай, содан соң омыртқа жотасы бағыты бойы-мен).
ІО.Жане шприцінің сыртқы ұшына немесе алмұрт пішіндес баллонға жағыңыз да, майды ақырындап ішекке жіберіңіз.
I1 .Сол қолыңызбен түтікті шприцтің алдынан қысып тү_рыңыз,
сосын шприцті ажыратыңыз. Оны қолданылған материалдарға арналған ыдысқа салыңыз.
12.Оң қолыңызбен жел шығаратын түтікті шығарыңыз, бір мезгілде сол қолыңызбен түтікті іздеп, сезініңіз, ондағы майды толық шығару үшін.
ІЗ.Пациентке арқасымен жатуды ұсыныңыз жэне сол қалыпта 30-40 минут тыныш жата түруын түсіндіріңіз.
14.Үлкен дәретке отыру 10-12 сағаттан соң болады, сондықтан бүл клизманы үйықтар алдында қоюға тырысыңыз.
15.Жане шприцін, жел шығаратын түтікті, үшына кигізілетін түтікті жэне баллонды зарарсыздандырыңыз.