11.14.Пациенттщ кіші жамбас қуысында
ОРНАЛАСКДН МҮШЕЛЕРШ УДЗ-ГЕ ДАЙЫНДАУ
АЛГОРИТМІ (ҚУЫҚ, ЖАТЫР, АНАЛЫҚ БЕЗ, АТАЛЫҚ БЕЗ)
Мақсаты: кіші жамбас мүшелері ауруларының диагностика-сы.
Іс-әрекет алгоритмі:
1.2-3 күн бұрын тексеру алдында шлаксыз емдэмді тағайындаңыз пациенттің ем- дэмінен ішекте жел пайда болуын тудыратын тағамдарды алып тастаңыз.
2.Тексеріс алдында пациентке жатар алдында 2 сағаттың ішінде 8 таблетка белсендірілген көмір немесе 1 ас қасық укроп дэнін, 200 гр қайнатылған суға косып, суытып х/г стакан 3 мезгіл қабылдауын сұраңыз.
З.Ішегі тырсылдаған кезінде ферменттік препараттарды қолдануын айтыңыз(фестал, панкреатин т. б.
4.2-3 сағат бойы 1-1,5 литр су ішкізіңіз.
11.15.ПАЦИЕНТТЩ БҮЙРЕК, ЖҮРЕК ЖӘНЕ ҚАН ТАМЫРЛАРЫН УДЗ-ГЕ ДАЙЫНДАУ АЛГОРИТМІ
Айтарлықтай дайындық керек емес. Пациент УДЗ тексерісіне барғанда қосымша аяқ киім, ауру тарихын, орамалын, ақ жайма-сын алуын ескертіңіз
137
12.ТАРАУ.
ЗОНДТЫҚМАНИПУЛЯЦИЯЛАР
12.2-Сана сезімі жоқ, немесе элсіз пациентте құсық болған жағдайда көмек көрсету іс-әрекетінің алгоритмі
12.3- Асқазандьі жуу іс-эрекетінің алгоритмі
12.4-Фракциялық эдіспен асқазаннан сөл алу іс-эрекетінің алгоритмі
12.5-Он екі елі ішекке зонд енгізу іс-эрекетінің алгоритмі
12.1. Қ¥СЫҚ БОЛҒАН ЖАҒДАЙДА КӨМЕК КӨРСЕТУ ІС-ӘРЕКЕТШЩ АЛГОРИТМІ
Мақсаты: асқазанды керексіз сұйықтықтардаң босату Жабдықтар:
клеенкалы алжапқыш
шелек немесе леген
орамал
қақпағы бар таза ыдыс
су немесе 2% натрий гидрокарбонат ерітіндісі
лоток
резеңке баллон. Іс-әрекет алгоритмі:
Егер пациенттің сана сезімі айқын болса: 1 .Пациентті тыныштандырыңыз; 2.Пациентті отырғызып, клеенкамен жабыңыз; З.Орамалды беріп, екі аяғының арасына леген қойыңыз;. 4.Дэрігерге хабарлаңыз;
5.Құсып жатқанда, пациенттің маңдайын ұстап тұрыңыз; б.Құсқаннан кейін ауызын су немесе 2% натрий гидрокарбонат ертіндісімен шайғызып отырыңыз; 7.К,¥Сықты дэрігерге көрсетіңіз.
Ескертпе: белгісіз улы затпен уланғанда құсықты таза шыны ыдысқа жинап, қақпағын жауып, жолдама жазып лабораторияға жіберіңіз.
139
12.2. Сана сезіміжоқ немесе әлсіз пациентте
ҚҰСЫҚ БОЛҒАН ЖАҒДАЙДА КӨМЕК КӨРСЕТУ ІС-
ӘРЕКЕТІНЩ АЛГОРИТМІ
Егер пациент элсіз болса, немесе сана сезімі айқын емес жағдайда болсаГ
І.Пациентті қырымен жатқызыңыз немесе басын бір жағына қарай бұрыңыз;
2.Жедел түрде дэрігер шақырыңыз;
З.Жастықты алып тастаңыз;
4.Тіс протездерін (егер бар болса) алып тастаңыз;
5.Клеенкамен мойынын, кеудесін жабыңыз;
б.Ауызына лоток қойыңыз;
7.Электросорыш немесе резеңке баллонмен ауыздан, мұрыннан құсықты сорып алыңыз;
8.Ауызды құсық шыққан сайын жуыныз.
Ескертпе: Электросорғышпен немесе резеңке баллонмен ау-ыздан, мұрыннан құсықты сорып алыңыз немесе саусаққа оралған залалсыздандырылған дэкемен сүртіп отырыңыз.
12.3. АСҚАЗАНДЫ ЖУУ ІС-ӘРЕКЕТШЩ АЛГОРИТМІ
Мақсаты: асқазанды өңеш арқылы тазалау, емдеу, диагности-калау эдісін жүргізу.
Көрсеткіштері: ішімдікпен, дэрілермен, тамақпен улану, ішектің түйілуі.
Қарама қарсы көрсеткіш і ері:
асқазаннан, өңештен қан кету
асқазан мен өңештің күйігі
өңештің тарылуы
стенокардия
миокард инфарктісі
қолқа аневризмасы
инсульт. Жабдықтар: •лоток
140
сыйымдылығы 0,5-1 л шыны құйғыш
2 жуан зонд
зондтарды жалғайтын шыны түтік
10 л (бөлме I сэйкес) су
ожау
леген
клеенкалы екі фартук
мэрлі дэкелер
қақпағы бар таза ыдыс
латекстық қолғап
зарарсыздандыруға арналған ыдыстар. Іс-әрекет алгоритмі:
І.Пациентпен сенімділік қарым-қатынас жасапДс-әрекет мақсатымен, орындау барысымен таныстырып, келісімін алыңыз.
2.Керекті жабдықтарды дайындаңыз.
З.Алжапқышты киіңіз.
4.Қолды жуып, құрғатып,латекстық қолғапты киіңіз.
5.Пациентті орындыққа отырғызып, басын алдына қарай кішкене еңкейтіңіз.
б.Екі аяғының ортасына легенді қойыңыз.
7.Пациентке алжапқышты кигізіңіз.
8.3ондпен мү_рын ұшынан бастап құлақ ұшына дейін, содан кейін кіндікке дейін өлшемдерді алыңыз.
9.3ондтарды шыны түтікпен жалғастырыңыз.
Ю.Зондтың соңғы үлдын жылы суға салыңыз.
11 .Пациенттің ауызын ашып, зондты оң жақ қолыңызға алып (ұзындығы 10 см), жұтқыншаққа қарай кіргізіңіз.
12.Пациентке жүлыну арқылы зондты асқазан деңгейіне дейін жұтқызыңыз (зондта белгісі бар).
ІЗ.Зондқа құйғышты жалғап, асқазаннан төмен жэне кішкене қисайтып түсіріңіз.
14.Қү_йғышқа суды құйыңыз.
15.Жайлап құйғышты пациенттің ауыз деңгейіне дейін 25-30 см көтеріңіз.
іб.Құйғыштың түбінде су қалу керек.
141
142
П.Қайтадан құйғышты пациенттің тізесінен төмен түсіріп, ішіндегісін төгіңіз,ең біріншісін таза ыдысқа жинап, лабораторияға жіберіңіз.
18.Су тазарғанша осы процедураны бірнеше рет қайталап отырыңыз.
19.3ондты жайлап алып, құйғыш екеуін зарарсыздандырған ертіндіге салыңыз.
2О.Пациентке аузьш сумен шайғызып, ауыз маңайын дэкелермен сүртіңіз.
21 .Физикалық, психикалық тыныштықты қамтамасыз етіңіз.
Ескертпе: зондты жібергенде асқазанға кедергісіз өткенін тексеріп отыру қажет.
12.4. ФРАКЦИЯЛЫҚ ӘДІСПЕН АСКДЗАННАН СӨЛ АЛУ ІС-ӘРЕКЕТІНЩ АЛГОРИТМІ
Мақсаты: асқазанның секреторлық қызметін зерттеу. Көрсеткіштері: асқазан ауруларын анықтау. Құрал - жабдықтар:
лоток
жіңішке асқазан зонды
20 мл шприц, қысқыш
10 белгіленген ыдыстар
0,25% пентагастрин ертіңділері-2мл
70% спирт •контейнер
резеңке қолғап
орамал
қайнаған жылы су (200мл). Іс-әрекет алгоритмі:
І.Пациентпен сенімді қарым қатынас жасап, келісім алыңыз, қарама - қарсы көрсеткіштерді анықтаңыз (гипертония ауруын, аневризма, өңештің ауруларын, улануларды), түсіндіріңіз (таңертең ашқарында алуын).
2.Қолды гигиеналық деңгейде жуып, қолғап киініз.
З.Асқазанға кіретін зондтың ұзындығын өлшеңіз (құлақтың үхпынаң мұрынға дейін, мұрыннан кіндікке дейін).
4.Пациентті отырғызып,егер тіс протезі болса шешініз, басын алдына қарай кішкене еңкейтіңіз.
5.Алдына (мойнына, кеудесіне ) орамал жабып, қолына лоток пен дэкені беріңіз.
б.Зондты оң жақ қолына алып 10 - 15 см шамасында суға ма-лып, сол қолымен зондтың бос жағын ұстаныз.
7.Пациенттің аузын ашуын сұрап, зондтың соқыр ұшын тілдің түбіне қойыныз.
8.Пациент жү_тқанда мұрнымен терең дем алып отырады. Зонд-ты белгіленген жерге дейін жіберіңіз.
9. Шприцті зондтқа жалғап "О" порцияны ыдысқа сорып алыңыз.
10. Әрбір 15 минут сайын асқазан сөлін сорып алыңыз (1 сағаттың ішінде 1,2,3,4 порция).
Қысқышпен зондты 15 минутқа жабыңыз.
Шприцке 0,2%-2,0 пентагастрин ертіндісін алып тері асты- на еңгізіңіз.
ІЗ.Қысқышты алып, шприцті зондқа жалғап эр бір 15 минут сайын №5, 6, 7, 8 порцияларды жинап алыңыз.
14. Шприцты зондтаң алыныз.
15.3ондты асқазаннан шығарып алып дезертіндісіне салыңыз,пациенттің аузын шайғызып, дэкемен сүртіңіз.
16. Қолғапты шешіп, қолыңызды жуыңыз.
П.Зертханағаға 9 порцияны жіберіңіз.
143
12.5. ОН ЕКІ ЕЛІІШЕККЕ ЗОНД ЕНГІЗУ ІС-ӘРЕКЕТІНЩ АЛГОРИТМІ
Мақсаты: диагностикалық,емдік (өт жолдарының дренажы). Көрсеткіштері: өт жолдары ауруларын анықтау. Құрал - жабдықтар:
• залалсыздандырылған Юсм сайын 9 белгісі бар (темір түтікшесі бар) ұлтабар зонды
20 мл шприц
қысқыш, резеңке қолғап •лоток
штатив, 8-10 пробиркалар
33 % - 25 - 32 мл магний сульфат ертіндісі •орамал.
жұмсақ жастық немесе валик
стакан мен жылы су
жылытқыш
салфетка
зертханаға жолдама. Іс-әрекет алгоритмі:
І.Процедура туралы пациентке айтып түсіндіріп, келісім алыңыз.
2.Пациентті үш күн бұрын дайындау үшін №4 ем-дэм тағайындалады:
Ішін кептіретін тағамдарды қолданбау;
Оң жақ қабырға астына жылытқышты қою;
Түнге қарай бір стакан тэтті шай ішу;
З.Бір күн бұрын кешкі уақытта жеңіл тамақты кешкі 19°° сағ кешікпей ішу.
4,Процедура таңертең ашқарынға жүргізіледі (дэрі, тамақ, су ішуге болмайды).Қолды жуып, қолғапты киініз.
5.Пациенттің аузын ашуға ү_сыныс беріп, зондты асқазанға жіберіңіз.
б.Пациентке зондты 45-50 см дейін жүтқызып, содан кейін асқазанның қалдығын шприцпен сорып алыңыз, зондты 144 қысқышпен қысыңыз.
7.Пациенттпен тағы да зондты 65-70см дейін жүлуын сұрап, тізесін бүгіп, оң жақ қырына жастықсыз жатқызыңыз.
8.Жамбасының астына, валик немесе жастық, бауыр түхына жылытқышты қойыныз.Зондты 15-20 см эрі қарай жұтқызыңыз (80-90 см).
9.Белгіге дейін жылжыған соң қышқышты алып, зондтың ұшын пробиркаға салыңыз. Алтын сары мөлдір,сілті реакция-лы сұйықтық бөліне бастайды. Ол- А - порциясы болады. 20-30 минуттың аралығында 2-3 пробиркаға 10-15мл(асқазан, ішек, ұйқы без) сөлі бөлінеді.
Ю.Шприцты воронка ретінде пайдаланып,зондтқа жылы түрде 33 % - 50 мл магний сульфат ертіндісін жіберіңіз.
Н.Қысқышты зондтқа 10-20 минутқа салып, пациентті арқасымен жатқызыңыз.
12.Пациентті қайтадан оң жақ қырына жатқызып, зондтың ұшын пробиркаға салып,қысқышты алыңыз.
ІЗ.Жасыл түсті, мөлдір кілегейлі сөл аға бастайды. Бұл Б - пор-циясы (30-60мл), өт қапшығынан шығады.
14.Егер түсі ашық сары лимон тэрізді сөл шыға бастаса, зон-дтты келесі пробиркаға салыңыз. Ол С - порциясы, бауыр - өт жол-дарынан шыққан сөл, 10-15 мл жиналады.
15.3ондты салфеткамен орап шығарып алып, зондты жэне қолданылған құрал -жабдықтарды зарарсыздандырыңыз.
іб.Пробиркаларды зертханаға жіберіңіз, пациентті палатаға апарып жағдайын қадағалап отырыңыз.
145
В
13-ТАРАУ. ӨКПЕ-ЖҮРЕК РЕАНИМАЦИЯСЫ
Г
13.1 -Зардап шеккен адамға реанимациялық шараларды қолдану іс-эрекетінің алгоритмі.
13.1. ЗАРДАП ШЕККЕН АДАМҒА РЕАНИМАЦИЯЛЫҚ ШАРАЛАРДЫ ҚОЛДАНУ ІС-ӘРЕКЕТШЩ АЛГОРИТМІ
Мақсаты: өкпенің жэне жүректің жұмысын, қан айналысын қалпына келтіру. Көрсеткіші: клиникалық өлім; суға бату, тоқ соғу, жедел аурулар. Клиникалык өлімнің белгілері:
• ірі магистральдық тамырларда тамыр соғуының жоқтығы (ұйқы, ортан жілік)
жамбас артерияларында
сана сезімінің жоғалуы
көз қарашығының кеңеюі
клоникалық, тоникалық тырысудың пайда болуы
демнің тоқтауы. Биологиялық өлімнің белгілері
демнщ мүлде тоқтауы;
тамыр соғысының жоғалуы;
рефлекстердің жоғалуы;
терісінің өте өңсіз болуы;
бұлшық еттердің босаңсуы;
төменгі жақ сүйегінің төмендеуі;
көз жанары кетуі;
дене температурасынын төмендеуі;
денесінің қатаюы;
дақтардың пайда болуы. Қарама қарсы көрсеткіштері:
• биологиялық өлім; 146
• созылмалы жазылмайтын үзақ аурулар. Өкпеге дем жіберу. Іс-әрекет алгоритмі:
І.Пациенттің иығынан үстап (сізге не болды деп сұраңыз?), оның реакциясын анықтаңыз, омыртқасын зақымдандырып алмау үшін айқын, қатты қозғалыстар жасамаңыз.
2.Пациентті қатты жерге жатқызыңыз, қысып тұрған киімдерін шешіңіз;
З.Басын шалқайтып, сол жақ қолын маңдайына, оң жақ қолын мойнының астына салыңыз.
4.Жауырынына жүмыр жастық салыңыз, төменгі жақ сүйегін алдына қарай тартып, пациенттің аузын ашыңыз, ауыз-қуысын та-залап, тілін бекітіңіз.
5.Демнің бар-жоғын құлағыңызбен немесе сүрау арқылы біліңіз.
б.Егер демі анықталмаса, 2 рет демді ішіңізге алыңыз.
7.Сол жақ қолдың екі саусағымен мұрнын жабыңыз.
8.Тереңнен алған демді 1-1,5 сек ішінде пациенттің аузына апа-рып, бүкіл демді жіберіңіз.
9.Үзіліс жасаңыз, кеуде экскурсиясын қадағалап отырыңыз.
1О.¥йқы артериясының соғысын байқап отырыңыз.
П.Егер тамыр соғысы болмаса, жедел жэрдем келгенше ырғақты демді минутына 12-18 рет жасап, өкпе -жүрек реанима-ция шараларын жалғастырыңыз.
Жүрекке жабық-тікелей емес массаж жасау.
Мақсаты: жүректің жүмысын, қан айналысын қалпына келтіру.
Көрсеткіші: клиникалық өлім.
Міндетті жағдай: жүрек-өкпе реанимациясының бірізділігін сақтау:
1 .Жүрекке жасалынатын тікелей емес массаж, өкпені жасанды желдетумен сэйкес келіп отыруы тиіс. Әрбір 2 минут сайын тамыр соғысын ұйқы артериясынан жэне көз қарашығы арқылы тексеріп отырыңыз.
2.Жедел жэрдем машинасын шақырыңыз.
147
148
З.Жедел түрде жүрек-өкпе реанимациясын жүргізіңіз.
4.Пациенттің басы жүректен төмен немесе жүрек түсында бо-луын байқаңыз.
5.Қысып түрған киімдерін шешіңіз.
б.Пациенттің жанына тізеңізді бүгіп отырыңыз.
7.Бір қолыңызды төс сүйегінің төменгі ұшына, үстіне екінші қолды салыңыз.
8.Массаж жасағанда қолды бос ұстаңыз.
9.Төстің төменгі жағын 3,8-5 см терендікке дейін басып отырыңыз.
Ю.«Жоғары-төмен» - ырғақты ұстап отырыңыз.
П.Егер реанимацияны жалғыз адам жасап отырса 9-11 сек ішінде зардап шегушінің екі рет дем алуымен бірге 15 ырғақты массаж жасап отырыңыз.
12.Егер реанимацияны екі адам жасаса, онда зардап шегушінің бір рет дем алуымен 4-5 ырғақты массажды жасап отырыңыз.
ІЗ.Жүрек жүмысының нэтижесін 1-2 мин сайын тексеріп отырыңыз.
14¥йқы артериясының соғысын, көз қарашығын анықтаңыз.
15.Жедел жэрдем келгенше дем жолдарын ашық түрінде сақтаңыз.
іб.Дем алу жиілігін, тамыр соғысын бақылап отырыңыз.
17.дем жолдарының өткізгіштігін қалпына келтіріңіз.
18.Компрессиямен демнің қарым қатынасы 2:15 болу керек.
19.Өкпе- жүрек реанимациясының 4 комплекс жиынтығын жа-сап, нәтижесін бағалаңыз.
2О.Реанимация шараларын жедел жэрдем келгенше жасай беріңіз, 30 мин аралығында.
Реанимация шараларының нәтижелі белгілері:
үйқы жэне шынтақ артерияларында тамыр соғысының білінуі;
көз қарашағының жіңішкеленуі;
қан қысымының қалпына келуі;
цианоздың, өңі бозарудың азаюы;
демнің қалпына келуі.
Реанимация қолданғанда болатын асқынулар:
қабырғалардың жарақаттануы;
төстің жарақаттануы;
өкпенің, жүректің, бауыр, көкбауырдың зақымдануы. Асқынудың алдын-алуы:
реанимацияны дұрыс қолдану.
149