Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
2-ши 1-90сурак.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
332.5 Кб
Скачать

511. Мемлекеттік басқару: ұғымы, қағидаттары, басқару органдары.

Мемлекеттік басқару коғам дамуының барысында қоғамдық, қатанастарды реттеу мен тікелей практикалық ұйымдастырудағы атқарушылық және бөлушілік іс-әрекет. Мемлекеттік басқару барынша кең мағынада, мемлекеттің істерін басқару, мемлекеттік органдардың барлығының қатынасуымен іске асырылады. Мемлекеттік басқару дегеніміз: а) зандарды орындау барысындағы іс-әрекет; б) объектілер мен адамдарға ағымдағы өкімдік жасау және олардың орындауға міндетті болып табылатын, заңдық күші бар нормативтік актілерді қабылдаумен байланысты іс-әрекет.

Мемлекеттік басқарудың қағидаттары — басқару, басқару аппараты сүйенетін, белгілі бір ереже түрінде қалыптасуы мүмкін, негізгі басшылық бастамасы. Мемлекеттік басқарудың қағидалары зандарда және басқа да зандық күші бар нормативтік актілерде бекітіледі. Мемлекеттік басқару қағидаттары әлеуметтік-құқықтык, және ұйымдастырушылық сияқты екі топқа бөлінеді. 

Мемлекеттік басқарудың мақсаты билікті қолында ұстап отырған не билік басындағы әлеуметтік топтың мүддесіне тәуелді болады. Мемлекеттік басқарудың қызметі — оның максатымен анықталатын басқарушылық іс-әрекеттің еркін, дара бағыты, түрі. Сонда мемлекеттік басқарудың қыз-меттері оның мақсаты мен міндетгерін іске асырудың құралы болып табылады. Мемлекеттік басқарудың қызметтері өздерінің пәні, мазмұны және басқарылып отырылған нысанды сақтаудың және өзгертудің тәсілдері бойынша бірнеше түрлерге бөлінеді. Мемлекеттік баскару қызметтерінің жалпы, арнайы және қосымша түрлері бар. Жалпы қызметтеріне әлеуметтік басқарудың субъектілері мен объектілері арасындағы басқарушылық өзара әрекеттердің барысындағы қызметтерді жатқызуға болады. Жал­пы қызметтербасқарушылық әрекеттің барлық үрдісінде орын алады. Мемлекеттік басқарудың жалпы қызметтеріне болжам жасау, жоспарлау, ұйымдастыру, реттеу, жалпы басшылық, жедел бөлушілік, бақылау, есеп сияқты іс-әрекетгер жатады.

Балжам жасау дегеніміз ғылым мен әр түрлі зерттеулердің жетістіктеріне сүйене отырып, үрдістер, құбылыстар не оқиғалардың даму барысындағы өзгерістерді болжай білу. Аталған қызмет өзге барлық басқарушылық қызметтердің сәтті орындалуы үшін маңызды болып табылады.

Жоспарлау белгілі бір іс-әрекет үрдісінің даму барысы мақсатының, міндетінің, нәтижесінің, сандық, сапалы көрсеткіштерінің бағытын анықтау. Жедел не ұзақ мерзімді бағдарламаларды жасау және оларды материалды, қаржылық, еңбек байлықтарымен қамтамасыз ету.

Ұйымдастыру (тар мағынасында) басқару және басқарылатын жүйелерді, қызметкерлерді және олардың өзара қатынасын қалыптастыратын басқарудың бір қызметі болып табылады. Ұйымдастыру дегеніміз түр беру, тәртіпке келтіру, құрылымды анықтау.

Реттеу белгілі бір іс-әрекет үшін тәртіп орнату, оның іске асы-рылуына және оларға қосымша ықпал жасау болып табылады.

Жалпы басшылықты басқарудың бұйрық, тапсырма, ақыл-кеңес, бағыт-бағдар беру сияқты әрекетінің бағыты ретінде қарастыруға болады.

Жедел өкімшілік басқарылып отырылған нысанға байланысты жедел түрдегі тапсырмалар беру.

Бақылау басқарылып отырылған нысанның нақты қалпының бұрынғы берілген қалыпқа сәйкестігін анықтау.

Есеп басқарылып отырылған нысанның материалдық мүмкін-шіліктерінің сандық сапасын анықтау.

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]