50. Қазақстан Республикасының құқық қорғау органдарының түсінігі.

ҚР- ның Құқық қорғау органдары дегеніміз бұзылған құқықты қалпына келтіруге,заң бойынша міндеттің орындалуын қамтамасыз етуге бағытталған мемлекеттік органның мәжбірлеу қызметі.Құқық қоргау органдары заңдылықты бұзуға жол бермейді, құқықты қалпына келтіреді, құқық бұзушылықтың жағымсыз зардаптарын жояды. 1)Сот.Біздің елдегі сот төрелігін Конституцияның 75 бабына ҚР-ның 2000 жылғы 25 желтоқсандағы ҚР-ның сот жүйесі мен,судьялардың мәртебесі туралы Конституциялық заңына сәйкес тек сот ғана жүзеге асырады.Сот жүйесін ҚР-ның жоғарғы және жергілікті соттары құрайды.Сот азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын,бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғайтын,ол бұзылған жағдайда оны қалпына келтіретін,барынша ықпалды нысан болып табылады. Сот — әділеттілікті жүзеге асырушы орган. Сот әділдігі — қылмыстық және азаматтық істерді қатаң түрде заңға сәйкес қарау жене шешу жөніндегі құқық қорғау қызметінің бір түрі.Сот әділдігі мынадай белгілермен сипатталады:1)Сот әділдігін тек қана сот жүзеге асырады.2)Сот әділдігі қатаң түрде заңға сәйкес қылмыстық және азаматтық істерді қарайды және шешеді. Сот әділдігінің барлық маңызды мәселелерін тек қана заң анықтайды.Сот шешімі жалпыға міндеттілік күшіне ие. Сот шешімін орындамау мемлеттік мәжбүрлеу, тіптен бостандығынан айыру шарасын қолдануға алып келеді. Қазақста Республикасында сот әділдігі соттар арқылы ғана жүзеге асырылады. Ешқандай басқа мемлекеттік немесе мемлекеттік емес органдар сот әділдігін жүзеге асыра алмайды. Соттың шығарған шешімдерін бұзуға немесе өзгертуге тек қана соттардың ғана құқығы бар.Сот билігін жүргізуші — судья. Судья сот әділдігін жүзеге асыруды айыпталушының кінәсіздігін дәлелдеу қағидасына сүйене отырып атқаруы тиіс. Кінәсіздігін дәлелдеу азаматты жазықсыз соттап жіберуден қорғайды. Әр азамат заң жүзінде кінәлілігі дәлелденгенше кінәлі емес деп есептеледі. Тек сот үкім шығарғаннан кейін ғана оны қылмыскер деп айта аламыз.Прокуратура заңның дәлме дәл және біркелкі орындалуын қадағалайтын орган.ҚР-сы прокуратурасының құқықтық мәртебесі ҚР-ның прокуратурасы туралы,ҚР-сы президентінің 1995 жылғы 21 желтоқсандағы заң күші бар жарлығымен,халықаралық шарттармен прокуратура қызметінің жекелеген қырларын реттейтін заңдармен реттеледі.Оның басты мақсаты республика аумағында заңдардың,президент жарлықтарының,өзгеде нормативтік құқықтық актілердің дәлме дәл әрі біркелкі қолданылуын,әкімшілік және орындаушылық іс жүргізудің заңдылығын жоғары қадағалауды жүзеге асырады. ҚР-ның әділет органдары мен мекемелері. Әділет саласында мемлекеттік саясаттың іске асырылуын қамтамасыз ететін атқарушы биліктің орталық органы Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі болып табылады. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі аумақтық әділет мекемелеріне, нотариалдық кеңселерге, азаматтық хал актілерін тіркеуді жүргізетін органдарга (АХАТ), қылмыстық атқарушылық жүйеге, оку орындары мен ғылыми мекемелерге басшылық қызметін атқарады.Әділет министрлігінің негізгі міндеттері:1)Саяси, экономикалық, әлеуметтік өмірдің құқықтық негіздерін бекітуге ықпал ету;2)заң жобалау жұмыстарын ғылыми және тәжірибелік жағынан қамтамасыз ету;3)заң жобаларын құқықтық және қылмыстық тұрғысынан сараптауды қамтамасыз ету;4)қабылданатын заңдардың тиімділігін болжау.ҚР-ның Ұлттық қауіпсіздік органдары. Ұлттық қауіпсіздік органндары — Қазақстан Республикасының қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесінің құрамдас бөлігі болып табылатын арнаулы мемлекеттік органдар. Олардың міндеті — өздеріне берілген өкілеттіктер мен жеке адамдар мен қоғамның қауіпсіздігін, конституциялық құрылысты, мемлекеттің егемендігін, аумақтық тұтастығын; елдің экономикалық, ғылыми-техникалық және қорғаныс қуатын қорғауды қамтамасыз ету.Ұлттық қауіпсіздік органдары:1)жеке адамдардың, қоғам мен мемлекеттің қауіпсіздігі қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік саясатты жасап, іске асыруға қатысады;2)Қазақстан Республикасының мүдделеріне сәйкес барлау ақпараттарын іздестіріп табады;3)Қазақстан Республикасының аумақтық тұтастығын бұзуға, қауіпсіздігін әлсіретуге бағытталган терроризм сияқты қауіпті қылмыстар мен өзге де әрекеттерден сақтандырып, олардың жолдарын кеседі;4)мемлекеттік органдарды, еліміздегі ұйымдар мен әскери құрылымдарды ақпараттық және кодталған (астыртын) байланыстармен қамтамасыз етеді.Кедендік органдар жүйесіне Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің құрамындағы кедендік бақылау агентігі, кедендік басқармалар, кедендер, кедендік бекеттер кіреді. Сонымен, құқық қорғау қызметі дегеніміз — заңдылық пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз етудегі арнайы мемлекеттік органдардың қызметі. Бұл қызмет мемлекеттің, жалпы қоғам мен әрбір жеке адамның құқықтары, еріктері мен заңды мүдделерін қорғаудан тұрады. Құқық қорғау қызметі заңды ықпал ету шараларымен заңға сәйкес қатаң түрде жүзеге асырылады.