57. Зах Бел у складзе Польшчы

У выніку падпіс Рыжскага мірнага д-ра паміж Польшчай і Савец Расіяй (18.3.1921) зах бел тэр сталі часткай "другой РП". падзел на 4 ваяводствы (Віленскае, Беластоцкае, Наваградскае і Палескае) 29 паветаў і гміны. Палякі наз гэтыя тэр "крэсы ўсх", "паўн-ўсх землі Польшчы", "Белапольшча", што падкрэслівала пазіцыю непрызнання бел зямель як асобнай не толькі тэр-паліт, але і этнічнай адзінкі. У эк плане Зах Бел была аграрным рэгіёнам. У 20-х гг. польскі ўрад праводзіць на далучаных землях шэраг аграрных р-м: парцэляцыю – продаж памешчыкамі праз банк часткі сваіх зямель па фіксаваных цэнах; камасацыю – аб’яднанне ў адзіны надзел дробных сялян палосак і высяленне сямей на хутары; пераход сервітутаў – сумесных для карыстання памешчыкаў і сялян зямель.Прамысловасць Зах Бел насіла пераважна дробны х-р з найбольшым развіццём харчовай і дрэваапрацоўчай галін. Сярэдняя зар плата рабочага на заходнебел прадпрыемствах складала каля 68 % ад зар платы рабочага ў Цэнт Польшчы. Значна абвастрыў стан працоўных эк крызіс 1929 – 1933 гг., у выніку 46 % рабочых засталіся без працы. Адным з вынікаў непамернай эксплуатацыі народа і цяжкага сацыяльна-эк стану стаў масавы выезд за мяжу. нацыянальна-рэлігійная п-ка польскага ўрада, якая мела мэтай непрызнанне і далейшае знішчэнне бел нацыі. На тэр Зах Бел дзейнічала 19 турмаў і канцэнтрацыйны лагер у Бярозе-Картузскай. Рэжым санацыі Ю. Пілсудскага (1926 – 1939) узмацніў сацыяльны, нац і рэліг прыгнёт, што выклікала актывізацыю нац-вызваленчага і рэвалюц руху ў ЗахБеларусі. У першай палове 20-х гг пераважалі ўзброеныя выступленні партызан хар-ру.У сярэдзіне 20-х гг на паліт сцэну выходзіць яшчэ некалькі сіл, сярод якіх вызначаецца Бел сялянска-работніцкая грамада (БСРГ). У 1921 г. заснаваны Віленскі бел гісторыка-этнаграфічны музей. У навуковай і культурна-асвет рабоце актыўна ўдзельнічалі Ластоўскі, Станкевіч, Тарашкевіч, браты Луцкевічы і інш.У час, калі ў БССР пачаўся працэс згортвання п-кі беларусізацыі, супрацьстаянне прымусовай паланізацыі ў Зах Бел садзейнічала актывізацыі і аб'яднанню бел інтэлігенцыі.

58. Бел у першае пасляваен 10-дзе

Амаль адразу пасля вызвалення Беларусі ў 1944 г. пачалося аднаўленне эканомікі БССР. У вызваленую Беларусь з іншых рэспублік СССР былі накіраваны тысячы трактараў і аўтамашын, дзесяткі тысяч галоў жывёлы.

У сакавіку 1946 г. СНК БССР ператварыўся ў Савет Міністраў. У верасні таго ж года быў зацверджаны план чацвёртай пяцігодкі. За гэты час былі пабудаваны новыя прадпрыемствы. У 1947 г. адмянялася картачная сістэма размеркавання прадуктаў. Але спадзяванні народа на лібералізацыю жорсткага сталінскага рэжыму не спраўдзіліся. Сталін пайшоў на некаторае змягчэнне свайго курсу падчас вайны толькі дзеля больш паспяховай мабілізацыі народных мас на барацьбу з ворагам. Пачаліся новыя масавыя арышты, расстрэлы, высылкі ў савецкія канцэнтрацыйныя лагеры. Адраджэнне вёскі тармазілася апорай на калгасы і саўгасы, у фонд якіх прымусова вярталі зямлю, перададзеную сялянам падчас вайны. Смерць Сталіна (1953) мела пераломнае значэнне для ўсіх сфер жыцця савецкага грамадства. На ХХ з'ездзе КПСС у 1956 г. быў асуджаны культ асобы. Адбылася некаторая дэмакратызацыя грамадскага жыцця, былі рэабілітаваны многія ахвяры рэпрэсій. У 1961 г. новая праграма партыі мела намер пабудаваць камунізм у СССР да 1980 г. У 1964 г. Першы сакратар ЦК Кампартыі М. Хрушчоў и стау кіраваць партыяй і краінай быў пастаўлены Л. Брэжнеў. пытанні аб развіцці сельскай гаспадаркі і паляпшэнні кіравання эканомікай. Пяцігодка 1966 – 1970 гг. была настолькі паспяховай, што потым атрымала назву "залатой". У БССР аб'ём вытворчасці прадукцыі прамысловасці ўзрос на 79%, сельскай гаспадаркі – на 45%. Хранічнай праблемай заставалася нізкая якасць тавараў, іх небагаты асартымент. У краіне пачаўся перыяд застою. Узмацніўся пераслед інакшдумаючых (дысідэнтаў). Аднак канцлагеры цяпер замяняліся на турмы і псіхіятрычныя шпіталі. У сферы адукацыі на працягу 1960 - 1970 гг. беларускамоўныя школы пераводзіліся на рускую мову навучання.