49. Канфесійнае становішча бел 14-17ст. Рэфармацыя і контррэф

С пач існавання ВКЛ мірна ужыв паганства і праваслаўе. Паганства сярод насельніцтва сучас Літвы. На Бел – рпаваслаўе. Не было сур’ёзных сутык рэлігій, не было масавага пераводу у праваслаўе. Аднак на практыцы праваслаўе займала пануючае становішча і з’яўлялася дзярж рэлігіяй. Сітуацыя пач мяняцца з пранік каталіцызма. Першыя праваднікі-місіанеры і ордэны, пранік каталіцыз было гвалтоўным і мела крававы хар-р. першапач паміж каталіцыз і правас разнаглассяў не існавала, бо у правас больш моцныя век традыцыі. Сіт абваст за знеш фактара: у Польшы Крэўс унія – умова расп каталіцтва на ВКЛ, Гарадзельс унія 1413г – юрыдыч замац становішча шляхты,толькі каталікі мелі права займаць выш дзярж пасады і ўвах у склад рады. Пач паступ пераход правас у каталіцтва. Адна з прычын вайны 1432-1436гг. 1432г – прывілеі аб ураўнанні у правах правас і каталік, аднак гэта было толькі для таго каб Ягайла і Жыгімонт змаглі аслабіць пазіцыі Свідрыгайлы. 1436 – пасада інквізітараў для барацьбы з ерэтыкамі,на практыцы гэта барацьба з праваслаўнымі. Плыні: лютэранства,кальвініўма,антытрынетарызм. Лютэр-ва – зас Марцін Лютэр. Шырокага расп у ВКЛ не атрымала. Ахапіла толькі выхад з гер княстваў. Прапаведнік – Аврам Кульва. Спач свабод прапавед новая тэорыя. Кульва збег у Каліненград. Ян Вінклер – лютэр пакінуў ВКЛ. Маліт дом – кірха. Кальвінізм – зас Жан Кальвін. Прапаведваў Мікалай Радзівіл Чорны. Чорны зап прапавед – Крышкоўскага, Зацыуса у Брэст. Чорны адк друкарні ў Вільні,Бярэсці 1550г; друкары – Мурмеліўс, Ваявудка, Базылік. 1563г у Бярэсці выд Берас біблія. 1562 – катэхізіс Буднага. Рэф скора знікае. Прычыны: вузкая сац база, дзярж п-ка ВКЛ,адыход ад рэф ідэй насчадкаў(сын Чорнага Сіродка загадаў спаліць усе выд бацькам кнігі). 16ст – аб’яд каталіц і правас. 9 кастрыч 1596 – Брэсц унія. Уніяц царква. Яна падпарад папе рымскаму і зах нек каталіц дагматы. Знеш і унутр убранства.богаслуж зас правас. Значэнне ўніі: прас святары ліч што гэта здрада прас верыі нічога добрага; каталіц святары ліч што у уніі больш станоўчага. 1863 – Каліноўскі наз уніяц Нац царквой.

50. Падзелы рп уключ Бел у Рас імперыю

Прычыны падзелаў РП заключаліся най-перш ва ўнутрыпаліт становішчы самой дзяржавы.Яно хар-лася як палітычны крызіс, або бязладдзе. Такое становішча было вынікам злоўжывання шляхецкімі вольнасцямі. На пасяджэннях сойма яшчэ з другой паловы XVI ст. дзейнічала права «ліберум вета». 1супраць і р-ня не прым,а пасяджэнне сойма спынялася. У выніку большасць соймаў была сарвана. Дзярж кіраванне хар-ся ўсеўладдзем магнатаў і шляхты і слабасцю каралеўскай улады ў асобе апошняга караля РП Станіслава Аўгуста Панятоўскага. Унутрыпаліт становішча ўскладнялася знешнепаліт абставінамі, звязанымі ў пачатку XVIII ст. з баявымі дзеяннямі ў гады Паўн вайны, РП для іншаземных войскаў. Такое становішча дазваляла сусед дзяржавам умешвацца ва ўнутр справы РП. У 1772 г. у Пецярбургу быў падпісаны д-т аб 1падзеле РПпаміж Рас імперыяй, Прусіяй і Аўстрыяй. Да Расіі адышла Усх Бел. Спробай выратаваць дзяржаву ад гібелі стала прыняцце соймам 3 мая 1791 Канстытуцыі РП. Кансты-туцыя ліквідавала падзел РП і абвясціла агульную дзяржаву з адзіным урадам, агульным войскам і фінансамі. Хаця Кан-цыя заклала аснову для вывядзення РП з крызісу, аднак час на рэфармаванне дзяржавы быў ужо ўпушчаны. У 1793 г. адбыўся другі падзел РП. Пад уладу расійскай імператрыцы Кацярыны II адышла цэнтральная частка бел зямель. Спробай зах незалежнасць РП у межах 1772 г. стала паўстанне 1794 г. на чале з ураджэнцам Бел Тад Касцюшкам. Ён кіраваў паўстаннем на тэр-рыі Польшчы. Паўстанне праходзіла пад лозунгам «Вольнасцъ, цэласнасць, незалежнасць». Актыўны ўдзел у ім узялі патрыят шляхта, мяшчанства, сялянства, святарства.У ВКЛ на чале паўстання стаяў палкоўнік Якуб Ясінскі. Тут быў утвораны асобны ад Польшчы орган кіраўніцтва паўстаннем — Найвыш Літоўская рада.. У атрады паўстанцаў пацягнуліся касінеры—сяляне, узброеныя косамі. На тэр Бел яны складалі да 1/3 ад колькасці паўстанцаў. Аднак дасягнуць масспадтрымкі насельніцтва не ўдалося. Паўст было падаўлена рас войскамі. У1795 было падпіс пагадненне аб трэцім, канчат падзеле РПпаміж Рас, Аўст, Прусіяй. Да Расіі адышлі захбел землі. РП спыніла сваё існаванне. Па выніках падзелаў РП тэр суч Бел ўвайшла ў склад Рас імперыі. У 1772 была створана Бел губерня, на базе якой у 1802 было створана Бел генерал-губернатарства з Віцебс і Магілёўс губерній, якое праіснавала да 1856. 1802 з Літоўс і Мінскай губерній было створана Літ генерал-губернатарства, якое праіс да 1812. Уключ Бел ў моцны рас рынак спрыяла ажыўленню вытворчасці, развіццю прам-сці і гандлю, с/г. Разам з тым у XIX ст. пачаўся перыяд гвалтоўнай русіфікацыі, ушчамлення ў правах насельніцтва каталіцкага і ўніяцкага веравызнання.

51. Палітыч і эк раз Бел пер пал 19ст. Р-ма 1861г

3 канца XVIII ст. пачынаецца новы перыяд у гісторыі Беларусі, але цяпер ужо ў складзе Расійскай дзяржавы. Царскі ўрад адразу ж ажыццявіў шэраг мер па ўмацаванні свайго ўплыву на далучаных землях. у 1796 г. была праведзена адміністрацыйная рэформа. У Беларусі ствараліся губерні: Беларуская (у яе склад увайшлі Полацкая і Магілёўская) з губернскім горадам Віцебскам, Мінская з губернскім горадам Мінскам і Літоўская (у яе ўвайшлі Слонімская і Віленская). У 1801 г. у выніку новага адміністрацыйнага дзялення Беларуская губерня падзялілася на Магілёўскую і Віцебскую, якія разам са Смаленскай увайшлі ў склад Беларускага генерал-губернатарства. Літоўская губерня падзялілася на Гродзенскую і Віленскую, якія склалі разам з Мінскай гу-берняй Літоўскае генерал-губернатарства. Выканаўчая ўлада ў губернях была перададзена генерал-губернатарам і губернатарам, якія апіраліся на ваенныя сілы і выконвалі волю імператара. Палітыка царызму ў адносінах да шляхты. Канфіс зямель. разбор шляхты. Сутнасць гэтай палітыкі заключалася ў дакументальным пацвярджэнні шляхецкіх правоў, запісаных у прывілеях ці граматах літоўскіх князёў і польскіх каралёў. Пасля далучэння Беларусі да Расіі магнаты былі пазбаўлены права трымаць свае войскі і крэпасці, а шляхта — права ствараць узброеныя саюзы (канфедэрацыі) для абароны сваіх вольнасцей і прывілеяў. Былі ліквідаваны і мясцовыя шляхецкія сеймікі. Становішча сялянства і гараджан.Сацыяльная палітыка царызму ў Беларусі насіла феадальна-прыгонніцкі характар. Сваімі законамі і пастановамі ўрад забяспечваў дыктат па мешчыкаў над сялянамі, выкананне імі ўсіх павіннасцей на карысць паноў. Памешчыкі Беларусі атрымлівалі права прадаваць сялян без зямлі. У Беларусі была распаўсюджана і расійская падатковая сістэма. 25 гадоў у салдатыКанфесіянальная палітыка царызму.Кацярына II захавала за католікамі права на свабоднае выкананне абрадаў. Маёмасць каталіцкіх касцёлаў, кляштараў захоўвалася ў неда-тыкальнасці.Адначасова Кацярына імкнулася нейтралізаваць агрэсіўнасць ката-ліцкага духавенства, а затым дамагчыся яго лаяльнасці. Дзеля гэтага улады прынялі шэраг прававых актаў, якія абвяшчалі права грамадзян на сцвярджэнне "ничем не ограниченной свободы в публичном отправлении их веры». Уважліва сачыла Кацярына II і за дзеяннямі каталіцкіх ордэнаў. Такім чынам Кацярына II хацела зрабіць езуітаў сваімі саюзнікамі і выкарыстаць іх у барацьбе з Ватыканам. 19 лютага 1861 г. Аляксандр II падпісаў Маніфест і Палажэнні аб вызваленні сялян ад прыгоннай залежнасці. Прычыны: усвед сац и эк адсталасці, параж у Крым вайне 1933-56, нарас сялян руху. Але па Маніфесту сяляне атрымалі толькі асабістую свабоду. Зямлёй яны не надзяляліся. Уся зямля заставалася ўласнасцю памешчыка. Таму сяляне павінны былі яе выкупляць.. Ваенная рэформа (1862-1874 гг.) адмяніла рэкруцкую павіннасць, увяла ўсеагульную воінскую павіннасць, скараціла тэрмін службы з 25 гадоў да 6. Па судовай рэформе (1864 г.) на змену саслоўным судам прыйшоў агульны для усіх усесаслоўны суд, адкрыты і незалежны ад урада. Уводзіліся адвакаты і прысяжныя засядацелі. Школьная рэформа (1864 г.) ўсесаслоўная адукацыя.