19. Жерге деген жеке меншік құқығын іске асыру тәртібі

1. Егер осы Кодексте жəне Қазақстан Республикасының өзге де заң

актілерінде өзгеше көзделмесе, жер учаскесiнiң меншiк иесi мемлекеттік

органдардың қандай да бiр рұқсатын алмай, жер учаскесiн өз қалауынша

иелену, пайдалану жəне оған билiк ету құқығын жүзеге асырады.

2. Меншiк иесi өзiнiң жер учаскесiне қатысты оның нысаналы мақсатын

өзгертпей, Қазақстан Республикасының заң актілерінде тыйымсалынбаған

кез келген мəмiлелердi жасасуға құқылы

Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскелерiнiң меншiк иелерi

аталған құқықтарды осы Кодекстiң ережелерiн ескере отырып iске асырады.

Жер учаскесiне меншiк құқығы басқа адамға мəмiле жасалған кездегi

барлық ауыртпалықтарымен берiледi.

3. Жер учаскесiнiң меншiк иесi оның нысаналы мақсатын өзгертпей, жер

учаскесiн уақытша пайдалану туралы шарттың негiзiнде оны уақытша

пайдалануға беруге құқылы. Жер учаскесiн уақытша пайдалану туралы шарт

жалдау шарты (жалға алушымен) немесе өтеусiз пайдалану туралы шарт

(өтеусiз пайдаланушымен) нысанында жасалады.

20. Жер пайдалану құқығының заттық құқық ретіндегі режимі мен оның түрлері

Жерді өмір бойына мұраға қалдырып иелену құқығының енгізілуі Қазаќстан Республикасы Президентінің 1994 жылы 24 қаңтарда “Жер қатынастарының кейбір мәселелерін реттеу туралы”, сол жылы 5 сәуірде “Жер қатынастарын одан әрі жетілдіру туралы” заң күші бар Жарлықтармен өмірге келді. Осы аталған маңызды құжатты орындау мақсатында қабылданған “Қазаќстан Республикасыныњ азаматтары мен заңды тұлғалардың жер учаскелерін өмір бойы мұраға қалдырып иелену құқығын, пайдалану құқығын немесе жалпы жалға алу құқығын, сатып алу-сату тәртібін бекіту туралы” Министрлер Кабинетінің 1994 жылғы 14 маусымдағы №625 қаулысы мемлекет өмірінде жерге заттық құқыѓын бекітті. Яѓни, сол кезден бастап жерге деген заттыќ ќұќыќ мазмұнын - меншік құқығы, жер пайдалану құқығы, жеке меншіктегі жер учаскесін уаќытша пайдалану ќұќыѓы, міндеттілік (сервитут) және µзге де заттыќ ќұќыќтар ќұрады. Алайда жердіњ зат немесе мүлік емес екендігіне барѓан сайын, зањ нормаларымен бекітілген әртүрлі жерге қатысты заттық құқықтар көз жеткізеді. Әйтсе де осы мәселеге қатысты шамада меншікті конститутциялық норма тұрғысынан қарастырып көрсек, “Меншік міндет жүктейтінін, оны пайдалану сонымен қатар қоғам игілігіне де қызмет етуге тиістігін” көреміз.

21. Жер пайдалану құқығының субъектілері

Жер пайдалану күкығының субъектілері бірнеше топка бөлінеді: жеке және занды тұлғалар; ұлттык және шетелдік тұлғалар. Үлттық жер пайдалану- шыларга мыналаржатады: Казакстан Республикасының азамат­тары, Казакстан Республикасының занды тұлғалары, шетелдік катысуы бар Казакстан Республикасының занды тұлғалары; ал, енді шетелдік жер пайдаланушыларға келесі тұлғалар жатады: Шетел азаматтары, азаматтығы жок адамдар, шетелдік занды тұлғалар, шетел мемлекеттері, халыкаралык ұйымдар мен бірлестіктер. түракты және уакытша жер пайдаланушылар; бастапкы және кейінгі жер пайдаланушылар. Бастапкы жер пайдаланушыларға: жерді тікелей мемлекеттен немесе баска бас­тапкы жер пайдаланушыдан тәртібі аркылы алған түлғалар бо­лып табылады. Кейінгі жер пайдалануда бастапкы жер пайдала- нушы өзінің биліктік мәртебесін сактап отырады. Ал, кейінгі жер пайдаланушылардың күкыктары бастапкы жер пайдаланушылар- мен шектеліп отыруы мүмкін.