«Кедендік қызмет» «кедендік ұйымдардағы қызмет» түсінігі:

Кеден, таможня (түркі тілінде тамға – таңба, белгі сөзінен шыққан) – тауардың және көлік құралдарының, мүлік пен басқа да заттардың кеден шекарасы арқылы өтуі тәртібін қамтамасыз ететін, кеден режимдерін қолданатын, кеден төлемдерін өндіріп алатын, кеден бақылауын жүргізіп, кеден рәсімдемесін жүзеге асыратын мемлекеттік орган. Әдетте, тауарлар мен мүліктер алып өтілетін, сондай-ақ, адамдар шет елге баратын және шет елден келетін сапарларында өтетін шекаралық бекеттерде, әуежайларда, теміржол вокзалдарында, теңіз, өзен кемежайларында құрылып, орналасады.

Қазақстанның кеден қызметі халықаралық кеден ұйымдарымен өзінің байланысын жылдан-жылға ұлғайтуда. 1992 жылы маусымда Қазақстан Кедендік ынтымақтастық кеңесіне (Дүниежүзілік кеден ұйымы) кірді. Мұның өзі импорт-экспорт операцияларын халықар. стандарттарға сәйкес ресімдеу тәртібін әзірлеуге мүмкіндік береді. Қытай, Әзірбайжан, Моңғолия және Өзбекстанның кеден органдарымен ынтмақтастық жөніндегі келісімдерге қол қойылды, Еуропалық одаққа мүше 15 елдің кеден қызметін біріктіретін Еурокеденмен тығыз ынтымақтастық орнатылды.

Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасында кеден құзыретіне шекара арқылы өткізілетін тауарлар мен көлік құралдары туралы мәліметтер жинап, өңдеу, кеден қылмыстарының жасалу фактілері бойынша қылмыстық іс қозғау, анықтау және шұғыл іздестіру қызметін жүзеге асыру, санитарлық және карантиндік ережелердің орындалуын бақылау міндеттері де жатады. Ол шекара арқылы тасылатын тауарларды тексермелейді; кеден бақылауын жүзеге асырады; белгіленген кеден баждары мен алымдарын есептейді және оларды өндіріп алады; жүктердің өткізілуіне берілетін рұқсатнаманы рәсімдейді, егер олар белгіленген талаптарға сай болмаса немесе әкелуге және әкетуге тыйым салынған болса, ұстап қалады; контрабандаға,кеден ережелерінің бұзылуына қарсы күреседі, қажет болған жағдайда елден мәдени және тарихи құндылықтардың әкетілмеуін бақылайды; заңды немесе жеке тұлғалардың шекара арқылы жүктерді алып өтуіне байланысты басқа да алуан түрлі міндеттерді орындайды.

Қазақстан Республикасының кеден аумағы оның құрлықтағы аумағын, аумақтық және ішкі суды, сондай-ақ, оның аспанындағы әуе кеңістігін қамтиды. Ал кеден шекарасы – республика аумағының шектері, еркін кеден аймақтары мен еркін қоймалар. Заңнамаға сәйкес шекарада құжаттарды тиісінше рәсімдейтін Кеден бақылауы Кеден органдарына жүктелген. Кеден органдары тауарлар мен көлік құралдарының шекарадан кесіп өтуі кезінде өткізілетін тауарлар туралы негізделген шешімдерді қабылдау үшін барлық қажетті ақпаратты бір жерде жинауға, олар туралы құжатта бар мәліметтерді нақты деректермен салыстыруға, деректердің осы екі түрі арасындағы кездейсоқ немесе әдейі жасалған сәйкессіздікті табуға, қателіктерді түзетуге және мемлекетке келтірілетін ықтимал зиянды болдырмауға, заң мен кеден ережелерінің бұзылуының себептері мен жағдайларын анықтап жоюға, оларға қатысты адамдарды анықтау шараларын қолдануға, бұл бұрмалаушылықтардың заңи бағасын беруге тиіс. Халықаралық қатынастар үшін ашылған әуежайлар мен кемежайларда, темір жол ст-ларында кеден шекарасы арқылы өткізілетін немесе автомобиль қатынасы бар жерлердегі өтуге рұқсат етілетін бекеттерде мемл. шекара арқылы өткізілетін тауарларды уақытша сақтайтын қоймалардың болуы міндетті. 2000 жылы 1 қаңтарда 94 осындай уақытша сақтау қоймасы және 22 кеден қоймасы құрылып, жұмыс істеді.

кедендік ұйымдардағы қызмет: Дүниежүзілік кеден ұйымы құрылды. 4 қарашада 1952 күшіне енген 1950 жылғы 15 желтоқсанда Кедендік ынтымақтастық кеңесінің, құру туралы конвенция.

Ұйым кеден ісі саласындағы халықаралық конвенциялар мен басқа да құқықтық құралдарын әзірлеу, іске асыру және жаңарту айналысады. Соңғы жылдары оның ең маңызды жетістік Кеден рәсімдерін жеңілдету және үндестіру туралы халықаралық конвенцияны (Киото конвенциясы) жаңартылған нұсқасын әзірлеу болды.

Дүниежүзілік кеден ұйымының міндеттері:

кеден ісі саласындағы халықаралық ынтымақтастықты дамыту;

үйлестіру және кеден жүйелерін бірегейлендіру жоғары деңгейін қамтамасыз ету;

кеден заңнамасының және технологияларды жетілдіру;

Кеден агенттерінің халықаралық қылмысқа қарсы күресті күшейту.

халықаралық ұйымдардың анықтау және жіктеу

Қазіргі заманғы халықаралық қатынастар, халықаралық ұйымдар мемлекеттер мен көпжақты дипломатияның арасындағы ынтымақтастық нысаны ретінде маңызды рөл атқарады.

Қазіргі заманғы халықаралық ұйымдар үшін құрылымындағы олардың құзыреті мен күрделілігі одан әрі кеңейту сипатталады.

Қазіргі уақытта қолданыстағы халықаралық ұйымдар арасындағы өзара қарым-қатынастар мен ынтымақтастықты

(және 4 мыңнан астам бар, 300-ден астам -. Үкіметаралық) Біріккен Ұлттар Ұйымы болып табылатын орталығында, халықаралық ұйымдардың жүйесін ұсынамыз. Бұл (органдарын үйлестіру бірлескен органдар, т.б.) жаңа құрылымдар пайда әкеледі

А

Ауызша сауалнама алу:

кедендік бақылау нысандары

      Мыналар:       1) құжаттар мен мәліметтерді тексеру;       2) ауызша сауалнама;       3) түсіндірмелер алу;       4) кедендік қадағалау;       5) кедендік қарау;       6) кедендік тексеріп қарау;       7) жеке кедендік тексеріп қарау;       8) тауарлардың арнайы таңбалармен таңбалануын, оларда сәйкестендіру белгілерінің болуын тексеру;       9) үй-жайлар мен аумақтарды кедендік қарау;       10) кедендік бақылаудағы тауарларды есепке алу;       11) тауарларды есепке алу жүйесін және олар бойынша есептілікті тексеру;       12) кедендік тексеру кедендік бақылау нысандары болып табылады.

Ауызша сауалнама - кеден нысаны жеке тұлғалардан қажетті ақпарат алу болып табылады, ол тауарлар мен көлік құралдарын кедендік ресімдеу кезінде кеден органдары қолданатын басқару және жазбаша осы тұлғалардың түсініктемелерін ресімдеместен, тасымалданатын тауарлар мен көлік құралдарына қатысты өкілеттіктері бар ұйымдардың мүшелері болып табылатын адамдар.

тауарларды (техника) трансшекаралық қозғалысы туындаған кедендік ресімдеу, өндіру шектеулі ауызша сауалнама жүргізуге қабілеті.

Сауалнамалар кеден брокері тауарларды кедендік декларациялау кезінде кедендік ресімдеу мысалы маманы, жеке тұлғалар, сондай-ақ тазаланып тауарларды (техника) қатысты өкілеттіктерге ие ұйымдардың өкілдері болып табылатын тұлғаларға жатады.

ауызша сауалнама: Кеден ісі туралы кодекске сәйкес кедендік операциялар жасау кезінде кеден органдарының лауазымды адамдары жеке тұлғалармен, олардың өкілдерімен, сондай-ақ Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы өткізілетін тауарларға қатысты өкілеттіктері бар ұйымдардың өкілдері болып табылатын адамдармен, көрсетілген тұлғалардың жазбаша нысанда түсініктемелерін ресімдеместен, ауызша сауалнама жүргізуге құқылы.

Б

Баға, базис бағасы, валюта төлемі. БАҒА — тауар мен көрсетілетін қызмет бірлігі үшін төленетін немесе алынатын ақша (не өзге тауар мен қызмет) мөлшері. Тауар өндірісі мен ақша-тауар қатынасының пайда болып, дамуымен бірге Баға да пайда болды.

Бағаның құралуы тауар өндіруші мен тұтынушының өзара қарым-қатынасына, олардың мүдделерінің бір арнаға тоғысуына байланысты болады. Нарықтық экономиканың басты бөлу тетігі болғандықтан Баға экономика теориясындағы маңызды категория ретінде жан-жақты қарастырылып келеді. Алайда Баға туралы экономика ғылымында әлі күнге дейін ортақ тұжырым жасалмаған. Еңбек құны теориясын жасаушылар (А. Смит, Д. Рикардо, К. Маркс) пікірі бойынша, “баға дегеніміз тауар құнының ақшалай көрінісі”. Барынша пайдалылық теориясын (австриялық мектеп) жақаушылар Маркстің бұл пікірін біржақты, тек тауар құнын (еңбек шығынын) ғана есепке алған деп сынай отырып, Баға үшін тұтыну құнының да ерекше маңызды екендігін дәлелдеп берді, яғни оның екі түрлі сипатын, еңбек құны мен тұтыну құнына байланыстылығын анықтады. Бұдан Бағаға “тауар құндылығының ақшалай өлшемі” деп анықтама беруге болады. Мұнда Бағаның екі сипаты да толық қамтылады. Бірақ, бұл да Баға табиғатын толық аша алмайды. Себебі, Бағаға еңбек құны мен тұтыну құнынан басқа да факторлар (ұсыныс пен сұраныс, ақша айналымы, рынок пен өндірістің монополиялануы, бәсекенің дамуы және т.б.) әсер етеді. Баға проблемасымен қоғамның экономикалық, әлеумемтік және саяси мәселелері тығыз байланысып жатыр. Мұны кезінде Карл Маркс былай деп атап көрсеткен еді: “бүкіл капиталистік өндірістік процесс бағаның өніммен ара қатынасы арқылы реттеліп отырады” (Маркс К., Капитал, 3-т., М., 1982, 445-б.). Нарықтық экономика дамыған қоғамдағы экономикалық процестерді реттеуде Бағаның рөлі артады. Әлемдік экономикада нақты заман талабына сәйкес Бағаның көптеген түрі қолданылады. Олар меншік түріне қарай мемлекеттік (кесімді және реттелген) Баға және еркін (нарықтық) Баға; қоғамдық өндірістің жіктелуіне қарай өндіріс қоры Бағасы және тұтыну тауары бағасы; экономикалық айналым мен тауар қозғалысының сипатына қарай көтерме сауда бағасы және бөлшек сауда бағасы; транспорттық шығындарды келісе отырып бөлісуге байланысты өндіріс орнындағы баға (франко-жөнелтілім стансасы) және тұтыну орнындағы баға (франко-жеткізілім стансасы); қамтитын аумағына қарай әлемдік баға, аймақтық баға және жергілікті баға; статистикадақолдануына қарай базистік баға, ағымдағы баға, орташа баға, салыстырмалы Баға болып бөлінеді

БАЗИСТІК БАҒА (ағылш. base prіce), экономикада — өндірістің даму қарқынын, өзіндік құнды және экономиканы өркендетудің, т.б көрсеткіштерін сипаттайтын, жоспарлау мен статистикалық есепке негіз болып алынатын баға. Белгілі бір өнімнің баға деңгейі жыл сайын өзгеріп отыруы мүмкін болғандықтан, экономиканың құндық көрсеткіштерін (жалпы ішкі өнімді, ұлттық табысты, материалдық өндірістің жеке саласының өнімін) әр түрлі жылдардың ағымдағы бағасымен өлшеу және салыстыру олардың нақты өзгерістері жөнінде дұрыс түсінік бермейді. Бұл Базистік бағаны қолдануға мәжбүр етеді.

ақша төлеміне және (немесе) аударымына қатысушылар - ақша төлемі және (немесе) аударымы жөнінде құқықтары және (немесе) міндеттері бар жеке және заңды тұлғалар, заңды тұлғалардың филиалдары мен өкілдіктері

Қазақстан Республикасының аумағында ақша төлемi мен аударымын жүзеге асырудың мынадай тәсiлдерi қолданылады:       1) қолма-қол ақшаны табыстау;       2) төлем тапсырмаларын көрсету;       3) чектер беру;       4) вексельдер беру немесе оларды индоссамент бойынша табыстау;       5) төлем карточкаларын (оның iшiнде микропроцессорлық төлем карточкаларын) пайдалану;       5-1) электрондық ақшаны беру;       6) банк шотын тiкелей дебеттеу;       7) төлемдiк талап-тапсырмаларды көрсету;       8) инкассалық өкiмдердi көрсету;       9) Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген өзге де тәсiлдер.        2. Ақша төлемi мен (немесе) аударымын жүзеге асыру тәсiлдерiн қолдану ережелерi мен ерекшелiктерi және нұсқаулардың мазмұнына қойылатын негiзгi талаптар заң актiлерiнде және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң нормативтiк құқықтық актiлерiнде белгiленедi

Баждар, салықтардың ұғымы, түрлері: Кедендік баждар - кеден органдары тауарды Қазақстан Республикасының кедендік аумағына әкелген кезде немесе тауарды аталған аумақтан әкеткен кезде алатын және осындай әкелу немесе әкетудін ажырамас шарты болып табылатын кедендік төлемнің түрі. Кедендік баждар тауарларды кедендік режимдерде декларациялау кезінде төленеді, бұларға орналастыру жағдайы Қазақстан Республикасының Кедендік тарифіне сәйкес кедендік баждар төлеуді белгілейді Кедендік баждардың ставқаларын Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді және олар ресми жарияланғаннан кейін күнтізбелік отыз күн өткен сон күшіне енеді.

Салық – мемлекеттік бюджетке заңды және жеке тұлғалардан белгілі бір мөлшерде түсетін міндетті төлемдер. Салықтар – шаруашылық жүргізуші субъектілердің , жеке тұлғалардың мемлекет пен екі арадағы мемлекеттік бюджет арқылы жүзеге асырылатын, қаржы қатынастарын сипаттайтын экономикалық санат. Салықтардың экономикалық мәні мынада: салықтар шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халық табысының қалыптасуындағы қаржылық қатынастардың бір бөлігін білдіреді. Сондай – ақ шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халық табысының белгілі бір мөлшерін мемлекет үлесіне жинақтап, жиынтықтаудың қаржылық қатынастарын көрсетеді. «Салық»ұғымымен «салық жүйесі» ұғымы тығыз байланысты. Мемлекетте алынатын салық түрлерінің, оның құру мен алудың нысандары мен әдістерінің, салық службасы органдарының жиынтығы әдетте мемлекеттің салық жүйесін құрайды. Салықтардың, оларды төлеушілердің, салықтарды алу әдістерінің, салық жеңілдіктерінің жиынтығының болатындығынан салық жүйелерінің әжептәуір күрделі үлгілері болуы мүмкін.

Барлық өркениетті елдерде салықтардың бүкіл жиынтығы әр түрлі қағидаттар бойынша жіктеледі. Салықтар мемлекеттің құрылуымен бірге пайда болады және мемлекеттің өмір сүріп, дамуының негізі болып табылады. Мемлекет құрылымының өзгеруі,өркендеуі қашан да болса оның салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңаруымен бірге қалыптасады. Әр бір мемлекетке өзінің ішкі және сыртқы саясатын жүргізу үшін белгілі бір мөлшерде қаржы көздері қажет. Мемлекет салықтарды экономиканы дамыту,тұрақтандыру барысында қуатты экономикалық тетік ретінде пайдаланылады. Салықтардың мәнін толық түсіну үшін,олардың экономикалықмаңызын түсіну қажет. Ал салықтардың экономикалық маңызы олардың атқаратын қызметіне тікелей қатысты.

Салықтар салық салу объектісіне қарай тікелей және жанама салықтар болып бөлінеді. Тікелей салықтар жалғаусыз немесе тікелей табысқа немесе мүлікке салынады.

Тікелей салықтарға мына салықтар жатады:

Заңды және жеке тұлғалардың табысына салынатын салық;

Мүлік салығы;

Жер салығы;

Бағалы қағаздар мен жүргізілетін операцияларға салынатын салық;

Жер қойнауын пайдаланушылардың арнайы салығы мен төлемі;

Көлік құралдарына салынатын салық;

Әлеуметтік салық;

Жанама салықтарға салықтар жатады:

Қосылған құн салығы;

Акциздер;

Баж салығы;

Яғни бұлар тікелей, жанама түрде тауар немесе қызмет құны арқылы алынады.

Жанама салықты сатушы емес, сатып алушы, яғни тұтынушы төлейді.

Тауар немесе қызмет бағасына алдын ала салық енгізілгендіктен, іс жүзінде оны бюджетке сатушы аударады.

Бюджетке түскен соң қандай шараларға жұмсалатын белгісіне қарай салықтар:

1) Жалпы

2)Арнайы болып бөлінеді.

Жалпы салықтар бюджетке түскен соң ешқандай дербессіз жалпы мақсатқа жұмсалады. Бұған жататын салықтар: заңды және жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы, қосылған құн салығы, акциздер және т.б.

Арнайы салықтар бюджетке түскен соң алдын ала белгіленген міндеттер бойынша нақтылы шараларға жұмсалады. Мысалы: көлік құралдарына салынатын салық. Бұлар жол қорын құруға жұмсалады.

Салықты алатын және оған иелік ететін органдардың ерекшелігіне қарай салықтар 2 бөлінеді:

1)    Жалпы мемлекеттік

2)    Жергілікті.

Жалпы мемлекеттік салықтарға мыналар жатады:

Заңды және жеке тұлғалардың алынатын табыс салығы;

Қосылған құн салығы;

Акциздер;

Бағалы қағаздар мен жүргізілетін операцияларға салынатын салық;

Жер қойнауын пайдаланушылардың арнайы салығы мен төлемі;

Жергілікті салықтар мен алымдар;

Жер салығы;

Көлік құралдарына салынатын салық;

Заңды және жеке тұлғалардың табысына салынатын салық;

Кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғаларды және заңды тұлғаларды тіркегені үшін алынатын алым;

Жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқы үшін алынатын алым;

Аукционда сатудан алынатын алым;

Табысқа салынатын салықтар салық төлемінің кез келген салық салатын объектісінен түсетін табысынан алынады. Олардың қатарына мыналар жатады: заңды және жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы, жер салығы мүлік салығы, т.б.

Тұтынуға салынатын салықты салық төлеуші тұтынушы ретінде тауар немесе қызмет ақысын төлеген кезде өзінің шығынынан төлейді. Бұдан қосылған салығы мен акциздер жатады.

Салық салу объектісіне бағалау дәрежесіне қарай салықтар нақтылы және дербес салықтар болып бөлінеді.

Нақты салықтар — салық төлеушінің салық салу объектісінен алынатын табысының мөлшеріне байланысты емес, яғни салық төлеушінің мүлкінің сыртқы белгісіне қарай алынады. Бұған жер салығы, мүлік салығы, бағалы қағаздармен жүргізілетін операцияларға салынатын салықтар жатады.

Дербес салықтар- салық төлеушінің салық төлейтін объектісіне салынатын табысының мөлшеріне байланысты алынады. Оларға заңды және жеке тұлғалардан табыс салығы жатады.

Қазақстандағы жаңа салық кодексіне сәйкес 2002 жылдан бастап келесідей салықтар, алымдар және міндетті төлемдердің түрлері бар:

Салықтар:

Коорпорациялық төлем салығы;

Жеке табыс салығы;

Қосылған құн салығы;

Акциздер;

Жер пайдаланушылардың әлеуметтік төлемдері және салықтары;

Әлеуметтік салық;

Жер салығы;

Көлік құралдарына салынатын салық;

Мүлік салығы;

Бажсыз сауда дүкенінің иесінің құқықтық статусы: Бажсыз сауда дүкені - кеден режимі, бұл режим жағдайында тауарлар Қазақстан Республикасының кеден аумағында кеден бақылауында кеден бажын, қосымша құн салығын, акциздерді және төленуі кеден органдарына жүктелген өзге де салықтарды төлетусіз және тауарларға экономикалық саясат (квоталау, лицензиялау және т.б.) шараларды қолданусыз сатылады. Бажсыз сауда дүкенінің иесі мен кеден  органдарының арасындағы өзара қарым-қатынастар        8.1. Жұмыс істеу аймағында бажсыз сауда дүкені құрылған кеден органы бажсыз сауда дүкені иесінің пікірлерін ескере отырып және Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинеті жанындағы Кеден комитетімен келісе отырып, бажсыз сауда дүкенін пайдалану рәсімін бекітеді.        8.2. Рәсімде:        - кеден органының бажсыз сауда дүкенінің сауда залдарының, қосалқы

бөлмелерінің және қоймасының, оның ішінде қажет болған жағдайда кеден органы лауазымды тұлғалары үшін бөлме-жайлардың жабдықталуына қоятын талаптары; - дүкен жұмысының режимі; - бажсыз сауда дүкенінде сатылатын тауарларға танымалдық белгі салудың әдісі мен үлгісі; - бажсыз сауда дүкенінде тауарлар сатып алу туралы белгінің үлгісі; - тауарлардан санақтан өткізу үлгілері; - кеден төлемдерін қосқанда тауарларды ауыстыру және айырбастау тәртібі; - бажсыз сауда дүкеніне түскен және сонда сатылған тауарлар туралы есеп беру мерзімдері; - бажсыз сауда дүкенінің қызмет істеуіне байланысты өзге де талаптар мен шарттар алдын ала келісіледі. 8.3. Көрсетілген рәсім осы Ережеге және Қазақстан Республикасы заңдарына қайшы келе алмайды.

Бажсыз сауда дүкенін құруға  лицензия беру тәртібі        2.1. Бажсыз сауда дүкенін құру лицензиясы иелігінде осы ереженің талаптарына сай келетін және бір өткізу орынында немесе бір өткізу орны мен соған шектес бір кеденнің жұмыс істейтін аумағында немесе бір кеден бекетінің, егер бекеттің өзінің жұмыс істейтін аймағы бар болса, жұмыс істейтін аймағында орналасқан жайлары бар адамға беріледі.        2.2. Лицензия алу үшін жайлардың иесі Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинеті жанындағы Кеден комитеті өтініш береді және лицензия бергені үшін жиын төлейді.        2.3. Лицензия беру туралы өтініште:        - өтініш берушінің толық және қысқартылған атауы, ОКПО коды;        - өтініш берушінің заңды және іс жүзіндегі мекен-жайы, мемлекеттік тіркеу туралы куәліктің тіркелетін нөмірі;        - банкілердегі валюталық шоттардың және ұлттық валютадағы шоттарын, осы банкілердің атаулары, мекен-жайлары және ОКПО кодтары;        - сауда залдары, қосалқы жайлар және қойма ретінде пайдалануға арналған жайлардың тұрған орны; әрбір жайдың көлемі;        - жайларды материалдық-техникалық жабдықтау көрсеткіштері;        - жайларды күзетпен қамтамасыз ету, арнаулы сигнализация жабдықтарының және өрттен қорғау жабдықтары бар екендігі туралы мәліметтер;        - бажсыз сауда дүкенінде сатылады деп ұйғарылып отырған тауарлар түрінің тізбегі;        - лицензия беру туралы шешім қабылдау үшін пайдаланыла алатын өзге хабар көрсетіледі.        2.4. Өтінішке төмендегі құжаттар қоса тіркеледі:        - жайлардың иесінің құрылтайшы және тіркеуші құжаттарының көшірмелері (жарғы, құрылтайшы шарт, мемлекеттік тіркелу туралы куәлік және т.б.);        - тауарларды сақтауға және сатуға арналған жайлардың (сауда залдарының, қосалқы жайлар мен қойманың) бажсыз сауда дүкенінің кеден режиміне сәйкес жоспарлары мен сызбалары;        - жайларды иелену құқығын растайтын құжаттардың көшірмелері;        - сауданы жүргізуге берілетін тіркелетін немесе рұқсат беретін құжаттардың (лицензиялардың) көшірмелері, егер осындай тіркеу немесе лицензия беру Қазақстан Республикасы заңдарында көзделген болса;        - Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің азаматтардың тауарларды шетел валютасына сатуға беретін рұқсатының көшірмесі, егер осындай рұқсат Қазақстан Республикасының валюта туралы заңдарына сәйкес талап етілетін болса;        - сауда заңдары ретінде пайдалануға арналған жайлардың тұрған жерінде сауда жасауға рұқсат беретін атқарушы үкімет органы құжатының көшірмесі, егер Қазақстан Республикасы Заңдарына сәйкес осындай рұқсат талап етілетін болса;        - көлік мекемесінің Шекара әскерімен келісімі бойынша берген, бажсыз сауда дүкенін құру Қазақстан Республикасының шекарасынан өткізудің дәл осы жерінде белгіленген режимге қайшы келмейді деп дәлелденген құжаты;        - лицензия бергені үшін жиын төленгенін растайтын төлем құжаты;        - кеден режиміндегі бажсыз сауда дүкеніне орналастырылған тауарлармен жүк, сауда және кез келген басқа операцияларды жүргізуге құқы бар қызметкерлер тізімі;        - жұмыс аумағында бажсыз сауда дүкенін құру ұйғарылып отырған кеденнің қатынас қағазы. 

Ж

Жүк кеден декларациясы: Кедендік декларация

      1. Тауарларды кедендік декларациялаған кезде мәлімделген кедендік рәсімдерге және тауарларды өткізетін тұлғаларға қарай кедендік декларацияның мына түрлері қолданылады:       1) тауарларға арналған декларация;       2) транзиттік декларация;       3) жолаушыларға арналған кедендік декларация;       4) көлік құралына арналған декларация.       Кедендік декларацияны толтыру нысандары мен тәртібі Комиссияның шешімімен айқындалады.       2. Кедендік декларацияда көрсетілуге жататын мәліметтер тізбесі кедендік төлемдер мен салықтарды есептеу мен алу, кедендік статистиканы қалыптастыру және Кеден одағының кеден заңнамасын және Қазақстан Республикасының өзге де заңнамасын қолдану үшін қажетті мәліметтермен ғана шектеледі.       3. Тауарларға арналған кедендік декларацияда және транзиттік декларацияда көрсетілуге жататын мәліметтер кедендік рәсімдерге, тауарлардың санаттарына, оларды өткізетін тұлғаларға, көлік түріне қарай Комиссияның шешімімен не, егер бұл Комиссияның шешімінде көзделсе, Қазақстан Республикасының заңнамасымен қысқартылуы мүмкін.       Жолаушыларға арналған кедендік декларацияда және көлік құралына арналған декларацияда көрсетілуге тиіс мәліметтер Комиссияның шешімімен белгіленеді.       4. Кедендік декларация ретінде көлік (тасымалдау), коммерциялық және (немесе) тауарларды кедендік рәсімге сәйкес шығару үшін қажетті мәліметтер бар өзге де құжаттар осы Кодексте немесе Комиссияның шешімінде айқындалатын жағдайларда және тәртіппен пайдаланылуы мүмкін.       5. Кедендік декларация осы Кодекске сәйкес электронды құжат түрінде ұсынылуы мүмкін.       Кедендік декларацияны электронды құжат түрінде ұсыну және қолдану тәртібі Комиссияның шешімімен айқындалады.       6. Комиссияның шешімінде көзделген жағдайларда, егер Кеден одағының кеден кодексінде, Комиссияның шешімінде не Қазақстан Республикасының заңнамасында өзгеше белгіленбесе, кедендік декларацияны жазбаша нысанда беру кеден органына табыс етілген электронды көшірмесімен бірге жүруі тиіс.       Кедендік декларацияның электронды көшірмесінің құрылымы және форматы, сондай-ақ оны табыс ету және пайдалану тәртібі Комиссияның шешімімен айқындалады.

кеден режимдерiне сәйкес Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы өткiзiлетiн тауарларға жүк кеден декларациясын (онан ары (ЖКД) толтыру тәртiбiн, сондай-ақ тауарларды иесi Қазақстан Республикасының кеден органы болып табылатын кеден қоймасына орналастырған кезде салынып жатқан жиынтық объектiге жалпы жүк кеден декларациясын толтыру ережелерін анықтайды.       1.2. ЖКД комплектi КД1 нысанындағы (негiзгi парақ) төрт кiтапшаланған парақтан және осы Нұсқаулыққа көзделген ретте, КД2 (қосылған парақтан) тұрады.       1.3. ЖКД негiзгi парағы (КД1 нысаны), егер осындай тауарлар жөнiнде бiрдей кеден режимi белгiленген ретте атауы бiр тауарлар туралы мәлiметтердi (9-белгiнiң деңгейiндегi СЭҚ-тiң ТН бойынша бiрдей сыныптау) көрсетуге пайдаланылады.       1.4. Атауы бiрнеше тауарларды жарияланған жағдайда ЖКД-ның ажырағысыз бөлiгi болып табылатын қосымша парақтар (КД2 нысаны) пайдаланылады, олардың әрқайсысы тауардың тағы да үш атауын жариялауға мүмкiндiк бередi.      1.5. Бiр ЖКД-де тауарлардың 100 атауы туралы мәлiметтер мәлiмделуi мүмкiн (негiзгi параққа бiр мезгiлде 33-тен көп емес қосымша парақ тiркелуi мүмкiн).       Қосымша парақты толтыру ережесi ЖКД негiзгi парағының тиiстi бағанын толтыру ережесiмен ұқсас (декларант қосымша парақта толтырмайтын А бағанын қоспағанда).       1.6. ЖКД-де тазарту және өшiру болмауы тиiс.       Түзету қате мәлiметтердi сызып тастау, тиiстi мағлұматтарды қолдан үстiне басу немесе үстiне жазу арқылы жүргiзiлуi тиiс. Осындай әрбiр түзету уәкiлдiк берiлген тұлғаның қойылған қолымен және декларанттың мөрiмен куәландырылады.       1.7. ЖКД компьютердiң басу құралғысымен немесе басу машинкасымен қазақ және орыс тiлдерiнде толтырылады. Егер құндық көрсеткiштердiң (фактуралық және кедендiк құндар) және 9 белгiден артық болатын санмен көрсетiлсе, онда оларды кейбiр жағдайларда қолмен толтыруға жол берiледi. Кеден органдары түсiнiксiз толтырылған ЖКД бланкiсiн кеден декларациясы ретiнде қарастырмайды.       1.8. Егер ЖКД-ның қандай да бiр бағанының мәтiндiк деректерi бұрын толтырылған бағанның мәтiндiк деректерiн қайталайтын болса, онда бұл бағанда "N бағанды қ." деген түрде бұрын толтырылған бағанға сiлтеме берiлуi мүмкiн. 

Жүк кеден декларациясы,жалпы сипаттамасы: Кедендік декларация

      1. Тауарларды кедендік декларациялаған кезде мәлімделген кедендік рәсімдерге және тауарларды өткізетін тұлғаларға қарай кедендік декларацияның мына түрлері қолданылады:       1) тауарларға арналған декларация;       2) транзиттік декларация;       3) жолаушыларға арналған кедендік декларация;       4) көлік құралына арналған декларация.       Кедендік декларацияны толтыру нысандары мен тәртібі Комиссияның шешімімен айқындалады.       2. Кедендік декларацияда көрсетілуге жататын мәліметтер тізбесі кедендік төлемдер мен салықтарды есептеу мен алу, кедендік статистиканы қалыптастыру және Кеден одағының кеден заңнамасын және Қазақстан Республикасының өзге де заңнамасын қолдану үшін қажетті мәліметтермен ғана шектеледі.       3. Тауарларға арналған кедендік декларацияда және транзиттік декларацияда көрсетілуге жататын мәліметтер кедендік рәсімдерге, тауарлардың санаттарына, оларды өткізетін тұлғаларға, көлік түріне қарай Комиссияның шешімімен не, егер бұл Комиссияның шешімінде көзделсе, Қазақстан Республикасының заңнамасымен қысқартылуы мүмкін.       Жолаушыларға арналған кедендік декларацияда және көлік құралына арналған декларацияда көрсетілуге тиіс мәліметтер Комиссияның шешімімен белгіленеді.       4. Кедендік декларация ретінде көлік (тасымалдау), коммерциялық және (немесе) тауарларды кедендік рәсімге сәйкес шығару үшін қажетті мәліметтер бар өзге де құжаттар осы Кодексте немесе Комиссияның шешімінде айқындалатын жағдайларда және тәртіппен пайдаланылуы мүмкін.       5. Кедендік декларация осы Кодекске сәйкес электронды құжат түрінде ұсынылуы мүмкін.       Кедендік декларацияны электронды құжат түрінде ұсыну және қолдану тәртібі Комиссияның шешімімен айқындалады.       6. Комиссияның шешімінде көзделген жағдайларда, егер Кеден одағының кеден кодексінде, Комиссияның шешімінде не Қазақстан Республикасының заңнамасында өзгеше белгіленбесе, кедендік декларацияны жазбаша нысанда беру кеден органына табыс етілген электронды көшірмесімен бірге жүруі тиіс.       Кедендік декларацияның электронды көшірмесінің құрылымы және форматы, сондай-ақ оны табыс ету және пайдалану тәртібі Комиссияның шешімімен айқындалады.

кеден режимдерiне сәйкес Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы өткiзiлетiн тауарларға жүк кеден декларациясын (онан ары (ЖКД) толтыру тәртiбiн, сондай-ақ тауарларды иесi Қазақстан Республикасының кеден органы болып табылатын кеден қоймасына орналастырған кезде салынып жатқан жиынтық объектiге жалпы жүк кеден декларациясын толтыру ережелерін анықтайды.       1.2. ЖКД комплектi КД1 нысанындағы (негiзгi парақ) төрт кiтапшаланған парақтан және осы Нұсқаулыққа көзделген ретте, КД2 (қосылған парақтан) тұрады.       1.3. ЖКД негiзгi парағы (КД1 нысаны), егер осындай тауарлар жөнiнде бiрдей кеден режимi белгiленген ретте атауы бiр тауарлар туралы мәлiметтердi (9-белгiнiң деңгейiндегi СЭҚ-тiң ТН бойынша бiрдей сыныптау) көрсетуге пайдаланылады.       1.4. Атауы бiрнеше тауарларды жарияланған жағдайда ЖКД-ның ажырағысыз бөлiгi болып табылатын қосымша парақтар (КД2 нысаны) пайдаланылады, олардың әрқайсысы тауардың тағы да үш атауын жариялауға мүмкiндiк бередi.      1.5. Бiр ЖКД-де тауарлардың 100 атауы туралы мәлiметтер мәлiмделуi мүмкiн (негiзгi параққа бiр мезгiлде 33-тен көп емес қосымша парақ тiркелуi мүмкiн).       Қосымша парақты толтыру ережесi ЖКД негiзгi парағының тиiстi бағанын толтыру ережесiмен ұқсас (декларант қосымша парақта толтырмайтын А бағанын қоспағанда).       1.6. ЖКД-де тазарту және өшiру болмауы тиiс.       Түзету қате мәлiметтердi сызып тастау, тиiстi мағлұматтарды қолдан үстiне басу немесе үстiне жазу арқылы жүргiзiлуi тиiс. Осындай әрбiр түзету уәкiлдiк берiлген тұлғаның қойылған қолымен және декларанттың мөрiмен куәландырылады.       1.7. ЖКД компьютердiң басу құралғысымен немесе басу машинкасымен қазақ және орыс тiлдерiнде толтырылады. Егер құндық көрсеткiштердiң (фактуралық және кедендiк құндар) және 9 белгiден артық болатын санмен көрсетiлсе, онда оларды кейбiр жағдайларда қолмен толтыруға жол берiледi. Кеден органдары түсiнiксiз толтырылған ЖКД бланкiсiн кеден декларациясы ретiнде қарастырмайды.       1.8. Егер ЖКД-ның қандай да бiр бағанының мәтiндiк деректерi бұрын толтырылған бағанның мәтiндiк деректерiн қайталайтын болса, онда бұл бағанда "N бағанды қ." деген түрде бұрын толтырылған бағанға сiлтеме берiлуi мүмкiн. 

К

Кеден аясындағы құқықтық актілердің түсінігі мен түрлері: Заң актілері мен өзге де нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу мен табыс ету, қабылдау, тіркеу, күшіне енгізу, өзгерту, толықтыру, олардың қолданылуын тоқтату немесе тоқтата тұру, оларды жариялау ерекшеліктері олардың деңгейіне сәйкес, нормативтік құқықтық актілер қабылдайтын мемлекеттік органдардың қызметін реттейтін заң актілерімен, осы органдардың құқықтық мәртебесін айқындайтын актілермен, соның ішінде олар туралы ережелермен және олардың регламенттерімен, басқа да нормативтік құқықтық актілермен айқындалады , бұған Қазақстан Республикасы Президентінің заң шығару бастамасы тәртібімен Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісіне енгізілетін заңнамалық актілердің жобаларына қатысты Қазақстан Республикасы Президентінің актілерімен айқындалатын ерекшеліктер қосылмайды

Нормативтік құқықтық актілердің негізгі және туынды түрлері

1. Нормативтік құқықтық актілер негізгі және туынды актілер болып бөлінеді.

2. Нормативтік құқықтық актілердің негізгі түрлеріне мыналар жатады:

1) Конституция, конституциялық заңдар, кодекстер, заңдар;

2) Қазақстан Республикасы Президентінің Конституциялық Заң күші бар Жарлықтары; Қазақстан Республикасы Президентінің Заң күші бар Жарлықтары; Қазақстан Республикасы Президентінің өзге де нормативтік құқықтық Жарлықтары;

3) Қазақстан Республикасы Парламенті мен оның палаталарының нормативтік қаулылары;

4) Қазақстан Республикасы Үкіметінің нормативтік қаулылары;

5) Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесiнiң, Жоғарғы Сотының, Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының және Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитетінің нормативтік қаулылары;

6) Қазақстан Республикасының министрлері мен өзге де орталық мемлекеттік органдар басшыларының нормативтік құқықтық бұйрықтары;

7) орталық мемлекеттік органдардың нормативтік құқықтық қаулылары;

Кеден ісі аясында қолданылатын нормативтік құқықтық актілер: 1. Қазақстан Республикасының кеден заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және мыналардан:       1) осы Кодекстен;       2) қабылдануы осы Кодексте көзделген нормативтік құқықтық актілерден тұрады.       Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Кодекстегіден өзгеше ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттың ережелері қолданылады.       2. Егер осы Кодексте өзгеше белгіленбесе, кедендік декларацияны немесе өзге де кедендік құжаттарды тіркеу күні қолданылатын кеден ісі саласындағы кедендік-тарифтік реттеу шаралары, тыйым салулар мен шектеулер, Қазақстан Республикасының кеден және салық заңнамалары қолданылады.       3. Қазақстан Республикасының кеден заңнамасында белгіленген талаптарды бұза отырып, Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы тауарлар өткізілген кезде, егер осы Кодексте өзгеше белгіленбесе, тауарлар Кеден одағының кедендік шекарасын іс жүзінде кесіп өткен күні қолданылатын Қазақстан Республикасының кеден және салық заңнамасы, кедендік-тарифтік реттеу шаралары, тыйым салулар мен шектеулер қолданылады.       Егер Кеден одағының кедендік шекарасын тауарлар іс жүзінде кесіп өткен күн белгіленбесе, белгіленген талаптарды бұзушылықтар анықталған күні қолданылатын Қазақстан Республикасының кеден және салық заңнамалары, кедендік-тарифтік реттеу шаралары, тыйым салулар мен шектеулер қолданылады.

Кеден делдалы, негізгі қызметі, жауаптылығы. Кеден брокері - Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес құрылған, кеден брокері ретіндегі қызметті жүзеге асыру құқығына кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті органның лицензиясын алған заңды тұлға.

Кеден брокері өз қызметін Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырады. Кеден брокерінін қызметі өз атынан кедендік ресімдеу, алдың ала операциялар мен өкілдік беруші тұлғанын есебінен және оның тапсыруы бойынша басқа да кеден ісі саласында делдалдық функцияларды орындау жөніндегі іс-әрекеттерді жасаудан тұрады.

Жауапкершілігі: Қазақстан Республикасының Кеден Кодексіне сәйкес кеден декларациясын бергенге дейін немесе онымен бір мезгілде төленуге тиіс кедендік төлемдердің және салықтардың төленбегені үшін кеден брокері өкілдік беруші тұлғамен жасалған шартқа сәйкес жауапты болады. 

функциясына:        -тауарлар мен көлік құралдарын декларациялау;        -кеден органына кедендік мақсаттар үшін қажетті құжаттар мен қосымша мәліметтер ұсыну;        -кеден органына декларацияланатын тауарлар мен кедендік мақсаттар үшін қажетті көлік құралдарын көрсету;        -Қазақстан Республикасының кеден және салық заңдарында декларацияланатын тауарлар мен көлік құралдарына қатысты көзделген кедендік төлемдердің және салықтардың төленуін, егер бұл кеден брокері мен өкілдік беруші тұлғаның арасындағы шартта көзделсе, қамтамасыз ету;        декларацияланатын тауарлар мен көлік құралдарына қатысты өкілеттіктері бар тұлға ретінде кедендік ресімдеу мен кедендік бақылау үшін қажетті іс-әрекеттер жасау кіреді. 

міндеттері:        -Қазақстан Республикасының Кеден Кодексінде және кеден ісі саласындағы өзге де нормативтік құқықтық актілерде көзделген тәртіппен тауарлар мен көлік құралдарын декларациялау;        -кеден органының талабы бойынша декларацияланатын тауарлар мен көлік құралдарын көрсету;        -кеден органына кедендік мақсаттар үшін қажетті құжаттар мен мәліметтерді табыс ету;        -уәкілетті орган белгілеген тәртіппен тауарлар мен көлік құралдарына қатысты есеп пен есептілікті жүргізу; 

Кеден ережелерін бұзғандық үшін сөгіс,ұғымы,түрлері: Кеден ережелерінін бұзылуы туралы істерді Қазақстан Республикасы кеден органдарының лауазымды адамдары жүрізеді, оларды қараулы Қазақстан Республикасының кеден органдарынық -уәкілді лауазымды адамдары мен К,азақстан "Республикасының сот органдары осы жарлыққа сәйкес жүргізеді, ал онымен реттелмеген бөлігінде — Қазақстан Республикасының әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңдарына сәйкес жүргізіледі.

Кеден ережелерін бұзу туралы іс кеден ережелерін бұзғаны немесе кеден ережерелерін бұзғаны үшін жауапкершілікке тартылған жеке тұлғаның немесе лаузымды адамның әкімшілік жолмен ұсталғаны туралы хаттама жасалған сәттен бастап ашылған, ал ол бойынша іс жүргізу басталған деп есептеледі. Қазақстан Республикасы кеден органдарының уәкілді лауазымды амдары Жарлықта көзделген кеден ережелері туралы істерді қарайды.

Кеден ережелерінің бұзылуы туралы істі Қазақстан Республикасы кеден органының уәкілді лауазымды адамы, Қазақстан Республикасы орталық кеден органының актілеріне сәйкес жүргізеді.

Кеден ережелері туралы істі жүргізу оның ашылған сәтінен бастап бір ай мерзімнен кешіктірілмей аяқталуға тиіс.

Егер қажет болған жағдайда, осы баптың бірінші бөлігінде белгіленген мерзімді Қазақстан Республикасы кеденінің бастығы немесе оның орнындағы адам сондай-ақ Қазақстан Республикасының жоғары тұрған кеден органдарының бастықтары немесе олардың орнындағы адамдар кеден ережелерін бұзғаны үшін осы жарлықтың 258- бабында көзделген жаза қолдану мерзімдері шегінде ұзартуы мүмкін. Кеден ережелерін бұзғаны үшін іс жүргізу мерзімін ұзарту тәртібін Қазақстан Республикасының орталық кеден органы айқындайды.

Кеден ережелерін бұзылғаны туралы істі ашудың себептері мен негіздемесі Кеден ережелерінің бұзылғаны туралы істі ашудың себептері мыналар:

Қазақстан     Республикасының     кеден     органы     лауазымды адамдарының кеден ережелерін бұзу белгілерін тікелей анықтауы;

        Қазақыстандық және шетелдік тұлғалардың хабарлары мен сәлемдемелері, сондай-ақ бұқаралық ақпарат құралдарындағы хабарлар;

Басқа да құқық қорғау, бақылау және өзге де мемлекеттік органдардың түскен материялдар;

Шетелдік кеден және басқа да құқық қорғау қызыметтерінен, халықаралық ұйымдардан түскен ақпарат;

Қазақстан Республикасының басқа да кеден органдарынан түскен хабарлар.

Істі ашу үшін кеден ережелерін бұзу белгілерін көрсететін жеткілікті деректер негіздеме болып табылады.

Кеден ережелерін дайындалып жатқан, жасалынатын немесе жасалған бұзылуы туралы хабарды, мәлімдемені немесе өзге деақпаратты    тексеретін    Қазақстан    Республикасы    кеден    органының лауазымды адамы кеден ережелерін бұзылуы туралы істі ашпастан бұрын тауарлар мен көлік құралдарына кеден бақылауын жүргізуге, сондай-ақ Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы тауарлар мен көлік құралдарын өткізетін адамдардан, кеден делдалдары мен өзге де адамдардан құжаттарды тексеру үшін қажетті мағлұматтар мен түсініктемелер алуға құқылы.

Кеден ережелерінің бұзылуы туралы іс осы құқық бұзушылық өз қызметі аймағында анықталған Қазақстан Республикасының кеден органына жүргізіледі.

Қажеттілік туғызған жағдайларда, кеден ережелерінің бұзылуы туралы істі жүргізу өз қызметі аймағында осы құқық бұзушылық жасалған Қазақстан Республикасының кеден органында жүргізілуі мүмкін.

Кеден ережелерінің бұзылуы туралы істі бір кеден органынан екінші бір органға тапсыру мәселелерін олардан жоғары тұрған Қазақстан Республикасының кеден органы шешеді.

Кеден ережелерін бұзу туралы істерді жүргізу өндірісінің туындау негіздері. Кеден ережелерінін бұзылуы туралы істерді Қазақстан Республикасы кеден органдарының лауазымды адамдары жүрізеді, оларды қараулы Қазақстан Республикасының кеден органдарынық -уәкілді лауазымды адамдары мен К,азақстан "Республикасының сот органдары осы жарлыққа сәйкес жүргізеді, ал онымен реттелмеген бөлігінде — Қазақстан Республикасының әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңдарына сәйкес жүргізіледі.

Кеден ережелерін бұзу туралы іс кеден ережелерін бұзғаны немесе кеден ережерелерін бұзғаны үшін жауапкершілікке тартылған жеке тұлғаның немесе лаузымды адамның әкімшілік жолмен ұсталғаны туралы хаттама жасалған сәттен бастап ашылған, ал ол бойынша іс жүргізу басталған деп есептеледі. Қазақстан Республикасы кеден органдарының уәкілді лауазымды амдары Жарлықта көзделген кеден ережелері туралы істерді қарайды.

Кеден ережелерінің бұзылуы туралы істі Қазақстан Республикасы кеден органының уәкілді лауазымды адамы, Қазақстан Республикасы орталық кеден органының актілеріне сәйкес жүргізеді.

Кеден ережелері туралы істі жүргізу оның ашылған сәтінен бастап бір ай мерзімнен кешіктірілмей аяқталуға тиіс.

Егер қажет болған жағдайда, осы баптың бірінші бөлігінде белгіленген мерзімді Қазақстан Республикасы кеденінің бастығы немесе оның орнындағы адам сондай-ақ Қазақстан Республикасының жоғары тұрған кеден органдарының бастықтары немесе олардың орнындағы адамдар кеден ережелерін бұзғаны үшін осы жарлықтың 258- бабында көзделген жаза қолдану мерзімдері шегінде ұзартуы мүмкін. Кеден ережелерін бұзғаны үшін іс жүргізу мерзімін ұзарту тәртібін Қазақстан Республикасының орталық кеден органы айқындайды.

Кеден ережелерін бұзылғаны туралы істі ашудың себептері мен негіздемесі Кеден ережелерінің бұзылғаны туралы істі ашудың себептері мыналар:

Қазақстан     Республикасының     кеден     органы     лауазымды адамдарының кеден ережелерін бұзу белгілерін тікелей анықтауы;

        Қазақыстандық және шетелдік тұлғалардың хабарлары мен сәлемдемелері, сондай-ақ бұқаралық ақпарат құралдарындағы хабарлар;

Басқа да құқық қорғау, бақылау және өзге де мемлекеттік органдардың түскен материялдар;

Шетелдік кеден және басқа да құқық қорғау қызыметтерінен, халықаралық ұйымдардан түскен ақпарат;

Қазақстан Республикасының басқа да кеден органдарынан түскен хабарлар.

Істі ашу үшін кеден ережелерін бұзу белгілерін көрсететін жеткілікті деректер негіздеме болып табылады.

Кеден ережелерін дайындалып жатқан, жасалынатын немесе жасалған бұзылуы туралы хабарды, мәлімдемені немесе өзге деақпаратты    тексеретін    Қазақстан    Республикасы    кеден    органының лауазымды адамы кеден ережелерін бұзылуы туралы істі ашпастан бұрын тауарлар мен көлік құралдарына кеден бақылауын жүргізуге, сондай-ақ Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы тауарлар мен көлік құралдарын өткізетін адамдардан, кеден делдалдары мен өзге де адамдардан құжаттарды тексеру үшін қажетті мағлұматтар мен түсініктемелер алуға құқылы.

Кеден ережелерінің бұзылуы туралы іс осы құқық бұзушылық өз қызметі аймағында анықталған Қазақстан Республикасының кеден органына жүргізіледі.

Қажеттілік туғызған жағдайларда, кеден ережелерінің бұзылуы туралы істі жүргізу өз қызметі аймағында осы құқық бұзушылық жасалған Қазақстан Республикасының кеден органында жүргізілуі мүмкін.

Кеден ережелерінің бұзылуы туралы істі бір кеден органынан екінші бір органға тапсыру мәселелерін олардан жоғары тұрған Қазақстан Республикасының кеден органы шешеді.

Кеден ережелерін бұзу туралы істерді жүргізу өндірісінің жалпы ережелері. Кедендік ереженің бузылғандығы туралы процестік жұмыстар (істер) кедендік комитеттің қабылдаған ережесіне сәйкес жүргізіліп, жазылады. Қылмыстық әрекет туралы мәселе ары кеткенде бес (5) күн аралығында шешілуі тиісті. Жауапты адамды (тұлғаларды) сұрау (тексеру) талаптары Қазақстан Республикасының Кедендік Ережелеріне сәйкес жүргізіледі. Ережеде көрсетілгендей жауапты тұлғалар өз істері бойынша көтерілген мәселеге уақытында келуге міндетті. Тергеуге байланысты тұлғалар арнайы шақыру қағаз арқылы қай күні, қай сағатта келетіндігі туралы хабарланып алынады, сонымен қатар жауапты адамдардың шақыру қағазына қол қоюы қажет. Нақты жауапты адамның үйінде болмаған жағдайында оның отбасы мүшелерінің бірінің қолы да заңды деп есептелінеді. Жауапты тұлға фонограмма, телеграмма арқылы да шақырылуы мүмкін. Он алты жасқа толмаған жауапты тұлғалардың шақырылуы олардың ата-анасына хабарланып жүргізілсе де болады. Кедендік ережені бұзған жауапты тұлғалар кейде жергілікті әкімшілік орындары арқылы да жүргізіледі.

Бүндай жағдайда жауапты тұлға кедендік комитет бастығының әкімшілік орнына хабарлауы бойынша жауапты тұлға үш (3) сағаттан он (10) тэулікке дейін ұсталынуы мүмкін. Жауапты тұлғаның үсталу мерзімі оның қылмысына байланысты болуы тиісті. Үш сағатқа дейінгі ұстау кедендік ережені бұзуға ұмтылғандығы туралы мәселені болдырмау бағытында жауапты тұлғаны ұстау жергілікті прокурорға жазбаша тұрде хабарлау жүрігізіліп, айыпты адамның қылмысы туралы прокурорға ең кемі 24 сағат аралығында хабарлануы міндетті. Жауапты адамның прокурордың санкциясы (шешімі) бойынша 10 (он) тэулікке ұстаудың мынадай тәртіптері бар:

1.   Қазақстан Республикасы шекарасын жеке тұлғаның бүйымдар алып өтуге ниеті бар екені анықталғанда;

2.   Тұлғаның (адамның) оны тексеру барысында кеден қызметкерлеріне қарсылық көрсеткен жағдайында;

3. Тұлғаның тексеру барысында қашып кетуге әрекет жасауға ұмтылғандығы жағдайында;

4. Жауапты тұлға өзінің жеке тарихын жасыруға үмтылса. Әкімшілік ұстау бойынша міндетті тұрде хаттама толтырылады.

Әкімшілік ұстау бойынша жеке тұлғаның немесе оның адвокатының жоғарғы кедендік үйымға өтініш жасауға құқы бар. Әкімшілік ұстау бойынша қылмысты тұлғаның жауапқа тартудың жолдары Қазақстан Республикасы Кедендік ережелерде көрсетілген баптарға сәйкес жүргізіледі, атап айтқанда:

1. Бір қылмыстық іс бойынша әр тұлға жеке-жеке шақырылады;

2.  Қылмысты адамды тексеру алдында кедендік қызметкер жауапты адамның жеке-жеке тарихын зерттеп алуға міндетті.

3.    Қылмыстың    ашылуына    куэ    болған    тұлғаға         әкімшілік жауапкершілік туралы ескертіледі. Қылмыскер тұлғаны зерттеу жүмысы оның осы мәселе бойынша өзін айыпты немесе айыпсыз екендігін анықтаудан басталады да айыпталушы адамнан көтерілген мәселе бойынша өзінің түсініктемесін алумен жалғастырылады. Осыдан кейін барып Қазақстан Республикасы кеден қызметкері айыпталушыға өзінің тиісті сұрақтарын беруге құқылы. Қойылған сұрақтар қылмыстық іс бойынша көтерілген хаттамада көрсетілуі тиіс. Айыпты деп саналған тұлға 5 күн мерзімінде өзінің барлық құжаттарын кеден органына өткізуге міндетті. Бұл құжаттар көшірме түрінде берілсе де болады, айыпкер өз құжаттарын бермеген жағдайда оны күштеуге де болады. Айыпкердің құжаттарын, мүліктерін транспорттарын алу тәртібі Қазақстан Республикасы Кеден ұйымының баптарына сай жүргізіледі.Осы бапқа сәйкес мына төмендегілер айыпты тұлғадан алуға жатады:

1.   Кедендік ережені бұзуға себеп болған мүліктер мен транспорт түрлері;

2.   Жасырын тұрде мүліктер (заттар) салып, алып өтуге арналған транспорт түрлері;

3. Кедендік ережені бұзған кездегі транспорттар;

4. Айыпты тұлғаның үсталған кездегі құжаттары;

5.  Қазақстан Республикасының айыпты тұлғадағы қүнды қағаздары мен теңгелері. Мүліктерді немесе құжаттарды алу әрекеті түнгі кездері жүргізуге тиым салынады. Қазақстан Республикасы Кеден ұйымының ережелеріндегі баптарға сәйкес кедендік ережелерді бұзғаны үшін кеден бекетінің бастығы немесе орынбасары айыпкер мүліктерін мына төмендегі жағдайларда үстап қалуға қосымша мүмкіндіктері бар:

1. Кедендік ережелерді бірнеше мәрте бұзған тұлғаларды;

2. Айыпкер бүрыңғы қылмыстарын ескере отырылып жауапкершілікке тартылады:

3.  Кедендік ережені бұзу — мемлекетке зиян келтіретіндігі ескерілуі тиісті.

Кеден ережелерін бұзу туралы істер бойынша дәлелдемелер. Кеден ережесін бұзушылықта жауапқа тартылған жеке тұлғаның кэсіпкерлік жүмыспен айналысып, оның заңгерлік білімі болмаса, істі қозғау өндірісінде көрсетілген тұлға қатынасады.

KK 307 бабы бойынша былай делінген: егер жауапқа тартылған жеке тұлға ҚР жерінде тұрмайтын болса, іс қозғау өндірісінде оның ісін қарау үшін басқа бір өкілі, ҚР заңына сәйкес тіркелген жағдайда қатынаса алады.

Іс қозғау өндірісінде және оны қарауда сол жерде түрып жатқан шет мемлекетінің консулды лауазымды адамы кеден ережесін бұзған адамның орнына қатыса алады. Ал егер көрсетілген жағдайда, заң бұзушы тұлғалар болмаса, олардың қатысуынсыз жүргізе береді. (307 бап).

КК 308 бабына сәйкес кеден ережесін бүзып, жауапқа тартылған жеке тұлға мыналарға құқы бар:

- қандай кеден ережесін бұзған үшін жауапқа тартылғанын білу;

-  істі қозғау материалымен өндірістің аяқталғаннан кейін немесе оны қарау уақытында танысу;

- түсініктемелер беру;

- дәлелдемелерді көрсету;

- қайтарып алу өтінішін беру;

- өз өкілінің анықтаушысы мен заңгердің көмегін пайдалану;

-  өз ана тілін немесе білетін ең кең тараған басқа да тілді қолдану, сонымен бірге аударманың көмегін пайдалану;

- басқа да КК көрсеткен басқа құқықтарды қолдану.

Жеке тұлғаға анықтаушы немесе заңгерлік тұлға көмек көрсеткен жеке тұлғалар төмендегілерге құқы бар:

-  жеке ісін қозғауға үшыраған жеке тұлғамен уақыты шектеусіз тұрде кездесе береді;

- кеден ережесін бұзуда іс жүзіндегі өндірісте олардың міндетті тұрде қатысуы;

- істің жүру материалымен және хаттамасымен танысуға;

- істі жүргізу жүйесіндегі хаттамалармен танысу (КК 310 бабы)

- Жауапқа тартылған жеке тұлғаның өкілдері мен ақтаушының өндірісте қатысу үшін және сол істі қарау үшін тиісті тұрде жабдықталу керек. Жабдықтаудың ережесі 306 бапта көрсетілген.

Кеден ережесін бұзған тұлғаның істі қозғау өндірістері міндетті тұрде ҚР-ның заңына сәйкес сенімхатта көрсетілуі керек. Жеке немесе лауазымды тұлғаның өзінің өкіліне берген сенімхатты нотариустан өткізеді. Кеден ережесін бұзуда жеке тұлғаның немесе жауапты тұлғаның тиісті тұрде қатысса, істі жүргізу өндірісінде сенімхатқа мүндай тұлғаға жазбаша өтініш те жазылады.

Кеден ережесін бұзушылық ісін қарауда қажетті жағдайда арнайы барлық заңды білетін маман шақырылады. Сонымен қатар тиісті тұрде 14 жасқа кэмелетке толмаған жас өспірімді сүрастыруда арнайы маман педагог немесе психолог қатысу керек. (312-бап КК).

КК 314 бабына сәйкес куәгер ретінде де тек ақтаушы мен заңгерлі көмек көрсетіп отырған тұлғаның өкіліне сұрау ісі жүргізіледі.

Түсініктеме беру міндеттемесінен жеке тұлғаның немесе лауазымды адамның тұлғаның кеден тәртібін бұзғаны үшін жауапкершілікке алынған жұбайы мен жақын туыстары да босатылады.

Кеден ережесін бұзу ісін қарауда өндіріске тиісті тұрде шақырылады. Оның міндеттері мен құқықтары 311 бапта берілген.

Эксперт іске қорытынды жасауға деректер жетіспесе, ол істі бекітуден бас тарта алады, сонымен бірге өзіне жүктелген міндеттерді орындауға қажетті білімі жетіспесе де бас тартады (КК 311 б).

Жоғарыда атап өтілгендей істі өндіруде және қарастыруға кейбір жағдайларда аудармашы да қатысады. КК 313-бабына сәйкес ол ҚР кеден басқармасының лауазымды тұлғасы болып істі қарауда тағайындалады. Аудармашы ретінде ҚР кеден ұйымының қызметкері де бола алады.

ҚР кедендік кодексі бойынша (315 бап) тауарларды көруде, көлік құралдарын, оның құжаттарын қарауда, тауарларды кәмпескелеуге, басқа кедендік тексерулерде куәгерлердің болуы тиісті.

Куәгерлер өздері қатысқан өндіріс барысындағы іс-әрекеттердің мазмүны мен нэтижелеріне дәлел болу керек. Олар хаттамаға енетін іс-әрекеттерге ескертулер жасауға құқы бар.

КК мынандай жағдайлар көрсетілген: кеден ережесін бұзу істерін қарауда немесе іс қозғау өндірісінде ақтаушының, тексерушінің, эксперттің жауапкершілікке алынған тұлғаның қатысуынсыз өтуі.

Істі қарауда және өндіріске қатысуға жауапкершілікке тартылған -ақтаушылар, заңгерлік тұлғалар мынадай жағдайларда жіберілмейді: егер олар бір уақытта бірнеше тұлғаларды қорғаса; егер олар бүрын осы істе ҚР кеден ұйымының жауапты адамы ретінде қатысса (317 бап), жауапқа тартылған тұлғаның өкілі болып кеден жүйесінің қызметкері, сот немесе заң сақтаушы үжымдар бола алмайды, сонымен қатар үжымнан ақтаушы ретінде шығарылған тұлғалар істі қарауда заңды өкіл ретінде қатыса алмайды.

Кәмелетке толмағандар да жеке тұлғалардың өкілі бола алмайды (317 бап) Кеден ережесін бұзу туралы істі қарауда тексерушілердің, эксперттің және мамандардың қатысуға тиым салынатын жағдайлар КК 318-бабында берілген.

Тексеруші, маман, сараптамашы өндірісте және істі қарауда жауапқа тартылған жеке тұлғаның туысы болса, қатыса алмайды. Сонымен қатар эксперт осы берілген істе бүрын арнайы маман немесе тексеруші ретінде болған болса, істі қозғауға қатынаса алмайды.

Кеден ережелерін бұзу туралы істерді қарауға өкілетті тұлғалар. кеден ережелерін бұзылғаны туралы істі ашудың себептері мен негіздемесі Кеден ережелерінің бұзылғаны туралы істі ашудың себептері мыналар:

Қазақстан     Республикасының     кеден     органы     лауазымды адамдарының кеден ережелерін бұзу белгілерін тікелей анықтауы;

        Қазақыстандық және шетелдік тұлғалардың хабарлары мен сәлемдемелері, сондай-ақ бұқаралық ақпарат құралдарындағы хабарлар;

Басқа да құқық қорғау, бақылау және өзге де мемлекеттік органдардың түскен материялдар;

Шетелдік кеден және басқа да құқық қорғау қызыметтерінен, халықаралық ұйымдардан түскен ақпарат;

Қазақстан Республикасының басқа да кеден органдарынан түскен хабарлар.

Істі ашу үшін кеден ережелерін бұзу белгілерін көрсететін жеткілікті деректер негіздеме болып табылады.

Кеден ережелерін дайындалып жатқан, жасалынатын немесе жасалған бұзылуы туралы хабарды, мәлімдемені немесе өзге деақпаратты    тексеретін    Қазақстан    Республикасы    кеден    органының лауазымды адамы кеден ережелерін бұзылуы туралы істі ашпастан бұрын тауарлар мен көлік құралдарына кеден бақылауын жүргізуге, сондай-ақ Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы тауарлар мен көлік құралдарын өткізетін адамдардан, кеден делдалдары мен өзге де адамдардан құжаттарды тексеру үшін қажетті мағлұматтар мен түсініктемелер алуға құқылы.

Кеден ережелерінің бұзылуы туралы іс осы құқық бұзушылық өз қызметі аймағында анықталған Қазақстан Республикасының кеден органына жүргізіледі.

Қажеттілік туғызған жағдайларда, кеден ережелерінің бұзылуы туралы істі жүргізу өз қызметі аймағында осы құқық бұзушылық жасалған Қазақстан Республикасының кеден органында жүргізілуі мүмкін.

Кеден ережелерінің бұзылуы туралы істі бір кеден органынан екінші бір органға тапсыру мәселелерін олардан жоғары тұрған Қазақстан Республикасының кеден органы шешеді.

Қазақстан Республикасының жоғары тұрған кеден органы кеден ережелерінің бұзылуы туралы кез-келген істі өзінің жүргізуіне қабылдай да немесе оны осы мақсаттар үшін Қазақстан Республикасының кез келген кеден органына тапсыра да алады.

Осы Жарлықтың 369-бабында көзделген басқа жағдайларда, кеден ережелерінің бұзылуы анықталған және кеден ережелерінің бұзылуы туралы істі жүргізген кезде Қазақстан Республикасы кеден органының тиісті лауазымды адамы Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес Қазақстан Республикасының орталық кеден органы белгілейтін нысан бойынша хаттама жасайды.

Хаттама кеден ережелерінің бұзылуы туралы істі қарауға уәкілдігі бар органға (лауазымды адамға) дереу жіберіледі.

Хаттама көшірмесі кеден ережелерін бұзғаны үшін жауапкершілікке тартылатын адамға қолхат алу арқылы тапсырылады немесе жіберіледі.

Кеден ережелерінің бүзылуы туралы істі жүргізуге мыналар қатысады:

- жауапкершілікке тартылатын адам;

- заңды өкіл;

-  адвокат немесе жауапкершілікке тартылатын адамның заң көмегін                                                  жүзеге асырушы өкілі;

- сарапшы;

- маман;

- аудармашы; -куә;

- бөгде куәгерлер.

Кеден ережелерінің бұзылуы туралы істі жүргізуге және оны қарауға қатысу осы бапта көрсетілген адамдардың құқықтары мен міндеттері Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңдары негізінде және соларға сәйкес жүргізіледі.

Кеден ережелерін бұзу туралы істерді қараудың тәртібі. Кедендік ереженің бузылғандығы туралы процестік жұмыстар (істер) кедендік комитеттің қабылдаған ережесіне сәйкес жүргізіліп, жазылады. Қылмыстық әрекет туралы мәселе ары кеткенде бес (5) күн аралығында шешілуі тиісті. Жауапты адамды (тұлғаларды) сұрау (тексеру) талаптары Қазақстан Республикасының Кедендік Ережелеріне сәйкес жүргізіледі. Ережеде көрсетілгендей жауапты тұлғалар өз істері бойынша көтерілген мәселеге уақытында келуге міндетті. Тергеуге байланысты тұлғалар арнайы шақыру қағаз арқылы қай күні, қай сағатта келетіндігі туралы хабарланып алынады, сонымен қатар жауапты адамдардың шақыру қағазына қол қоюы қажет. Нақты жауапты адамның үйінде болмаған жағдайында оның отбасы мүшелерінің бірінің қолы да заңды деп есептелінеді. Жауапты тұлға фонограмма, телеграмма арқылы да шақырылуы мүмкін. Он алты жасқа толмаған жауапты тұлғалардың шақырылуы олардың ата-анасына хабарланып жүргізілсе де болады. Кедендік ережені бұзған жауапты тұлғалар кейде жергілікті әкімшілік орындары арқылы да жүргізіледі.

Бүндай жағдайда жауапты тұлға кедендік комитет бастығының әкімшілік орнына хабарлауы бойынша жауапты тұлға үш (3) сағаттан он (10) тэулікке дейін ұсталынуы мүмкін. Жауапты тұлғаның үсталу мерзімі оның қылмысына байланысты болуы тиісті. Үш сағатқа дейінгі ұстау кедендік ережені бұзуға ұмтылғандығы туралы мәселені болдырмау бағытында жауапты тұлғаны ұстау жергілікті прокурорға жазбаша тұрде хабарлау жүрігізіліп, айыпты адамның қылмысы туралы прокурорға ең кемі 24 сағат аралығында хабарлануы міндетті. Жауапты адамның прокурордың санкциясы (шешімі) бойынша 10 (он) тэулікке ұстаудың мынадай тәртіптері бар:

1.   Қазақстан Республикасы шекарасын жеке тұлғаның бүйымдар алып өтуге ниеті бар екені анықталғанда;

2.   Тұлғаның (адамның) оны тексеру барысында кеден қызметкерлеріне қарсылық көрсеткен жағдайында;

3. Тұлғаның тексеру барысында қашып кетуге әрекет жасауға ұмтылғандығы жағдайында;

4. Жауапты тұлға өзінің жеке тарихын жасыруға үмтылса. Әкімшілік ұстау бойынша міндетті тұрде хаттама толтырылады.

Әкімшілік ұстау бойынша жеке тұлғаның немесе оның адвокатының жоғарғы кедендік үйымға өтініш жасауға құқы бар. Әкімшілік ұстау бойынша қылмысты тұлғаның жауапқа тартудың жолдары Қазақстан Республикасы Кедендік ережелерде көрсетілген баптарға сәйкес жүргізіледі, атап айтқанда:

1. Бір қылмыстық іс бойынша әр тұлға жеке-жеке шақырылады;

2.  Қылмысты адамды тексеру алдында кедендік қызметкер жауапты адамның жеке-жеке тарихын зерттеп алуға міндетті.

3.    Қылмыстың    ашылуына    куэ    болған    тұлғаға         әкімшілік жауапкершілік туралы ескертіледі. Қылмыскер тұлғаны зерттеу жүмысы оның осы мәселе бойынша өзін айыпты немесе айыпсыз екендігін анықтаудан басталады да айыпталушы адамнан көтерілген мәселе бойынша өзінің түсініктемесін алумен жалғастырылады. Осыдан кейін барып Қазақстан Республикасы кеден қызметкері айыпталушыға өзінің тиісті сұрақтарын беруге құқылы. Қойылған сұрақтар қылмыстық іс бойынша көтерілген хаттамада көрсетілуі тиіс. Айыпты деп саналған тұлға 5 күн мерзімінде өзінің барлық құжаттарын кеден органына өткізуге міндетті. Бұл құжаттар көшірме түрінде берілсе де болады, айыпкер өз құжаттарын бермеген жағдайда оны күштеуге де болады. Айыпкердің құжаттарын, мүліктерін транспорттарын алу тәртібі Қазақстан Республикасы Кеден ұйымының баптарына сай жүргізіледі.Осы бапқа сәйкес мына төмендегілер айыпты тұлғадан алуға жатады:

1.   Кедендік ережені бұзуға себеп болған мүліктер мен транспорт түрлері;

2.   Жасырын тұрде мүліктер (заттар) салып, алып өтуге арналған транспорт түрлері;

3. Кедендік ережені бұзған кездегі транспорттар;

4. Айыпты тұлғаның үсталған кездегі құжаттары;

5.  Қазақстан Республикасының айыпты тұлғадағы қүнды қағаздары мен теңгелері. Мүліктерді немесе құжаттарды алу әрекеті түнгі кездері жүргізуге тиым салынады. Қазақстан Республикасы Кеден ұйымының ережелеріндегі баптарға сәйкес кедендік ережелерді бұзғаны үшін кеден бекетінің бастығы немесе орынбасары айыпкер мүліктерін мына төмендегі жағдайларда үстап қалуға қосымша мүмкіндіктері бар:

1. Кедендік ережелерді бірнеше мәрте бұзған тұлғаларды;

2. Айыпкер бүрыңғы қылмыстарын ескере отырылып жауапкершілікке тартылады:

3.  Кедендік ережені бұзу — мемлекетке зиян келтіретіндігі ескерілуі тиісті.

Кеден қоймасы иесінің құқықтық статусы. Кеден қоймасының иесі

      1. Осы Кодекстің 47-бабында айқындалған талаптарға сай келетін Қазақстан Республикасының заңды тұлғасы кеден қоймасының иесі болып табылады.       Заңды тұлға кеден қоймалары иелерінің тізіліміне енгізілгеннен кейін кеден қоймасының иесі болып танылады.       2. Кеден қоймасының иесі осы Кодексте белгіленген жағдайларда және шарттарда кедендік бақылаудағы тауарларды сақтауды жүзеге асырады.       3. Кеден қоймасы иесінің декларанттармен немесе өзге мүдделі тұлғалармен қатынасы шарт негізінде құрылады.       4. Кеден ісі саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі кеден қоймалары иелерінің тізіліміндегі ақпаратты, сондай-ақ тиісті қызметті тоқтата тұру, қайта бастау немесе аталған тұлғаларды тізілімнен шығару туралы деректерді кеден ісі саласындағы уәкілетті органға жолдайды.       Кеден ісі саласындағы уәкілетті орган ай сайын әр айдың бесінші күнінен кешіктірмей кеден ісі саласындағы уәкілетті органның интернет-ресурсына жаңартылған тізілімді орналастыруды қамтамасыз етеді.

Кеден қоймалары иелерінің тізіліміне енгізу               тәртібі

      1. Кеден қоймалары иелерінің тізіліміне енгізу туралы өтініш еркін нысанда толтырылады және онда:       1) қызмет аймағына қойма құрылатын кеден ісі саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесіне уақытша сақтау қоймалары иелерінің тізіліміне енгізу туралы қолдаухат;       2) өтініш берушінің атауы туралы, тұрған жері туралы, ашылған банктік шоттары туралы мәлімет;       3) кеден қоймасының типі туралы мәлімет;       4) өтініш берушінің иелігіндегі және кеден қоймасы ретінде пайдалануға арналған үй-жайлар және (немесе) ашық алаңдар туралы, олардың тұрған жері, жайластырылуы, жабдықталуы және материалдық-техникалық жарақтануы туралы мәлімет;       5) өтініш берушінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін сақтандыру шарты (шарттары) туралы мәлімет;       6) қажетті тиеу-түсіру механизмдерінің және арнаулы техниканың, сондай-ақ орналастырылатын тауарлар мен көлік құралдарының сипатына сәйкес сертификатталған таразы жабдығының, ал арнаулы сақтау орнына газ орналастырылатын жағдайда тиісті есептеу аспаптарының бар екендігі туралы мәлімет болуға тиіс.       2. Мәлімделген мәліметтерді растайтын мынадай құжаттар:       2) тұлғаның салық төлеуші ретінде тіркелгенін растайтын құжаттың түпнұсқасы (өтінішті қарау аяқталғаннан кейін кеден органы түпнұсқаны өтініш берушіге қайтаруға міндетті) не нотариат куәландырған көшірмесі;       3) құрылтай құжаттарының көшірмелері;       4) банктерден оларда ашылған шоттары туралы растаулар;       5) кеден қоймасы ретінде қызметті жүзеге асыру кезінде пайдалануға арналған үй-жайларға және (немесе) ашық алаңдарға иелік ету құқығын растайтын құжаттардың нотариат куәландырған көшірмелері;       6) кеден қоймасы ретінде мәлімделген үй-жайлар мен аумақтардың жоспарлары, сызбалары;       7) қажетті тиеу-түсіру механизмдерін және арнаулы техниканы, сондай-ақ орналастырылатын тауарлар мен көлік құралдарының сипатына сәйкес сертификатталған таразы жабдығын, ал арнаулы сақтау орнында газ орналастырылатын жағдайда тиісті есептеу аспаптарын иелену құқығын растайтын құжаттар;       8) кеден қоймасы иесінің жауапкершілігін сақтандыру шарты өтінішке қоса беріледі.       3. Өтінішті қоса берілетін құжаттармен бірге қызмет аймағында қойма құрылатын кеден ісі саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі оны тіркеген күннен бастап күнтізбелік он бес күн ішінде қарайды.       4. Кеден ісі саласындағы уәкілетті орган аумақтық бөлімшесінің лауазымды адамы осы Кодекстің 208-бабының 3-тармағына сәйкес өтініш берушінің үй-жайлары мен аумақтарының осы Кодекстің 47-бабы 1-тармағының 1) тармақшасында айқындалған талаптарға сәйкестігіне қарауды жүргізеді.       5. Тізілімге енгізу туралы шешім кеден ісі саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі басшысының (оны алмастыратын адамның) бұйрығымен ресімделеді және бұйрық қабылданған күннен бастап күшіне енеді.       6. Кедендік қоймалар иелерінің тізіліміне енгізуден бас тарту туралы шешім осы баптың 2-тармағында көрсетілген барлық құжаттар табыс етілмеген немесе өтініш беруші осы Кодекстің 47-бабында белгіленген талаптарға сай келмеген жағдайда қабылданады.       Өтініш беруші аталған бұзушылықтарды жойғаннан кейін өтініш осы Кодексте белгіленген тәртіппен қаралады.       7. Тұлғаны кеден қоймалары иелерінің тізіліміне енгізген немесе енгізуден бас тартылған жағдайда кеден ісі саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі өтініш берушіні жазбаша нысанда хабардар етеді.

Кеден құқығының пайда болуы, даму кезеңдері мен даму жолдары. Құқық мәселелері теориялық қайта қарауды қажет етеді. Заңды егеменді Қазақстан қызметінің негізгі қағидаларына жауап беретін жаңа мазмұнмен толықтыру қажет. Пайда бола бастаған қазіргі құқық түсінушілік құқық табиғатының, оның мазмұнының, құрылымының және мемлекеттік және қоғамдық өмірдің басқа да құбылыстарымен байланысының мәселелеріне жауап беруге көмектеседі. Барлық заңдық ұғымдардың дәл анықтамасын беру толықтай қоғамның құқықтық ұйымдарының “құқықтық жүйесі” ретінде, соның ішін- де мемлекетте іске асатын және қызмет ететін барлық заңдық құралдарға, институттар мен мекемелерге әсер етеді. Еуропа елдерінің нормативті-құқықтық заңдық жүйелерінің объективті құқықтық заңдылықтарын қарастыра келе, құқық құрылымында әр түрлі деңгейдегі, соның ішінде көп тұғылы заңдық реттеуді қамтамасыз ететін екіншілік, кешендік бөлімдерінің қалыптасуын бөліп көрсетеді. Құқық әлеуметтік құбылыс және өзінің жүйесі (құрылым, құрылыс) бар. Құқық жүйесінің бір элемен- ті ретінде негізгі (іргелі) және кешенді болып бөлінетін құқық сала- сы болып табылады. Дәстүрлі (іргелі) немесе негізгі сала ретінде Конституциялық, әкімшілік, азаматтық, қылмыстық, процессуалдық және басқа да салалардың қазақстандық құқық жүйесінде орын алуы күмән ту- дырмайды. Дегенмен, объективті шындық қандай да бір қоғамдық қатынастарды реттейтін жаңа салалардың пайда болуының ғылыми негізделуін талап етеді. Егеменді Қазақстанның түзілуінен ішкі және кеден саясаты олардың құрамдас бөлігі болды. Оны іске асыру 26 үшін мемлекеттің басқарушылық қызметі, арнайы өкілетті органдар, заңдық негіз керек. Кеден саласы Қазақстан үшін мемлекеттік егемендікті және тәуелсіздікті, оның экономикалық қауіпсіздігін, сонымен қатар еге- менді мемлекеттің қызметіндегі қайтадан пайда болған ішкі саясат, экономика, қорғаныс және т.б. салаларын қамтамасыз етудің құралы ретінде болды. Құқық өзіндік жүйесі, құрылымы бар әлеуметтік құбылыс. Оның бір элементі – құқық салаларына бөлінуі. Олар өз ішінен негізгі және кешендік болып бөлінеді. Қазақстандық құқық салаларының ішінде Конституциялық, әкімшілік, азаматтық, қылмыстық, басқа да құқық салаларының орны ешқандай күдік туғызбайды. Жаңа құқық салаларының пайда болуы қоғам қажеттілігінен туындайды. Қазақстанның егемендік алуы ішкі және сыртқы саясатына жаңа мазмұн берді. Оның бірі – арнайы өкілді органдары бар белгілі бір заңдылық негізі бар кеден саясаты. Қазақстанның егемендігін, тәуелсіздігін, экономикалық қауіп- сіздігін қамтамасыз етудің құралы ретінде кеден саласы пайда болды. Алғашқы пайда болған кеден заңдылығының кедендік рет- теуде мүлт кеткен жерлері де болды. Кеден саласына қатысты негіз- гі заңның қабылдануына дейін кедендік реттеудің өзін оны ғылыми зерттеу жағдайында осы саланың бір институты ретінде қарастыруға болады. Сондай-ақ әкімшілік пәні менен әдістері кеден саласының кейбір мәселелерін қамтыған. Кедендік реттеу, бүгінгі түсінігімізше, кеден құқық институттарының жиынтығы, “кедендік әкімшілік ету” ұғымын біл- діреді. Осылайша Қазақстандық кеден заңдылығы құрылымы бойынша әр түрлілік сипатқа ие болып, халықаралық кеден құқығы нормала- рына, конституциялық, әкімшілік қылмыс, қаржы, салық, қылмыс– процессуалдық құқық салаларына сүйенеді. Кеден құқығы ұғымын жалпы алғанда, кеден аясын реттеудің пәнін, мақсатын, кағидаларын, әдістерін біріктіретін құқықтық нормалар мен институттардың жүйесі құрайды. Өз кезегінде кеден құқығының заңдық нормалары құқықтық категорияларға, институттарға біріктіріліп, кеден ісінде қолданылатын түсініктер ретінде берілуі мүмкін. Ал кеден құқығын жалпы және ерекше бөлімдерге бөлу заңға негізделе отырып құрастырылған. Оның себебін құқықтық нормалардың жалпы және арнайы немесе процессуалдық және материалдық сипатымен түсіндіруге болады. Процессуалдық нормалар мазмұны бойынша құқықтарын жүзеге асыру және міндеттер атқару процедурасын, тәртібін бекітетін болады, материалдық нормалар өз кезегінде кедендік қатынастар субъектілерінің құқықтары мен міндеттерін анықтап береді.

Кеден құқығының пәні,міндеттері және жүйесі. Кеден ісі кеден саясатының мақсатқа жету құралы ретінде, ке- ден территориясында арнайы әдіс – тәсілдері арқылы басқа кеден салаларының элементтерімен байланыса отырып, мемлекеттің монополиялық қызметінің құралы болып табылады. Кеден құқығының дамуының алғашқы кезеңі оның, пәнінің тар болуымен және қоғамдық қатынастарды кедендік реттеуімен си- патталынады. Кодификацияланған актінің қабылдануы құқықтық реттеуде кеден құқығы пәнінің жаңа мазмұнын қалыптастырады. Еуропа кеден құқығының тәжірибесі көрсеткендей, фискальды функцияның басқа экономикалық бірыңғай нарықтың шаралары- мен салыстырғанда, рөлі төмен болуы тиіс. Кеден саласының құқық қорғау аспектілеріне заңсыз есірткі және заңсыз қару айналымдары, халықаралық терроризммен күресу жатады. Қазақстанның халықаралық саяси және экономикалық қаты- настарының дамуы, еліміздің интеграциялық процестерге тікелей қатысуы кеден құқығының рөлі мен маңыздылығын арттыруда. Бұл оқу құралы Қазақстан құқығындағы кеден құқығының жеке ке- шендік құқық саласы ретінде құрылып, дамуына ғылыми негіздеме беруді мақсат етті. Кітапта Қазақстанның кеден саласының пайда болуының алғышарттары мен оның құрылымдық бөлімдерін: ке- ден саясаты мен кеден ісін, Қазақстан құқығының кешендік құқық саласы ретіндегі пайда болу және қалыптасу жолдарын, оның даму кезеңдерін зерттеу, кеден құқығының жалпы сипаттамасын, кеден құқығының құқықтық институттарын, кеден ісі нормативтерінің жетілу жолдарын және халықаралық кеден құқығының жетістіктерін ескере отырып, республикамыздың кеден саясатының құралдарын, кеден саясатындағы мемлекеттік басқаруда болатын мәселелерді ше- шуді қарастырған. Кеден құқығының жалпы сипаттамасына оның пәні мен құқықтық реттеудің әдісінен басқа құқық жүйесі, оның құрылымы және кағидалары, құқықтық нормалармен және басқа құқық салаларымен байланысы кіреді. Кеден құқығы ұғымын жалпы алғанда, кеден аясын реттеудің пәнін, мақсатын, кағидаларын, әдістерін біріктіретін құқықтық нормалар мен институттардың жүйесі құрайды. Өз кезегінде кеден құқығының заңдық нормалары құқықтық категорияларға, институттарға біріктіріліп, кеден ісінде қолданылатын түсініктер ретінде берілуі мүмкін. Ал кеден құқығын жалпы және ерекше бөлімдерге бөлу заңға негізделе отырып құрастырылған. Оның себебін құқықтық нормалардың жалпы және арнайы немесе процессуалдық және материалдық сипатымен түсіндіруге болады. Процессуалдық нормалар мазмұны бойынша құқықтарын жүзеге асыру және міндеттер атқару процедурасын, тәртібін бекітетін болады, материалдық нормалар өз кезегінде кедендік қатынастар субъектілерінің құқықтары мен міндеттерін анықтап береді. Кеден құқығының пәнін бөліп көрсете отырып, оған кеден ісінің барлық мәселелерін (бөлімдерін, блоктарын): 1) кеден ісін ұйымдастыруды; 2) тауарлар мен көлік құралдарын кеден шекарасы арқылы өткізуді; 3) тауарлардың кеден режимін; 4) кеден төлемдері мен салықтарын; 5) кедендік рәсімдеуді; 6) кедендік бақылауды; 7) валюталық бақылауды; 30 8) кедендік статистиканы және сыртқы экономикалық қызметтің Тауар номенклатурасын жүргізуді (СЭҚ ТН); 9) тергеу мен жедел іздестіру қызметін; 10) кеден ережелерін бұзу мен жауапкершілікті; 11) кеден органдары мен олардың лауазымды тұлғаларының құқықтық статусын; олардың жауапкершілігін; 12) арнайы және қосымша ережелерді енгізу керек

Кеден құқықтық қатынастары? Кеден құқығы кеден саласында өзіндік құқықтық реттеу ре- жимін құрады. Кеден құқығының жалпы бөлімінде негізінен мемлекеттің кедендік саясаты, кеден ісі секілді негіз салушы инс- титуттар, сонымен қатар, кеден органдары қызметінің құқықтық – ұйымдастырушылық мәселелері қарастырылады (процессуалдық бөлім). Ал ерекше бөлім тауарлар мен көлік құралдарын кедендік шекарадан алып өтудің құқықтық механизмдері мен кағидалары, 33 кедендік режимдерді, кедендік төлемдерді, кедендік рәсімдеу мен кедендік бақылауды, жауапкершілікті, осылармен бірге кедендік ста- тистика, сыртқы экономикалық қызметтің тауарлық номенклатура- сы, кедендік жеңілдіктер мен проференциялар, кеден органдары мен оның лауазымды тұлғаларының әрекетіне (әрекетсіздігіне) шағым келтіру секілді процессуалдық және материалдық сипаттағы норма- лармен анықталған ұғымдарды қамтиды (материалдық бөлім). Осы жерде атап айтатын мәселе ерекше бөлімде процессуалды нормалар да кездеседі және осы критерий бойынша бөлу шартта болып ке- леді. Кеден құқығының негізіне кеден аясының қызметі мен мәніне жа- уап бере алатын ғана қағидаларды жатқызуға болады. М.А. Сәрсем- баев Қазақстан кеден құқығының қағидаларына келесі үш қағиданы жатқызады: а) кеден қызметін жан-жақты реттеу; б) кеден қызметін заңға сәйкес қатаң түрде жүзеге асыру; в) кеден ісі бойынша сұрақтарды халықаралық – құқықтық рет- теу және шетелдермен қарым-қатынас тәжірибелерін ескере оты- рып шешу. Заңдылық, демократизм секілді басқа құқық салаларына да жа- татын қағидалардың бар екендігін ескере отырып, сонымен қатар кеден құқығына тиесілі кедендік саясатты қамтамасыз етумен, халықаралық шарттардың басымдылығы секілді қағидалармен толықтыруға болады. Заңдылық қағидасы кеден ісін жүзеге асыратын ұйымдар мен азаматтардың құқықтары мен мүдделерін қорғауда, сонымен бірге кеден органдарына жүктелген кеден ісі бойынша заңда қамтамасыз етуден көрінеді. Демократизм кеден құқығының қағидасы ретінде кеден органдарының мақсаттарында көрсетілген әр адамның тауарларды әкелу және шетке шығару бостандығынан, кез-келген кедендік ре- жимді таңдауынан, кеден органы мен оның лауазымды тұлғасының әрекеті немесе әрекетсіздігіне шағымдана алуынан, кеңес алу және ақпарат алу құқығының болуымен ашылады. Конституциялық құқық Қазақстан құқық салаларының соның ішінде кеден құқығының да қағидаларын анықтайды. Қазақстан Республикасының әкімшілік құқығы (жалпы бөлім) оқулығы авторларының пікірінше әкімшілік құқығының пәніне төмендегі қатынастарды жатқызуға болады: – атқарушы билік органдарын ұйымдастыруға байланысты; – басқарудағы әкімшілік-биліктік өкілеттіктерді жүзеге асыру және әкімшілік билік органдарының азаматтар, мемлекеттік және мемлекеттік емес ұйымдармен қатынастары барысында пайда бола- тын қатынастар; – әкімшілік-деликтілік сипаттағы қатынастар. Дәл осындай қатынастарды кеден құқығынан да байқауға бола- ды, яғни оның жеке құқық саласы екендігіне тағы бір дәлел ретінде қарастыруға болады