11-æм кълас

Фæлварæнты билеттæ ирон æвзагæй (ирон æвзаг чи нæ зоны, уыцы ахуыргæнинæгтæн)

2010-2011 Ахуыры аз.

(хуызæгтæ)

Ирон æвзаг чи нæ зоны, уыцы ахуырдзаутимæ кусынæн нырма нæма 'рцыдысты уагъд раст арæзт программæтæ æмæ чингуытæ. Ацы уавæр хынцгæйæ, ахуыргæнджытæй бирæтæ кусынц сæхи арæзт программæтæм гæсгæ, сæ ахуыртæ аразынц сæ хъомылгæнинæгты арæхстдзинад æмæ зонындзинæдтæм хъус даргæйæ.

Билетты æрмæджытæ лæвæрд цæуынц хуызæгæн. Адоныл æнцой кæнгæйæ, ахуыргæнджытæ хъуамæ бацæттæ кæной сæхи билеттæ, бахæссой сæм, скъоладзаутимæ ирон æвзаджы урокты цы æрмæджытыл бакуыстой, уыдон.

Фиппаинæгтæ: 1. Бахъахъхъæнын хъæуы хæслæвæрдты

системæ, куысты хуызтæ.

2. Темæ хуыздæр раргом кæнынæн (2-аг

фарст) бацæттæ кæнын хъæудзæн,

скъоладзауæн æххуысс чи фæуыдзæн, ахæм

æнцойгæнæн дзырдтæ дæр.

1-аг билет.

• Текст бакæс, ратæлмац æй кæн.

• Темæ: «Ирон адæмы рагфыдæлтæ».

• Хъуыдыйæдты ссарут номивджытæ, сбæрæг кæнут, кæцы хауæнты сты.

Уый сымахау зивæггæнаг нæу.

Махæн радтой æхцайы преми.

Уыдоныл дæхи ма бар.

2-аг билет.

Текст бакæс, ратæлмац æй кæн

• Темæ: «Афæдзы афонтæ».

• Атасындзæг кæн номдар æмбал.

3-аг билет.

• Текст бакæс, ратæлмац æй кæн уырыссаг æвзагмæ.

• Темæ: «Æрдз æмæ адæймаг».

• Атасындзæг кæн дзырд мад бирæон нымæцы.

4-æм билет.

• Текст бакæс, ратæлмац æй кæн уырыссаг æвзагмæ.

• Темæ: «Мæ уарзон дæсныйад».

• Сараз хъуыдыйæдтæ дзырдтæй:

- Ирыстон, столица, уæвын, Дзæуджыхъæу

- Хæдзар, рудзынг,уæвын, гом

- Мад, зæрдæ, фæлмæн, уæвын.

5-æм билет.

• Текст бакæс æмæ йæ ратæлмац кæн.

• Темæ: «Нарты кадджытæ».

• Сбæрæг кæн дзырдты нысаниуджытæ, семæ хъуыдыйæдтæ æрхъуыды кæнгæйæ:

æййафын, кæсын, иртасын

6-æм билет.

• Текст бакæс æмæ йæ ратæлмац кæн.

• Темæ: «Ирыстоны æрдз».

• Сбæрæг кæнут номдарты хауæнтæ æмæ уыци-уцыци базонут: .

Кæсы уæларвæй,

Зæхмæ нæ хауы,

Æгас дунейы

Мадау рæвдауы.

7-æм билет.

• Текст бакæс æмæ йæ ратæлмац кæн.

• Темæ: «Мæ уарзон скъола».

• Бамбарын кæн дзырдбæстыты нысаниуджытæ, семæ сараз

хъуыдыйæдтæ:

зæрдæ æвæрын

зæрдыл дарын

зæрдæмæ цæуын

8-æм билет.

• Текст бакæс æмæ йæ ратæлмац кæн.

• Темæ: «Фыдыбæстæйы Стыр хæст».

• Спайда кæн хъуыдыйæдты хайыг «нал» - æй. Бамбарын кæн йæ нысаниуæг.

Ды институты ахуыр кæныс?

Абон дукани байгом уыдзæн?

Лæппу демæ дзуры. Ацы лæппу ам кусы?

9-æм билет.

• Текст бакæс æмæ йæ ратæлмац кæн.

• Темæ: «Мадæлон æвзаг».

• Ратæлмац кæн хъуыдыйæдтæ æмæ дзы ссар здæхгæ номивджытæ.

Я сам начал работать.

Ты сам скажи.

Вчера они сами пришли.

10-æм билет.

• Текст бакæс æмæ йæ ратæлмац кæн.

• Темæ: «Æз æмæ мæ бинонтæ».

• Сæвæрут мивдисджытæ суинаг афоны:

(Æрцæуын) сæрд. Ме'мбæлттимæ хъæлдзæгæй (æрвитын) уæгъд бонтæ: (найын) доны, (цæуын) хъæумæ,хохмæ, (кæсын) кинонывтæм. Нæ фæллад (суадзын) хорз.

11-æм билет.

• Текст бакæс æмæ йæ ратæлмац кæн.

• Темæ: «Къоста – нывгæнæг».

• Сараз хъуыдыйæдтæ, лæвæрд дзырдтæ раст фæткыл æвæргæйæ:

- уалдзæг, ракалдтой, æмæ, æрцыд, дидинджытæ.

- хур, хъарм, фæлæ, кæсы, тынг, нæу.

12-æм билет.

• Текст бакæс æмæ йæ ратæлмац кæн.

• Темæ: «Ирон æвзаг æмæ литературæйы бындурæвæрæг».

• Лæвæрд дзырдтæ сæвæр гуырынон хауæны:

- чызг, лæг, зарæг, фыссæг, чиныг, мад, ныв, Къоста.

13-æм билет.

• Текст бакæс æмæ йæ ратæлмац кæн.

• Темæ: «Адæмæн лæггадгæнджытæ».

• Фæсæвæрдтæ сæр, сæрмæ, сæрты–имæ æрхъуыды кæн хъуыдыйæдтæ.

14-æм билет.

• Текст бакæс æмæ йæ ратæлмац кæн.

• Темæ: «Уæрæсейæн ном скодтой».

• Фæсæвæрдтæ бын, астæу, фарсмæ, раз–имæ æрхъуыды кæн хъуыдыйæдтæ.

15-æм билет.

• Текст бакæс æмæ йæ ратæлмац кæн.

• Темæ: «Ирыстоны национ театр».

• Фæсæвæрдтæ бæсты, цур, онг – имæ сараз хъуыдыйæдтæ.

16-æм билет.

• Текст бакæс æмæ йæ ратæлмац кæн.

• Темæ: «Абайты Васо – Иры уарзон хъæбул».

• Хуымæтæг хъуыдыйæдтæй сараз вазыгджын хъуыдыйæдтæ бæттæгты руаджы.

- Хур кæсы. Тынг хъарм нæу.

- Дзæнгæрæг уыд. Скъоладзаутæ къласмæ нæма бацыдысты.

-) Уалдзæг æрцыд. Дидинджытæ ракалдтой.

17-æм билет.

• Текст бакæс æмæ йæ ратæлмац кæн.

• Темæ: «Ирыстоны аивад».

• Сараз хъуыдыйæдтæ лæвæрд бæттæгтимæ:

куы – уæд

кæм – уым

18-æм билет.

• Текст бакæс æмæ йæ ратæлмац кæн.

• Темæ: «Спорт Цæгат Ирыстоны».

• Бамбарын кæн вазыгджын дзырдты равзæрд, æрхæсс дæнцæгтæ.

бындурæвæрæг, тархъæд, урссæр, цыргъзонд, къахвæндаг

19-æм билет.

• Текст бакæс æмæ йæ ратæлмац кæн.

• Темæ: «Национ символикæ».

• Разæфтуантæ а-, æр-, æрба-, ба-, с–имæ æрхъуыды кæн мивдисджытæ. Бамбарын кæн сæ нысаниуæджытæ.

20-æм билет.

• Текст бакæс æмæ йæ ратæлмац кæн.

• Темæ: «Нæ республикæ».

• Бæрцон нымæцонтæй сараз рæнхъонтæ:

19, 237, 1921, 98, 142

21-аг билет.

• Текст бакæс æмæ йæ ратæлмац кæн.

• Темæ: «Уæрæсе – нæ Райгуырæн бæстæ».

• Аифтындзæг кæн мивдисæг уæвын нырыккон æмæ ивгъуыд афонты.

22-æм билет.

• Текст бакæс æмæ йæ ратæлмац кæн.

• Темæ: «Адæмон таурæгътæ».

• Ныффысс синонимтæ дзырдтæм:

æмбал, сывæллон, скъоладзау, богал, хъæбатыр, номдзыд, стыр

23-æм билет.

• Текст бакæс æмæ йæ ратæлмац кæн.

• Темæ: «Нæ горæт».

• Лæвæрд дзырдтæн сæ антонимтæ ссар:

зæронд, ног, уазал, , кæуын, хъæздыг, фæлмæн, хорз

24-æм билет.

• Текст бакæс æмæ йæ ратæлмац кæн.

• Темæ: «Ирон мыхуыр».

• Дзырдтæ сæвæр бирæон нымæцы:

дзул, цæсгом, мад, саби, сæр, хистæр, сынтæг, ком, кард, хъæд, кæсаг, дидинæг

25-æм билет.

• Текст бакæс æмæ йæ ратæлмац кæн.

• Темæ: «Цæгат Ирыстоны горæттæ æмæ хъæутæ».

• Сараз хъуыдыйæдтæ бæттæгтæ фæлæ, æви, кæнæ- имæ.

Мæскуы

Мæскуы у нæ бæстæйы политикон, экономикон, коммерцион æмæ культурон центр. Уый арæзт æрцыд 8-æм æнусы паддзах Юрий Долгорукийы рæстæджы. Историон гæххæттыты та йæ кой цæуы 1147-æм азæй фæстæмæ.

Иван Грозный 16-æм æнусы Мæскуыйæ сарæзта сæйраг горæт. Фæлæ Петр I 1712-æм азы сæйраг горæт схуыдта Бетъырбух. Мæскуы уæддæр баззад дарддæр Уæрусейы зæрдæйæ.

Октябры революцийы фæстæ Мæскуы ссис Уæрæсейы сæйраг горæт.

Абон уый у Европæйы стырдæр горæттæй æмæ дунейы рæсугъддæр горæттæй иу. Мæскуыйы ис бирæ алыхуызон историон бынæттæ. Фæлæ Мæскуыйы зæрдæйыл нымад цæуы Сырх фæз. Василий Блаженыйы аргъуан æмæ Кремль сты астæуккаг æнусты уырыссаг архитектурæйы налхъуыт-налмастæ.

Нæ бæстæйы сæйраг горæты ис бирæ галуантæ, аргъуантæ, цыртдзæвæнтæ. Уымæй уæлдай ма дзы ис 80 музейæ фылдæр. Се стырдæртæ сты Пушкины номыл аивæдты музей æмæ Третьяковы нывты галерея. Дунейы зындгонд у Мæскуыйы Стыр театр дæр. Мæскуы у нæ бæстæйы политикон царды центр.