Ұлы жібек жолы.

1. Қытайдан алғаш жібек артқан керуендер Батысқа қарай жолға шықты: б.з.б I ғ. орт. 2. Жібектің бүкіл Еуразияға әйгілі болған кезеңі: VI ғ. 3. Жібек сауда жолына «Ұлы» сөзінің қосылу себебі: Шығыспен Батысты байланыстырды 4. Жібек жолының басы басталатын аймақ: Қытай жеріндегі Хуанхэ өзені 5. Жібек сауда жолы аркылы ерте кезден көп елге тараған казірге дейін базарда сатылатын көкөніс түрі: кытай немесе болгар бүрышы. 6.Жібек өңдіруді дамытып, Қытаймен бәсекеге түскен ел: Соғды 7.Соғды тіліндегі қолжазба Жібек жолы арқылы жеткізіліп, осы кезге дейін сақтаулы тұрған ел: Жапония 8. Византия шеберлерінің жасаған күміс құмыралар табылған қала: Тараз 9.Жібек жолының халықаралық қарым-қатынас жағынан дами бастаған кезеңі: б.з.б. II г.ортасы 10.Қытай императоры У-Дидің б.з.д.138 ж. Жібек жолы арқылы Батыс елдеріне жіберген елшілігі қайтып оралды: 13 жылдан кейін 11.Алғашкы кезде сауда жолында елшіліктер арасында ақша, құнды сыйлык орнына жүрген аса бағалы тауар: жібек 12.Қазақстанның Оңтүстік-Шығысындағы Шығыска шыгатын керуен жолының қақпасы: Жетісу 1З.Жібек жолының Қазақстандағы солтүстік шығыс тармағы арқылы Мөңке хандығына барып қайтқан елші: Рубрук 14.Жібек жолындағы сауданың бәсеңдеп, қалалардың әлсіреп, экономикалық жағынан күйреуіне алып келген окиға: Монғол шапқыншылыгы 15.Ұлы Жібек жолы қатынасының әлсірей бастауына әсер еткен басты оқиға: XVII ғасырдан бастап теңіз жолдарының ашылуы 16.Қытай императоры жібектен жасалған әшекейлі киімдерді сыйлыққа жіберді: Иран шахына 17.Соғдылардың Түркістан мен Жетісуға қоныс аударуы саудаға байланысты деп айтқан зерттеуші: Бартольд

VІ-ХІІІ ғасыр аралыгындағы Мәдениет. Дін. Сәулет енері. Қала.

1. ХІ-ХІІ г. жататын "қоржын үй" табылған қала: Қүйрықтөбе 2.Ерте ортағасыр кезеңіндегі (VI-VIII ғ.) Сырдарияның атауы. Яксарт 3. X ғасырга жататын шыны ыдыстар табылған қала: Йассы 4.Йасы қаласы Түркістан деп аталды: XIV ғасырдан 5.Түріктер түсінігінде қағандар билік құрды: Көк тәңірі әмірімен 6.Ежелгі түрік әліп биіндегі әріп саны- 35 7.1210 және 1217-1218 жылдары Хорезм шахы Мүхамед Текеш теңге соқтырган қала: Отырар 8. Ақ матамен сауда жасайтын орындары болған қалалар: Испиджаб, Ферғана. 9.Боран мұнарасының салынған мерзімі: Х-ХІ.ғ 10.Бабаджа-катын мен Айша-бибі кесенелері жакын орналасқан қала:Тараз 11.ХІ-ХІІғасырларға жататын Шығыс моншасы табылған қала: Отырар 12.Будда ғимараттарының орны табылған жер:Ақбешім,Суяб 1З.Тараз қаласынан 18 км жерде орналасқан кесенелер: Айша-бибі, Бабаджа-қатын. 14.Қазір мұражайға айналдырылған Шығыс моншасы: Түркістанда 15.XI ғ. моншалар қалай жылытылды? Ыстық өткізгіш каналдар арқылы. 16.Х-ХІ ғасырларда әйнек жасау кәсібі дамыған қала: Отырар,Тараз 17.Х-ХП ғасырларда Қазақстандағы қыш құмырашыларының жетістігі: шыны(әйнек) 18.0рта ғасырдағы діни сәулет құрылысы: мешіттер 19.Х-ХІ ғасырлар аралығында Боран мұнарасы салынды: Жетісуда 20.Бабаджа катын кесенесінің салынған мерзімі:Х-ХІғ. 21.Түрік сына жазуының көне ескерткіштері: «Күлтегін», «Тоныкек» 22.Қазақ жеріндегі бейнелеу енерінің бір көрінісі- Ертедегі түріктердің жартастарға салған суреттері: 1) салт атты 2)тағы аңдар 23.Қолданбалы өнердің құрылыс материалы- Сары топырақты балшық пен ғаныш 24.Х-ХП ғ. Кеңгір өзенінің бойында: Сарайлы,Торайлы қалалары болған. 25.Испиджапта ақ матамен,Таразда ешкі түбіттерімен айырбас сауда болғанын жазды: Әл Макдиси 26.Х-ХП ғасырларда Қазақстан аумағында көлемі жағынан ірі қалалар:Испиджаб,Отырар 27.Х-ХП ғ. ірі және кіші қалалардың Сырдария, Шу, Талас өзендерін жағалай орналасуы егіншіліктің дамыганын көрсетеді. 28.Х-ХП ғасырларда Таразға жақын жерде салынған кесене: Айша Бибі 29.Х-ХІІ ғ. Тараз каласының маңындагы сәулет өнерінің тамаша туындысы: Бабаджа-қатын кесенесі 30.XII ғ. өмір сүрген ғылым мен білімнің дамуына белгілі үлес қосқандар: Исхақ әл-Фараби, Жауһари әл-Фараби, Ахмад әл-Фараби 31.Византия шеберлері қолынан шыққан күміс кұмыралар табылған қала-

Тараз 32.0тырар, Тараз, Түркістаннан табылган шыны ыдыстар жатады: X ғасырға ЗЗ.Х-ХІ ғасырлар аралығында Жетісуда салынған мұнара:Боран 34.Мұсылман дінінің енуіне байланысты пайда болган гимарат: мешіт 35.Ғимараттарды өрнектеп, сәндеуде оюланған кірпіштер (терракота) колданыла бастады: ХІ-ХІІ г. Зб.Х-ХII.ғ Бабаджа-катын және Айша бибі кесенелері: Таразда 37.VІ-ІХ ғ. түріктердің қалалық мәдениеті дамыған аймақ: Оңтүстік Қазақстан 38.Маңызды сауда орталыгы болған "көпестер" қаласы атанган қала:Тараз 39.0рталықта орналасқан ХIV-XV г. Сәулет өнерінің ескерткіші: Алашахан мен Жошы кесенелері 40.12 жыр косындысынан тұратын кітап: «Қорқыт ата» 41. Ең ертедегі мешіт орны табылды ( қоржын үйлер)- Қүйрықтөбеден 42.ХІ-ХІІ ғ. жататын Құйрықтөбеден табылды- 3 бөлмелі «қоржын үйлер». 43.0рта Азия мен Қазақстанға ислам діні тарай бастады: Арабтардын келуімен

44. Ғылыми зерттеуге қарағанда, ертедегі діни наным дәстүрлері кең тараган аймақ: Жетісу 45.Арабтардың «дін үшін соғыс» үранымен керші елдерді жаулап ала бастаған уақыты: 633 ж. 46.714 жылы Шашты басып алған араб қолбасшысы: Күтейба ибн Муслим 47. X ғ. ислам дінін алғаш мемлекеттік дін деп жариялаған мемлекет: Қарахан 48.0ңтүстік Қазақстан мен Жетісудың X ғасырда калаларында мешіттердің көптеп салына бастағанын жазған араб ғалымы:Әл - Макдиси 49.Қазақ жерінде ғылым мен білім салаларының дамуына ықпал еткен дін: Ислам 50. Оңтүстік Қазақстанда ислам діні кең түрде дами бастаған уақыт: X ғ. 51.Х ғасырдан бастап Қазақстанда әдеби және ғылыми шығармалар жазылған тіл: араб 52.Түрік тілдес тайпалардын бір-біріне жақындығын зерттеген белгілі ғүлама: М.Қашғари 53.М.Қашғари қалдырган үш кітаптан түратын мәңгі өшпес мүра: «Түрік тілдерінің сөздігі» 54. Махмүд Қашгари емір сүрген жылдар?1030-1090 ж.ж. 55. Жүсіп Баласағүл қай жылдары өмір сүрді? 1021-1075 ж.ж. 56. Ж. Баласагұни «Қүтадғу білік» еңбегін Сүлеймен Арслан ханға сыйга тартқаны үшін алған лауазым атағы: Ұлы хас – хажип 57.Баласағүни : «Арабша, тәжікше кітаптар көп. Бүл-біздің тіліміздегі тұңғыш даналық жинақ». 58.«Жастығымда бейнет бер, Қартайғанда дәулет бер» деген қазак макал-мәтел}Баласағүни еңбегінде кездеседі 59.Жазба әдебиеттің көрнекті өкілі, Қарахан мемлекеті кезінде даңқы шыққан ақын: А.Иүгнеки 60.Халықты инабатты, адал өмір сүріп, арамдықтан аулақ болуга шакырған түсінікті түрік тілінде жазылған дастан: «Ақиқат сыйы» 61.VШ-ІХ г. түрік жазуының қолданылу аясының тарылуы: Исламнын таралуына байланысты араб жазуы түрік билеушілері арасында тез қабылдануы 62.Көне түрік жазуының қалыптасқан уақыты:б.з.б.I мың жылдығы бЗ.Көне түрік тілінде жазылған жәдігерлер саны: 200 -ден астам 64.«Қоркыт ата» кітабы мен «Оғызнама» дастанының қагазға түсе бастаған уақыты: XIғ. 65.«Қоркыт ата»кітабы неше жырдың қосындысынан түрады: 12 бб.Қорқыт атаның туғанжері: Қазақстан 67.Түрік жазба әдебиетінін көне ескерткіштері: «Күлтегін», «Тоныкөк» 68.Түріктер отбасына шапағатын тигізеді деп табынған: Ұмай анаға 69.Қамыс қаламмен және ІХ-Х ғ. ежелгі түрік жазуымен жазған: Қимақтар 70.Жетісу қазақтарының да Ұмай анаға табынатынын жазған ғалым: Ш.Уәлиханов 71. Дүние жүзіне Аристотель сынды ғүлама ғалым ретінде танылған: Әл-Фараби 72. Х ғ.Онт. Қазақстан мен Жетісуда мешіттердің кептеп салына бастағанын жазған : Әл-Макдиси 73.Әл-Фараби шығармалары жазылған тіл: Араб 74.Әл-Фараби (870-950 ж.) дүниеге келген қала: Отырар 75."Диуани лүгат ат-түрік" кітабының авторы: М.Қашғари 76.ІІІу өзенінің бойында дүниеге келген ғүлама: Ж.Баласағұн 77.Қарахан мемлекетіндегі даңқы шыкан акын: А.Иүгнеки 78. Ахмет Игунекидің кітабы: «Ақиқат сыйы" 79.АхметЯссауидің шәкірті: С.Бақырғани 80."Жүсіп-Зылика"атты поэманың авторы:Әли ақын, (ал кейіннен Дүрбек жазған). 81.Орта ғасырлык Қазақстанда буддизм таралган аймақ: Оңтустік Қазақстан 82.Әбу Насыр Әл-Фараби Отырар каласында білім алған тілі: қыпшақ 83.XI ғ. түркі тілдес халықтардың алғашқы ақсүйектер эдебиетінің ескерткіші: "Қүтадғу білік" 84.Белгілі ақын және исламды таратушы Яссауидың үстазы: Арыстан баб 85.ХШ ғ.басында Оңтүстік Қазақстандада мүсылман дінінің кең етек жая бастауына байланысты шыққан "Жүсіп-Зылиқа" атты поэманың авторы: Әли 86.«Күлтегін» жазуының авторы: Йолығ-тегін. 87.Қараханидтер дәуірінің жаңа қалыптаса бастаған әдебиетінің өкілдерінің бірі, көрнекті ақыны: Жүсіп Баласағүн 88.Яссауидің Бүкар қаласында діни білім алуына көмектескен гүлама: Жүсіп Хамадани 89.Ислам дінін уағыздаушы, орта ғасырлық белгілі ақын, ел ішінде Хакім ата атанған: Сүлеймен Бақырғани 90.Түркі тілдес халықтардың түрмыс-тіршілігі, әдет-ғүрпы және тілі туралы жазған орта ғасырлық энциклопедист ғалым:Махмүд Қашғари 91.Б.з. II ғасырында туған шығарма - Оғызнама. 92.Орта ғасырлық отқа табыну қасиетін байланыстырады: Ұмаймен 93.Белгілі ғалым, "Әлемнің екінші үстазы" Әл- Фараби өмір сүрді: 870-950 жылдары 94.ХІ ғ. дейін түрік тілді халықтардың қоғамдық ой-санасында орын алған ғылыми еңбек: «Қүтадғу білік» (Құт негізі-білік). 95.А.Яссауидің "Диуан-и хикмет" жинағы: адалдыққа, имандылыкқа, даналыққа шақырады 96.ІХ-Х ғ. өмір сүрген данышпан Шығыстың атақты галымы:Әл-Фараби 97.Ахмет Яссауи кесенесін салғызған:Әмір Темір 98.XI ғасырдағы түркі эдебиетінің жазу тілінің үлгілері керініс тапты: «Диуанилүғат-ат түрікте» 99.0рта ғасырлық ақын, исламның сопылық бағытының негізін салушы, насихаттаушы: А.Яссауи 100.«Түрік тілдері сөздігінің» авторы: Махмүд Қашғари 101. Шыныны жасаған тәсіл: үрлеу әдісі. 102.Атақты қобызшы Қорқыт ата күмбезі орналасқан аймақ:Қызылорда 103.Ел аузындағы аңыз бойынша Арыстан баб өмір сурген уақыт- VII-VIII ғ. 104.Сүйектен жасалған түйреуіштер, шахмат тастары табылған қала – Талғар 105. Баласағүни «Қутадғу білік» еңбегін сыйғатартты- Сүлеймен Арсланханға 106.Жуынды су ағатын күдық-ташнау. 107.Х-ХІІ г.қалалардағы басты бір жаңалық- мешіттердің пайда болуы. 108.Зароастралық фавн-үй жануарына табыну (мысалы, Сырдария аймағында қойға табынған, оғыздар шыққан тегін қоймен байланыстырған). 109.УШ-ІХ ғ. жататын дастандар- Қорқыт ата мен Оғызнама дастаны. (Бұлар VIII ғ. ауызша кең тарап, тек XI ғ. қағазға түсе бастады). 110. VII-VIIIғ. басталып, бітпей қалган- Ақыртас ғимараты(Байпақов зерттеген). 111. Ақбешім, Суяб қалаларынан табылды- будда ғибадатханалары. 112.Оғызнама - б.з. II ғ. туған бул шығарма - VI ғ. парсы тіліне, ал IX ғ. араб тіліне аударылған. 113. Мүсылман діні кең түрде етек жая бастады-VIII ғ. Бастап 114.Бүрын Оңтүстікте 30 кала орны белгілі болса,кейінгі зерттеу бойынша - саны 37 (Ал жазба деректе 6 қала аталса, соңғы кезде 33-ке жеткен). 115. Жетісудың оңтүстік-батысында (орталығы Тараз)-36 қала жүрты табылған. 116.Солтүстік-шығыс Жетісудан (орталыгы Лабан,Алматы,Талхир)- 70 қала жүрты ашылған. 117.Х-ХІІғ.қала дамуының тағы бір ерекшелігі- бул кезде қалалық мәдениет Қазақстанның орталық және шыгыс аймақтарында дамыды. 118.Х-ХІІ ғ. Ұлытау етегіндегі белгілі қалалар-Басқамыр,Аяққамыр. 119.VI ғ. парсы тіліне, ал IX ғ. араб тіліне аударылған шығарма- Оғызнама. 120.Тәңірге жалбарынудын белгісі- қабір үстіне койтастар орнаткан. 121. Киіз үйге ұқсас кұрылыс жүйесі- Дың ескерткіштері. 122. Ислам дініне дейінгі сәулет құрылысының бір түрі: Дың. 123.Құдық үстіне салынған күмбезді ескерткіш- сардоба. 124.VІ-ІХ ғасырда салынған екі сардоба белгілі: Мырзарабат пен Якка сардобалары. 125. «Итиль өзені. Қаратау маңындағы үрыс туралы» жазылған дерек- Оғызнама. 126.Ақтөбе қала жұртын қазғанда табылған кірпіштегі таңба- христиандық крест.

127.Найман мен керейлердің 1007 ж. қабылдаған діні- несториан. 128.Көлемі 30 гектардан асатын қала жұрттары-Испиджаб, Отырар, Сауран. 129.Көлемі 10 гектардан 30 гектарға дейінгі қалалар- Бурух, Хурлуг. 130. Көлемі 10 гектарға жетпейтін қалалар-Алмалық, Лавар, Қапал, Ақтам, Арасан. 131.ІІІ-ІХ ғғ Қазақстанның қай бөлігінде күміс заттарды шығару өндірістің негізгі түріне айналды? Жетісу 132. Халық ішінде бөтен дінді таратушыларды қалай атаған: Миссионер

ХШ-ХV ғасыр. Монғолдардың Қазақстан жерін жаулап алуы.

1. ХІ-ХІІ ғғ. Моңғол тайпалары қай жерде қоныстанды? Орхон мен Керуленде 2.Монғолдар мемлекеті әскери- әкімшілік ұйым негізінде құрылды 3. Монгол империясының негізін қалаган: Шыңғыс хан. 4.Монғол империясының негізін салушы Шыңғыс хан қашан туды? 1155 ж. 5. Монғол империясының негізін салушы Шыңғыс хан туған кезде оған Темучин деген есім берілді. 6. Шыңгыс хан қай ханның ордасында тәрбиеленді:Тұғырыл ханның 7. Шыңғыс ханның әкесі кім бодды? Бай ноян - Есугей баһадүр 8.Шыңғысхан қай тайпадан шықты? Боржігін 9.Монғол хандығы құрылды: 1206 жылы. 10.Шыңғыс ханның өзін қорғайтын жасауыл қалай аталған:"Кешіктен" 11.Шыңғысхан Енисей қыргыздары мен Сібір орман халыктарын бағындырды: 1207-1208 жылдары. 12.1207-1208 ж. Енисей қырғыздарын басып алған Шыңғысхан баласы: Жошы 13.1211-1215 ж.ж. моңғол армиясы Қытай жеріне баса көктеп кірді 14.1211-1215ж. Шыңғысхан Қытайға жорығында қолға түсірді: Соғыс техникасын. 15.Шыңғысхан 1217 ж. Кушіліктің Жетісудағы иеліктерін басып алуға аттандырды: Жебе ноянды 16."Отырар апаты - дегеніміз: 1218 ж. Шыңгысхан жіберген саудагерлердің Отырарда өлтірілуі 17. Отырар апаты болган жыл: 1218 жылы. 18.1219 жылы Шағатай мен Үгедей қоршауға алған қала: Отырар 19.Шыңғысхан әскеріне 1,5 күндей берілмеген қала:Ашнас 20.Сыр бойындагы қалалардың толығымен монғолдардың иелігіне өткен уақыты: 1219-1220 ж. 21 .Шағатай ұлысына қараған жер: Оңтүстік және Оңтүстік-Шығыс Қазақстан 22.Шыңғысхан қайтыс болды: 1227 ж. 23.Ұлы хан атағын алған Үгедей тұрған қала: Қарақорым 24.Шыңғысхан әскери феодалдық Монғол мемлекетін құрды: XIII ғ. басында. 25.Шыңғыс хан тұсындағы Монғол империясының астанасы: Қарақорым. 26.Шыңғыс хан Жетісудағы түркі халқын өзіне тарту үшін: Діни қысым жасамауды басшылықка алды. 27.Сыр бойындағы қалалар монғолдардың иелігіне көшті: 1219-1220 жылдары 28.Шыңғысхан кұрған монғол мемлекетінің басты заңы: Жасақ (Яса)заңы II бөлімнен тұрды. 29.Шыңғысханның балаларына бөліп берген жерлерінін атауы:"Інжу"(жасау) 30.1223 ж. Калка өзеніндегі шайқаста моңғолдарға кімдердің біріккен күші карсы тұрды? орыстар мен қыпшақтар (половецтер) З1.Мал есірушілерден жиналатын салық: Қүшыр 32.Монғолоидтық белгілер тереңдей түсті:VІ-ІХ ғ. ЗЗ.Жібек жолының Қазақстандағы Солтүстік-шығыс тармағы арқылы Монғолияға Мөнке хандығына барып кайтқан елші:Рубрук 34.Монғолдарға Отырар қаласы- 6 ай, Сығанақ- 3 ай, Ашнас- 15 күндей берілмеген. 35.1218 ж. Шынғысханға Қазақстаннан ұрыссыз берілген қала. Баласағұн 36. Моңғолдар Баласағұнды қарсыласпай берілгені үшін қалай атады? Гобалық 37.Монғол шапқыншылыгы Қазақ жеріндегі халық болып қалыптасуын кешеуілдетті:150-200 жылға. 38.Қазақтың халық болып қалыптасуының барысын бұзды: Монғол шапқыншылығы 39.Көп қалалар қаңырап бос қалған кезең: XV ғ. бірінші жартысы. 40.Темүжін (руы боржіген) хан болып сайланған жыл: 1206ж. 41.Шыңғыс хан империясы неше экімшілік түменнен құралды: 95 42. Әр түменде 10 мыңнан адам болды. 43.Моңғолияның сол жақ әскери-әкімшілік қанаты қалай аталды? Жоңғар 44.Моңголияның оң жақ әскери-әкімшілік қанаты қалай аталды? Баруңғар 45.Моңғолияның ортаңғы эскери-экімшілік бөлігі қалай аталды? Құл 46.«Жасақ» бойынша өкімет билігінің жоғарғы органы: құрылтай. 47. 1219 ж. Шыңғысханның Ертістен Сырдарияға қарай аттанғандағы әскер саны: 150 000. 48.Жошы ұлысы (қазақ жерінде): Шығыс Дешті Қыпшақ, Арал, Сырдарияның төменгі ағысы, Жетісудың солтүстік-шығыс болігі. 49.Шағатай ұлысы: Оңтүстік және Оңтүстік-шығыс Қазақстан (Жетісу) мен Орта Азия. 50.Үгедей ұлысы: Батыс Моңғолия мен Алтай,Тарбагатай,Ертістің жоғарғы ағысы. 51.Төле ұлысы: Моңғолия жері. 52.Хандық өкіметтің ең жоғарғы жылына бір рет жазда шақырылған жиыны: Құрылтай. 53.Жер көлеміне байланысты салық түрі: қалан. 54.Әскерді азық-түлікпен қамтамасыз ету үшін жиналатын салық : тагар. 55.Мұрагердің «тел бауыры»- көкілташтар.