С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық Медициналық Университеті Неонатология бойынша ақпараттық блок

Дайындаған: 09-23 топ

Факультет: Жалпы Медицина Қабылдаған: Байгазиева Г.Ж.

Алматы - 2012 оқу жылы

Жаңа туылған бала кезеңдерінің жалпы сипаттамасы.

Құрсақішілік және неонатальды дамудың кезеңдері.

Ұрықтың даму кезеңдері:

Біріншілік құрсақішілік кезең - бластогенез кезеңі – зигота қалыптасқаннан бастап алғашқы 15 тәулік.

Екіншілік құрсақішілік кезең - эмбриогенез кезеңі– 15-ші күннен 75-ші күнге дейінгі кез. Бұның ішінде 15-45-ші күндері ең маңызды.

Үшінші құрсақішілік кезең - фетогенез кезеңі–жүктіліктің 76 күннен 280 күніне дейінгі уақытша диапазоны. Бұл кезеңде бала жолдасының дамуы жүреді, бала жолдасы тіннің қалыптасып бірігуі. Бұл кезең екіге бөлінеді:

- ерте фетальды кезең ( 76 күннен 180 күнге дейін);

- кеш фетальды кезең (181 күннен 280 күнге дейін). Ұрықтың дамуы мен бала жолдасының қатайуы бірге жүреді.

Төртінші пренатальды даму кезеңі - ұрықтың дене салмағы ұлғаятын соңғы триместрі.

Гестационды жас – соңғы етеккірдің бірінші күннен туылатын күн аралығындағы толық апта саны. Жүктіліктік немен ( өлі және тірі ) аяқталғанына байланыссыз.

Жаңа туылу - бұл құрсақішілік өмірге бейімделетін кезең. ДДҰ бойынша туылғаннан кейінгі алғашқы төрт апта неонатальды кезең болып есептеледі. Неонатальды кезең 2 кезеңге бөлінеді:

Ерте неонатальды - 7 тәулік.

Кеш неонатальды - 8-28 күн.

Ерте неонатальды кезеңде мына фазалар анықталады:

1. Өмірінің алғашқы 30 минуты ( жедел респираторлы гемодинамикалық адаптация)

2. Алғашқы 6 сағат ( аутостабилизация кезеңі)

3. 4-5 тәулік ( метаболикалық адаптация).

ДДҰ ұсынысы бойынша тірі туылуға жатады- анасының ағзасынан толық шыққан және онда төрт белгі көріну керек: тыныс алады немесе жүрек соғады, кіндік тамырының пульсациясы немесе бұлшықеттің спонтанды қозғалысы.

Өлі туылу- жүктіліктің жалғастыруға қатысынсыз ана ағасынан толық шыққанға дейінгі өлімі.

Апгар шкаласы бойынша бағалау - жаңа туылған нәрестенің жалпы жағдайын және реанимациялық шаралардың нәтижелігін көрсетеді. Оны бала туылғаннан кейін бірінші және бесінші минуттан кейін жасайды. Егер бес минуттан кейін жалпы баға 7 балға жетпесе оны әр бес минут сайын қалыпқа келгенше 20 мин жасайды.

Апгар шкаласы

Симптомдары	0 балл	1 балл	2 балл
Жүрек соғысы	Жоқ	Мин. 100 кем.	Мин. 100 жоғары
Тыныс алу	Жоқ	Әлсіз айқай	Қатты айқай
Бұлшықет тонусы	Атония	Гипотония	Активті қозғалыс
Рефлекторлы реакция (мұрындық катетер)	Жоқ	Әлсіз байқалады	Жақсы байқалады (айқай)
Терінің түсі	Бозғылт	Денесі қызғылт, шеткі аймақтар бозғылт	Қызғылт

Жаңа туылған нәрестенің қоршаған ортаға бейімделуі.

Шектеулі жағдайлар.

Негізгі шектелген жағдайлар:

• Алғашқы тыныс және транзиторлы гипервентиляция

• Физиологиялық эритема

• Токсикалық эритема

• Физиологиялық сарғаю

• Транзиторлы гипертермия

• Дене салмағының физиологиялық кемуі

• Бүйрек қызметінің транзиторлы ерекшелігі

• Транзиторлы полицитемия

• Жыныстық криз

• Физиологиялық диспепсия

Алғашқы тыныс және транзиторлы гипервентиляция. Туғаннан кейін тыныс алу жолдары арқылы метаболикалық өзгерістерге ұшырайды (гипоксемия, гиперкапния, ацидоз) тыныс жолдарының активациясы жүреді және нәресте бірінші тынысты алады.

Физиологиялық эритема. Жаңа туылған нәрестенің бүкіл терісінің айқын гиперемиясы, кейде қол мен өкшенің маңында көгеру белгілерінің болуы. Эритема бірнеше сағаттан бірнеше тәулікке созылады, нәрестенің жалпы жағдайы өзгермейді.

Токсикалық эритема. Кейбір нәрестелерде алғашқы аптада терісінде, көбінесе қолының жоғарғы бөлігінде қызғылт таңдақтар, ақшыл сары түсті дақтар пайда болады. Токсикалық эритема нәрестенің организіміне анасынан аллергеннің түсуі туғызады.

Физиологиялық сарғаю. Туғанына 2-3 күн болғаннан соң пайда болады. Нәрестенің жалпы жағдайы қанағаттанарлық болса да, терісінде, ауыз қуысында, көздің шырышты қабатында сарғаю байқалады.

Транзиторлы гипертермия. Нәресте туғаннан кейін 3-4 күнде байқалады, дене температурасы күнде байқалады 39-40 градусқа дейін көтеріледі, 3-4 сағатқа дейін көтеріңкі болады. Нәресте мазасызданып, ембей қояды.

Дене салмағының физиологиялық кемуі. Жаңа нәрестенің барлығында болады, бұл нәрестенің алғашқы күндері сүттің жеткілікті шықпай, емшек сүтінің нашар емізілуі, судың несеппен, нәжіспен, өкпе және тері арқылы шығуы, кейде құсу салдарынан тоймауына байланысты.

Бүйрек қызметінің транзиторлы ерекшелігі. Анурия, олигоурия, альбуминурия несеп қышқылы инфаркті жатады. Зәр арқылы несеп қышқылы тұздары көп мөлшерде бөлінумен көрініс береді. Бұл жасуша элементтерінің ыдырауы, негізгі зат алмасудың артуына, қанның қоюлануына, тұзды мейілінше көп, несептің аз бөлінуіне байланысты.

Транзиторлы полицитемия. Қанда гемоглобиннің 220г/л жоғары және гемотокриттің 0,65 жоғары болуы.

Жыныстық криз. 70% жаңа туылған балаларда кездеседі. Бұның көріністері көбінесе қыздарда көрініс береді:

- десквамативті вульвовагинит;

- физиологиялық мастопатия;

- метроррагия;

- милия.

Физиологиялық диспепсия ( ішектің транзиторлы катары), меконий – туғаннан кейінгі алғашқы нәжіс, иіссіз, қоңыр түсті қою масса. 3-4 күннен соң меконий бөлініп шығады, содаң соң өзгермелі нәжіс пайда болады.