2.2Панямонне

З гэтага рэгіёну мы маем цікавую посцілку. Вядома, што імі накрывалі пасцелі, куфры, скарыстоўвалі іх ў якасці дывана над пасцеллю. На посцілках часцей за ўсё ткалі сімвалы ўрадлівасці.

Самы прыгожы сімвал урадлівасці- гэта Жыцень. Яго выткала на сваёй посцілцы ткачыха з вёскі Людкі Навагрудскага раёну Гродзенскай вобласці Турок Лідзія Пятроўна.

Жыцень-дажынкавы вянок, які сімвалізуе паспяховае заканчэнне жніва. Як сімвал ураджаю вянок разам з дажынкавым снапом ставілі пад абразы на покуці Сімвал Жыценя спалучаецца са Спарышам. Акрамя Жыценя і Спарыша ткачыха выткала стылізаваныя каласы. Пажаданне добрага ўраджаю мы чытаем на гэтай посцілцы. Выткана баваўнянымі ніткамі ў тэхніцы перабора.

2.3 Цэнтральная Беларусь.

Большая частка музейных ээкспанатаў прадстаўлена менавіта гэтым рэгіёнам.

Па-першае, гэта ручнікі. У залежнасці ад свайго галоўнага прызначэння беларускі традыцыйны ручнік можна ўмоўна далучыць да дзвюх груп тканін: дэкаратыўна- абрадавых і гігіенічна бытавых. Сярод апошніх вызначаўся ўціральнік. Такі ручнік “уціральнік” прадстаўлены ў нашай музейнай калекцыі. Ён служыў для ўцірання рук і твару пасля ўмывання. Прычым на патрэбу сям’і выдзяляўся толькі адзін ручнік, які звычайна вісеў пасярэдзіне сцяны. У лазню яго не бралі: цела тут выціралі бялізнай. Ён не надта доўгі ( каля 1,5 метра).Адносіцца да пачтку XXст. Выраблены ў Смалявіцкім раёне.

Самыя прыгожыя, шчодра арнаментаваныя, яркія па колеры і разнастайныя па арнаменце- ручнікі вясельныя.

Без ручніка не абыходзіўся ніводны этап вяселля. Ехалі ў сваты да нявесты з гарэлкай і боханам хлеба, загорнутыя ў ручнік. Калі нявеста станоўча адносілася да жаніха, маці забірала прывезены сватамі хлеб і ўзамен давала свой, а ў бутэльку, дзе была гарэлка, насыпала жыта, абмотвала ручніком і завязвала поясам, што сімвалізавала згоду на шлюб.

Адзін з ручнікоў нашага музея мог выкарыстоўвацца ў вясельным абрадзе. На ім прысутнічае ўзор з сімвалам хлеба. Зроблены ў Барысаўскім раёне ў сярэдзіне XX стагодзя.

Д ругі варыянт ручніка з пасага нявесты зроблены ў другой палове XXст у Смалявіцкім раёне. Основа баваўняная фабрычнага вырабу. Вышыўка зроблена крыжыкам. На ручніку сімвал Ураджая. Гэта нездарма, маладым заўсёды зычылі дабрабыту ў час вяселля.

вясельным абрадзе.

Прадстаўляем яшчэ адзін ручнік з сімвалам Багача. Мог выкарыстоўвацца ў якасці падарунка нявесты. Сімвал Багача вышыты на палатнянай аснове фабрычнага вырабу ў тэхнікцы крыжыка. Выкарыстаны баваўняныя ніткі чырвонага, зялёнага, блакітнага, розавага колеру. Карункі звязаны кручком. Выраблены ручнік у Смалявіцкім раёне ў другой палове XX стагоддзя.

У музее прадстаўлены абрус з Цэнтральнай Беларусі -Копыльскага раёну Мінскай вобласці.. Складаецца з дзвюх частак. Вытканы з ільняных нітак чатырохнітавым аднаўточным ткацтвам. На ручніку вытканы сімвал урадливасці -Палявіка. Узрост рэчы- прыкладна 50 гадоў.

З абрусам звязана народнае ўяўленне пра дастатак і дабрабыт у доме.

У дзень зажынак стол накрывалі чыстым абрусам. Калі везлі першы воз сена на гумно, абрус рассцілалі перад ім або вешалі на браме гумна. У навагоднія святы гаспадарыня карміла курэй на абрусе, каб прывучыць іх к дому. Напярэдадні Новага года, рыхтуючы святочны стол, пад абрус клалі сена. Выцягваючы з пад- абруса сцяблінкі сена, гадалі па іх, які ў новым годзе ўродзіцца лён. Абрус абавязковы таксама ў вясельным абрадзе. Нявеста накрывае стол абрусам, прымаючы сватоў, у “зборны вечар” перад вянчаннем, прыязджаючы ў дом маладога пасля вянца.

Мужчынская святочная тунікападобная кашуля, прадстўлена ў нашым музеі, сшыта з даматканага ільнянога палатна, аздоблена вышыўкай крыжыкам пераважна чырвонымі ніткамі.

Узор сям’і вышыла майстрыха з Копыльскага раёну ў пачатку XX стагоддзя. З‘яўляцца “на людзях” проставалосым або без пояса лічылася непрыстойным. Жанатыя мужчыны насілі шырокія яркія паясы, халастыя- вузенькія “крайкі”, шырынёю ў два пальцы .Канцы пояса абавязкова былі з кутасамі.

Кожная посцілка нашага музея мае сваю гісторыю.

З Копыльскага раёну прывезена посцілка з геаметрычным арнаментам, ці шашачным. Тканіны з такім арнаментам на Беларусі называюць “дымкамі”. Вядома імя майстрыхі - Клішэўская Марыя Рыгораўна. Выткала яна посцілку адразу пасля вайны ў вёсцы Лешня Копыльскага раёну Мінскай вобласці.

. На думку даследчыка беларускага арнаменту М.С. Кацара – гэта сімвал дабра і зла. Услаўленнем дабра, справядлівасці, узвышэннем і сцвярджэннем гэтых якасцей, спадзяваліся перамагчы зло. Гэта абярэг ад зла, гэта адзін з настаражэйшых сімвалаў.

Т ая ж мастрыха выткала посцілку з матывам Ракі. Для многіх ткачых любоў да сваёй Бацькаўшчыны звязвалася з любоўю да нечага канкрэтнага, што яны бачаць штодзённа: лесу, рэчкі. Наўрад ці трэба казаць, якую ролю адыгрывалі рэкі ў жыцці нашых продкаў. Сяліліся на берагах рэк, карміліся з іх, рэкі былі для іх дарогамі

У многіх мастацкіх творах атрымаў адлюстраванне жаночый лёс. Узяць хоць бы гэтыя словы: Дзяўчына да вянца выязджае, яе доля сустракае. Калі добрая доля – сядай разам са мною, са мною маладою. Калі доля ліхая- аставайся на дарозе, пры зялёнай бярозе. Няхай цябе коні саб’юць, няхай цябе колы сатруць. Яна ўвасабляецца ў выглядзе пышнага букета ці вазона.

М арыя Рыгораўна выткала гэтую посцілку, калі выходзіла замуж у пачатку XX стагоддзя

Шчаслівая доля жанчыны- гэта мара. Таму жанчына выткала прыгожы букет, каб доля яе жаночая была шчаслівай, каб муж кахаў яе і паважаў, каб дзеці былі здаровыя, каб жыццё было доўгім і шчалівым . Аднак лёс Марыі Рыгораўны быў цяжкім. У 1937 годзе мужа арыштавалі. Больш яна яго не бачыла. Вырасціла адна сваіх дзяцей, якімі можа толькі ганарыцца, дачакалася ўнукаў і праўнукаў. Сама майстрыха не лічыла сябе пакрыўджанай лёсам.

Сімвалы ўраджая, багацця сустракаюцца не толькі на ручніках, але і на посцілках. Прыкладам можа з’яўляцца наступная посцілка, падараная вучнем нашай школы Радзько Іванам, а зроблена яна яго бабулей Рэгінай Харытонаўнай, якая пражывае ў вёсцы Галькі Крупскага раёну.

Ткачыха выткала ўзор Спарыша . Спарыш- значыць здвоены, спорны. Ён чаканы і жаданы госць у сялянскай сям’і. Спарыш прыносіць вялікі ўраджай, поўныя засекі збожжа, дабрабыт у гаспадарцы.

Сімвал зерне таксама прысутнічае на посцілцы ў выглядзе ромба. Крыжык азначае, што Спарыш ахрышчаны і ніякая злая сіла яму не пашкодзіць .Вакол Спарыша майстрыха выткала стылізаваную гірлянду с кветак, што азначала вялікую павагу да яго.

Посцілка выткана іьнянымі фарбаванымі ніткамі ў тэхніцы перабора. Яе ўзрост- 70 гадоў.