- •1.1 Жерді мелиорациялаудың мақсаты
- •1.2 Суару мелиорациясының түрлері
- •1.3 Суармалы жерлердің қазіргі жағдайы мен келешегі
- •Мелиорацияның қоршаған ортаға әсері
- •Суарудың топыраққа, өсімдікке тигізетін әсері Егісті суарудың дақыл өнімі мен оның өсіп-өну жағдайларына әсері
- •1.6 Егіске берілетін судың сапасы
- •Бақылау сұрақтары:
- •2.1 Суару режимі туралы түсінік
- •2.2 Дақылдың суды тұтынуы
- •2.3 Егістіктің табиғи ылғалдылығы
- •2.4 Дақылдың маусымдық суару мөлшері
- •2.5 Дақылдың суару мөлшері
- •2.6 Дақылды суару саны мен мерзімдері
- •2.7 Дақылдың суару режимін а.Н.Костяковтың графо – аналитикалық әдісімен есептеу
- •2.8 Суару режимін а.М.Алпатьевтің биоклиматтық әдісімен есептеу
- •2.9.1 Ықшамдалған гидромодуль графигі
- •– Тарау. Суару әдісі мен тәсілдері
- •3.1 Суару әдісі туралы жалпы ұғым, оларды таңдау
- •3.2 Егістікті топырақ бетінен суару
- •Беткейлеп суару
- •3.2.1 Дақылдарды жүйекпен суару
- •3.2.2 Дақылды жүйекпен суару әдісінің көрсеткіштерін есептеу
- •3.2.3 Дақылдарды тақталап немесе беткейлеп суару әдісі
- •3.2.4 Дақылдарды көлдетіп суару
- •3.3 Егістікті жаңбырлатып суару
- •3.3.1 Жаңбырлатып суарудың артықшылықтары мен кемшіліктері
- •3.3.2 Жаңбыр қарқындылығы
- •3.3.3 Жаңбырлатқыш саптамалар
- •Сканеленгені нашар
- •3.3.4 Жаңбырлатқыш қондырғылар
- •3.3.6 «Дда – 100ма» жаңбырлатқыш машинасы
- •3.3.7 «Фрегат» жаңбырлатқыш машинасы
- •Дақылды топырақ ішімен суару
- •3.5 Дақылды тамшылатып суару
- •4.2 Күріштің биологиялық ерекшеліктері
- •4.3 Күріш суару жүйесі
- •4.4 Күріштің суару режимдері
- •4.5 Күріш дақылының маусымдық суару мөлшерін анықтау
- •5.1 Ашық суармалау желілері
- •5.2 Ашық каналдар түрлері
- •5.2.1 Егістік танабы ішіндегі суару жүйесі
- •5.2.2 Ашық суармалау желінің көрсеткіштерін есептеу
- •5.3 Суармалы желінің құбырлы, лотокті – астаулы түрлері
- •5.3 Суармалы желінің түрлері деп атаса дұрыс болар еді Лоток-науа деп аударылады
- •5.3.1 Суармалы желінің астаулы-лотокті түрі
- •Тапсырма үлгісі Бастапқы мәліметтер:
- •Дақылдардың суару режимін есептеу
- •1.1 Бір жылдық жоңышқа мен сүрлемдік жүгерінің а. М.Алпатьевтің биоклиматтық әдісімен суару режимдерін есептеу
- •Дәндік жүгері, екі жылдық жоңышқа мен судан шөбінің суару режимдерін а.Н.Костяковтың графоаналитикалық әдісімен есептеу
- •2. Гидромодуль графигін есептеу
- •3. Дақылды жүйекпен суару әдісінің көрсеткіштерін есептеу
- •Дақылдарды тақталап немесе беткейлеп суару әдісі
- •4.Ауыспалы егістегі каналдардың өтімділігін анықтау
- •Каналдың бойлық және көлденең қимасын жобалау
- •Пайлаланған әдебиеттер тізімі
3.3.2 Жаңбыр қарқындылығы
Жаңбырлатқыш қондырғының жаңбыр қарқындылығы дегені егістік бетіне бір минөтте түсетін жаңбырдың қабаты. Осы маңызды көрсеткіш егістік топырағының ылғалды өзіне сіңіру жылдамдығымен үйлесімде болуы қажет.
Егісте жаңбырлатқыш қондырғы қажетті суару мөлшерін беріп болғанша топырақ бетіне су жиналуы немесе су басқа жаққа ағып кетуі болмауы қажет. Әрбір егістік үшін рұқсат етілген тиімді жаңбыр қарқындылығы топырақтың механикалық құрамына, жер бетінің еңістігіне, топырақ бетінің жағдайына, жаңбыр сапасына байланысты анықталады.5-6бет
3.3.3 Жаңбырлатқыш саптамалар
Құбырмен ағып келген суды тамшыларға бөліп жаңбырға айналдыратын бөлікті жаңбырлатқыш саптамалар деп атайды. Саптамалардың үш түрі бар. Бірінші - қысқа сорғалатқыш саптама - арын мөлшері – 10 -20м. Екінші – орташа сорғалатқыш саптама - арын мөлшері 20 -40м. Үшінші - қашыққа сорғалатқыш саптама - арын мөлшері 40м – ден жоғары.
Дефлекторлы саптама
Сканеленгені нашар
3.3.4 Жаңбырлатқыш қондырғылар
Орта ағынды жаңбырлатқыш қондырғы «УДС – 25»
Бұл қондырғы екі жаңбырлатқыш қанаттан тұрады. Әрбір қанат ұзындығы 130м. Жаңбырлатқыш қанаттар суды жабық, қысымды құбырдан ұзындығы 55м қосымша құбыр арқылы алады. Барлық құбыр ұзындығы 5м диаметрі 110мм дюралюминиден жасалған трубалардан жиналады. Трубалар арнайы тетік арқылы бір – бірімен тез қосылады және жылдам ағытылады.
Қондырғы көрсеткіштері:
Су өтімі – 27,3 л/с
Су арыны – 40м
Жаңбыр қарқындылығы – 0,4 мм/мин
Суарылатын егіс көлемі 25-30га
Суару мөлшері 30 мм болғанда бір сағат жұмыс атқарғанда қондырғы 0,3 гектар егісті суарады
Қондырғының сағаттық, ауысымдық және тәуіліктік өнімділігі төмендегі формуламен табылады:
мұндағы:
қондырғы су өтімі,
қондырғының жұмыс уақыты – 1 сағат, 8
сағат, 24 сағат;
жұмыс уақытын пайдалану коэффициенті:
суару
мөлшері;
суару кезінде ылғалдың ауаға булануы
– 0,90.
3.3.6 «Дда – 100ма» жаңбырлатқыш машинасы
Бұл машина бұрынғы ДТ – 75 тракторынынң жаңа түрінен, сорғыдан, каналда жүзіп жүретін клапаннан, тыңайтқыш араластырып беруші бактан, орталық бөліктен, екі консольді фермадан тұрады. Фермада 52 дефлекторлы және екі орта ағынды жаңбырлатқыш саптамалар орналасқан.
Жаңбырлатқыш машинаның көрсеткіштері
Су өтімі – 130л/с
Арыны – 37м
Каналдар ара қашықтығы – 120м
Трактор жылдамдығы:
алға қарай – 1,03км/сағ.
артқа қарай – 0,575км/сағ.
1
сағат таза жұмыста
мөлшермен суарылатын егіс
көлемі – 1,6 га
Қызметшілер саны - 1адам
Машина ұзындығы – 110,3м
Осы машина бір жүріп өткенде егіске берілетін су қабаты мына формуламен анықталады:
,
мұнда
су өтімі;
бір
уақытта ылғаданып жатқан жолақтың
ұзындығы;
машина
жылдамдығы.
