Тақырыбы: Шикі мұнай сипаттамасы. Шикі мұнайдың құрамы. Тапсырма

1. Теңіз кен орыны мұнайының физико-химиялық көрсеткіштері бойынша кесте құру және осы мұнайдың сипаттамасын анықтау.

Практикалық жұмысты орындау үшін қажетті негізгі түсініктер:

Мұнай - жер қойнауының табиғи, сұйық пайдалы қазбаларының бірі, табиғи химиялық универсиалді және отын-энергетикалық шикізат болып саналады, құрамы парафинді, нафтенді және ароматикалық көмірсутектердің қоспасынан, жоғары молекулалы қосылыстардан және нафтен қышқылдарының қоспаларынан, асфальтті-смолалы заттардан, меркаптандардан, моно және –дисульфидтерден, тиофен мен тиофандардан, күкіртсутектерден, пиридин гомологтарынан және V, Ni, Ca, Mq, Fe, Al, Na, Si микроэлементтерінен тұрады. Әртүрлі кен орындарынан алынған мұнайдың физика-химиялық қасиеттері әр түрлі болады. Элементтік құрамы (%): 82-87 С, 11-14 Н, 0,1-5,5 S, N, O. Мұнайды тығыздығына байланысты: жеңіл (тығыздығы 0,65-0,87 г/см³), орташа (0,871-0,910 г/см³) және ауыр (0,910-1,05 г/см³). Жану жылуы 43,7-46,2 МДж/кг (10400-11000 ккал/кг). ТМД елдерінде мұнайды құрамындағы күкірттің мөлшеріне байланысты аз күкіртті (0,5 %-ке дейін), күкіртті (0,5-2 %) және жоғары күкіртті (2 % жоғары).

Қазақстан мұнайлары фракциялық құрамына байланысты әр түрлі болып келеді. Осы қасиетке қарай шикі мұнайды өңдеу схемасын және олардан алынатын сапалы өнім алу кезде ескеру керек.

Зерттеудің минимальді бағдарламасы атмосфералық-вакуумды айдау лабораториясы (300⁰С-тан кейін 350⁰С-ке дейінгі 10 градус фракциясына) мен мұнайдың физика-химиялық қасиеттерінің келесідей көрсеткіштерін қосады:

1. Механикалық қоспалардың мөлшері

2. Тұздың мөлшері

3. Судың мөлшері

4. От алу температурасы

5. Қату температурасы

6. Бу серпімділігі

7. Күлденуі

8. Кокстенуі

9. Тығыздығы

10. Әр түрлі температурадағы тұтқырлығы

11. Молекулалық салмағы

12. Күкірттің және күкіртті қоспалардың мөлшері

13. Парафиннің мөлшері

14. Асфальтеннің мөлшері

15. Смоланың мөлшері

16. Қышқылдылығы

17. Элементтік құрамы

Әр түрлі мұнайлардың құрамы өзгеше болатынын ескеру керек. Жеңіл мұнайларда бензин, нафты және керосин көп болса, ал ауыр мұнайларда газойльдар мен мазуттар көп болып келеді. Осындай зерттеулер нәтижесінде жиналған дәлелді материалдар берілген кен орны мұнайының жобалы-өндірістік бағасын білу үшін қажет және осы мұнайдан алынатын мұнай өнімдерінің сапасын немесе пайдаланудың технологиялық ерекшеліктерін алдын-ала білу үшін қажет (1 кесте).

Әдебиеттер

1. Надиров Н.К. Нефть и газ Казахстана. 1 бөлім. Алматы. «Ғылым». 1995 ж. 320 бет.

2. Надиров Н.К. Нефть и газ Казахстана. 2 бөлім. Алматы. «Ғылым». 1995 ж. 320 бет.

Теңіз кен орны мұнайының физико-химиялық көрсеткіштері

Көрсеткіштер	№ 16 Скважина	№ 102 Скважина	№ 38 Скважина	№ 11 Скважина
1	2	3	4	5
ρ420	0,8120	0,8047	0,8006	0,8154
Жалпы күкірттің мөлшері, %	0,570	0,570	0,800	0,640
Меркаптанды күкірттің мөлшері,%	0,026	0,030	-	-
Азоттың мөлшері, %	-	-	0,09	0,12
50 0С кинематикалық тұтқырлық, мм2/с	0,55	0,21	2,51 (при 20 0С)	2,36 (при 20 0С)
Силикагельді смоланың мөлшері, %	2,20	1,70	2,30	2,10
Асфальтеннің мөлшері, %	0,09	0,18	0,36	0,10
Ванадийдің мөлшері, %	0,0002	Менее 0,0002	-	-
Никельдің мөлшері, %	-	Менее 0,0002	-	-
1	2	3	4	5
tбалқу 60 0С парафиннің мөлшері, %	4,50	2,56	9,8	6,5
200 0С дейінгі фракцияның мөлшері, %	42,3	43,90	37,7	-
350 0С дейінгі фракцияның мөлшері, %	74,6	79,10	76,4	-
Қату температурасы , 0С:	-28	-48	-35	-35
Ашық тигельдегі тұтану температурасы	-37	10	-28	-2
Кокстенуі, %	0,33	0,57	0,60	0,70
Қышқылдық саны, 1 г мг КОН	0,01	0,07	0,24	0,21
Хлоридтердің мөлшері, мг/л	40 аз	40 аз	26	14
Күлденуі, масс. %	-	-	0,02	0,22

Мұнай жеңіл, төмен температурада қататын, парафинді, смола асфальтенді заттардың азғантай мөлшері бар. Ванадии мен никель аз. Мұнай келесідей агрессивті заттарға күкіртсутекті, көмірқышқылды, меркаптанды күкірт сияқты заттар бар. Мұнайдың спецификалық құрамы және осыған байланысты жабдықтардың даттануы оны алатын және өңдейтін технологияны анықтайды.

№ 2 Практикалық жұмыс