Қорытынды

Қорыта айтқанда Бюджеттік тапшылық мемлекеттік қаржылардың терең сәйкессіздігінің салдары. Сонымен қатар олар ақша айналысының айтарлықтай берекетсіздігімен де байланысты. Бюджеттік тапшы-лықтарды реттеу қазіргі мемлекеттің экономика саласындағы ең күрделі проблемасына айналды. Әр бюджетте оның кіріс және шығыс бөлігін теңдестірген, яғни баланстаңдырған дұрыс. Баланс — бұл тепе-теңдік, бюджетті жасаған кезде негізгі мәселе мемлекеттің ақшалай түсімдері мен шығыстарының осындай жай-күйіне жету болып табылады. Кірістердің шығыстардан, яғни бюджетке түсетін түсімдердің жалпы сомасының шығыстардың және қайтарымды негізде бөлінетін кірістердін ауқымынан асып түсуі бюджет артыгын — профицитті құрайды. Ол мемлекеттік борышты өтеуге бағытталады немесе бюджеттік қаражаттардың (республикалық және жергілікті бюджеттегі) бос қалдығын құрауы мүмкін. Аяқталған бюджет жылы бойынша бюджет кезеңінің аяғында қалыптасқан бюджеттік қаражаттардың бос қалдықтары үкімет пен жергілікті атқарушы органдардың арнайы шоттарына есептеледі және кассаның айналымдағы нақты ақшасының өсіміне және биліктің тиісті органынын мемлекеттік борышын жабуға пайдаланылады. Мұндай қажеттік болмаған жағдайда бұл қаражаттарды пайдалану туралы шешімдерді тиісті әкімшіліктер қабыддайды. Шығыстардың кірістерден (шығыстар мен бюджеттен қайтарымды негізде бөлінген кредиттер ауқымының бюджетке түсетін түсімдердің жалпы сомасынан) асып түсуі мемлекеттік бюджеттің тапшылыгын тудырады. Тапшылықтың едәуір әрі тұрақты болуы қаржының дағдарыстық жай-күйін сипаттайды.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Шеденов. Ө.Қ, Байжомартов.Ч.С, Жүнісов.Б.А, Кошагин.Б.И, «Жалпы экономикалық теория», Алматы «Ақтөбе» 2002ж.

2.Қ.Қ. Ілясов, С.Құлыпбаев, «Қаржы» Алматы 2005 ж.

3. Я.Ә.Әубәкіров, Б.Б.Байжұмаев, Ф.Н.Жақыпова, Т.П.Табаев. «Экономикалық теория», Алматы, Қазақ университеті, 1999ж.

4. Осипова Г.М. «Экономикалық теория негіздері», Алматы, 2002ж.

5. Н.Қ.Мамыров, М.Ә.Тілеужанова «Макроэкономика», Алматы, экономика, 2003ж.

6. Райымкұлов.С «Экономикалық теория негіздері», Алматы, 2005ж.

7. Аяпова М.М, Арынов Е.М, «Экономикалық теория негіздері», Алматы, 2001ж.

8. Мауленов С.С, Бекмолдин С.Қ, Құдайбергенов Е.Қ., «Экономикалык теория», Алматы, 2003ж.

9. Қаржы жэне қаражат 2007 ж. мамыр

10. Экономика негіздері 2006 ж. №6

11. Егеменді Қазақстан 2007ж. 15 желтоқсан 1-2 беттер

12. Сатаев.Т, Саясат 2007ж №2 ақпан, 4 бет

13. Исахова.П, Экономика негіздері 2007 №2 15-17беттер

14. Аль-пари, 2006ж. №1 179-186 беттер

15. Оңтүстік қазақстан газеті 26-желтоқсан 2007

16. Заң газеті, 2007ж. 19 сэуір, 3 бет

17. Мұса.С, Егеменді Қазақстан, 2007ж. 18 шілде, Ібет

18. ҚР Парламентінің Жаршысы, 2005ж. №19. 3 бет

19. Заң жэне Заман, 2007ж. №4. 32 бет

20. «Экономикалық теория негіздері» Оқулық, Алматы, 1998ж.

29