Аннотация

Курстық жұмыс «Тамақ өнеркэсібі» мәліметтер қорларын құру жазылған. Курстық жұмыс 2 бөлімнен тұрады. Бірінші бөлімде Access деректер қорлары туралы, курстық жұмыстың екінші бөлімде тамақ өнеркәсібінің мәліметтер қорларына кесте байланыстыру жэне сұраныс құру, форма құру жэне есеп, макрокомандалар жасау қарастырылған. Есептеулер жэне олардың нәтижелерін графикалық бейнелеуде қазіргі замандағы компьютерлік технологияда пайдаланған. Курстық жұмыс 55 бетте жазылған, ол 35 суретті қамтиды.

Нормативтік сілтемелер

Осы курстық жұмыста келесі нормативті құжаттарға сілтемелер жасалған:

ӘН ОҚМУ 7.14-2010 Курстық жобалау. Мазмү_ны, тақырыптары, құрылымы, жетекшілік ету, рэсімдеу, белгілеу жэне курстық жобаны (жұмысты) қорғау. МЖМБС 2.301-68 КҚБЖ (ЕСКД). Форматтар. МЖМБС 2.304-81 КҚБЖ (ЕСКД). Сызбалық шрифттер. МЖМБС 2.321-84 КҚБЖ (ЕСКД). Әріптік белгілеу.

МЖМБС 2.701-84 КҚБЖ (ЕСКД). Схемалар. Түрлері мен типтері. Орындауға қойылатын жалпы талаптар.

МЖМБС 7.1-2003 Библиографиялық жазу. Библиографиялық сипаттама СТ ОҚМУ 4.02-2008 Университет стандарты. Сапа менеджмент жүйесі құжаттарын түзу, мазмұндау мен рэсімдеуге қойылатын жалпы талаптар.

Нормативтік сілтемелер

Осы курстық жұмыста келесі нормативті құжаттарға сілтемелер жасалған:

ӘН ОҚМУ 7.14-2010 Курстық жобалау. Мазмұны, тақырыптары, құрылымы, жетекшілік ету, рәсімдеу, белгілеу жэне курстық жобаны (жұмысты) қорғау. МЖМБС 2.301-68 КҚБЖ (ЕСКД). Форматтар. МЖМБС 2.304-81 КҚБЖ (ЕСКД). Сызбалық шрифттер. МЖМБС 2.321-84 КҚБЖ (ЕСКД). Әріптік белгілеу.

МЖМБС 2.701-84 КҚБЖ (ЕСКД). Схемалар. Түрлері мен типтері. Орындауға қойылатын жалпы талаптар.

МЖМБС 7.1-2003 Библиографиялық жазу. Библиографиялық сипаттама СТ ОҚМУ 4.02-2008 Университет стандарты. Сапа менеджмент жүйесі құжаттарын түзу, мазмұндау мен рэсімдеуге қойылатын жалпы талаптар.

Қысқартулар мен белгілеулер

БК - байланыс каналы

ДҚ — деректер қоры

ДҚБЖ - деректер қорын басқару жүйесі

Код - кодер

МҚБЖ - мәліметтер қорын басқару жүйесі

ТМ - топтық модулятор

т.б — тағы басқа

Мазмұны

Кіріспе 8

1. Access деректер қоры туралы мәлімет 9

1. Access деректер қоры 9

2. Мәліметтер типі 13

2. Мейрамхана мэзіріне мәліметтер қорын құру 19

1. Тамақ өнеркәсібіне кесте құру 19

2. Сұраныс (Запросы) құру 21

3. Форма қүру 25

Қорытынды 28

Қолданылған әдебиеттер 29

Кіріспе

Microsoft Access жүйесінің деректер қорын жобалауға да жэне оны пайдалануға да ыңғайлы жақсы мүмкіндіктері бар. Access-ті қолданбалы программалар ішіндегі қолдануға арналған ең қолайлы құрал болып табылады.

Деректер қорының маңыздылығы ол мәліметтер қорын енгізіп, сол мәліметтерден керекті мәліметтерді тез жэне оңай алу үшін қолданады. Бұл жүмыста «Тамақ өнеркэсібі » қосымшасы туралы деректер қоры құрылған.

«Тамақ өнеркэсібі » қосымшасын құру негізінде деректер қорын басқару жүйесінің қолдану аясы кең, оның мэнінің жоғары болуын жэне қазіргі кезде мәліметтерді сақтау жэне өңдеу жүмыстарын соңғы жылдарда шыққан программалық өнімдер арқылы жылдам эрі тиімді үйымдастыруға болатынын анықтау. Бұл курстық жүмыстың өзектілігін көрсетеді.

Access терезесімен жүмыс істеуіне бағытталған, өте қолайлы программа болып табылады. Access кестелері, формалар, сұраныстар, есептер, макростар жэне модульдер сияқты мәліметтер базасының объектілерімен жұмыс істейді.

«Тамақ өнеркәсэбі » курстық жүмыстың мақсаты: «Тамақ өнеркэсібі» қосымшасын қүру жэне деректер қорымен жүмыс істеу кезінде Облыстық Тамақ өнеркэсібінің жүмыс барысын жеңілдету. Осының негізінде деректер қорының басқа да салаларда қолданысын мүмкін екендігіне көз жеткізу. Осы мақсатқа жетудегі негізгі міндеттері төмендегідей: 1) Деректер қорын басқару жүйесінің негізін ашу;

2)Деректер қоры теориясымен танысу жэне ДҚБЖ түрлерін қарастырып, олардың ішінен жүйе қүру үшін ең тиімді болып табылатынын таңдап алу;

3. Microsoft Access деректер қорын басқару жүйесінде «Мейрамхана мэзірі » қосымшасы бойынша мәліметтер қарастыру;

4. Microsoft Access - те кестелер, сұраныстар, формалар, арқылы ақпараттық жүйе құру.

Бұл курстық жұмыста Microsoft Access деректер қорында жұмыс жасаудың барлық мүмкіншіліктері қарастырылған. Қазіргі кезде көптеген жүмыс орындарында, яғни кез келген жұмыс орнындағы барлық кіріс-шығыс есептері, қорда қандай нэрселер бар екендігі т.б деректер қорында сақталып, басқарылады.

Бұл курстық жұмыстың мақсаты Microsoft Access программасында мәліметтер қорын қүруды үйрену болып табылады. Microsoft Access программасының басқа программалардан ерекшелігі алдымен файлды қүруды талап етеді. Бұл енгізілген мәліметтерді бірден сақтап отырудың бірден бір жолы. Ал егер файлды қүруды үмытсақ, онда программа мәліметтерді сақтап қалу үшін өзі dbl.mbd сақтап қояды. MS Access ең кең таралған деректер қорын басқару жүйелерінің (ДҚБЖ) бірі болып табылады.

1 Access деректер қоры туралы мәлімет

1.1 Access деректер қоры

Microsoft Access - функционалды толық реляционды МББЖ. Microsoft Access ең көп тараған деректер басқару жүйелерінің бірі. Access терезесімен жұмыс істеуіне бағытталған, өте қолайлы программа болып табылады. Access кестелері, формалар, сұраныстар, есептер, макростар жэне модульдер сияқты мәліметтер базасының объектілерімен жүмыс істейді.

Деректер қоры - ақпараттық жүйелердің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Ақпараттық жүйе өз алдына басқару функциясын орындау үшін эр алуан денгейдегі жүмыстарды ақпаратпен жабдықтаған объект туралы ақпаратты жинау, тасымалдау, қайта өңдеу бойынша қатынас жүйесін білдіреді.

Деректер қоры деп - компьютер жадында сақтайтын, арнайы түрде үйымдасқан, өзара байланысқан мәліметтер жиынтығын айтамыз.

Ақпараттық жүйелердің мысалына: банктік жүйелер, кэсіпорындарда, автаматты түрде басқару жүйелері, авияция немесе темір жол билеттерін, мейрамхана номерлерін алдын ала белгілеу және тағы басқа жатады. Пайдалану облысы бойынша келесі класстарды бөліп айтуға болады: 1)Ғылыми зерттеуге арналған; 2)Автоматталған жобаларға арналған; 3)¥йымдастырушы басқарудағы ақпараттық жүйелер; 4)Технологиялық процессорды баспаға арналған.

Деректер қорын басқару жүйесін көптеген қолданушылар деректер қорын қүру, енгізу, бірлесіп пайдалану және програмалау қүралдардың жиынтығын айтады.

Деректер қоры дегеніміз - мәліметтерді сақтауға арналған үйымдасқан құрылым. Бұл деректер қорының қүрылымына ақпаратпен қатар, оларды ұйымдастыруға, қолдануға арналған тэсілдер мен эдістер кіреді [1]. Деректер қоры деректер қорын басқару жүйесімен (ДҚБЖ) тығыз байланысты. Бұл программалық құрылымдар кешені жаңа қордың қүрылымын қүруға, оны деректермен толтыруға, мазмүнын редактрлеуге жэне ақпаратты визуалдандыруға арналған. Қор ақпараттарын визуалдау дегеніміз берілген критерий бойынша экранға шығаратын мәліметтерді таңдап, оларды белгілі бір ретке келтіріп, безендіріп артынан баспаға немесе байланыс каналдарына беруді айтамыз. Әлемде деректер қорын басқаратын көптеген жүйелер бар.

1. Иерархиялық модель - мәліметтер арасындағы байланысты реттелген графтар арқылы сипаттауға болады. Қандайда бір программалау тілінде иерархиялық деректер қоры құрылымын есептеу үшін тармақ мәліметтер типі пайдалынылады.

2. Желілік модель - мәліметтердің элементтерінің еркін графтар түріндегі өзара байланысын білдіреді. Желілік деректер қорының схемасын сипаттауға екі тип пайдалынылады: жазба және байланыс.

3. Реляциялық модель - мәліметтердің реляциялық моделін JBM фирмасының қызметкері Эдгар Код үхынған жэне ол қатынас ұғымына негізделеді.

Қатынас деп — картеж деп аталатын элементтер жиынын айтады, қатынасты бейнелеудің көрнекті формасы екі өлшемді кесте болып табылады.

4. Постреляциялық модель - мәліметтердің постреляциялық моделі кестенің жазбаларында сақталған мәліметтердің бөлімбеушілік шектеуін алып тастайтын кеңейтілген реляциялық моделі болып табылады. Постреляциялық модель көп мәнді, яғни мэндерді ішкі мәліметтерден құралған өрістерден тұрады.

5. Көп өлшемді модель - ол көп жүйелерге талдау жүргізу жэне шешім қабылдау үшін ақпаратты жедел өңдеуге мүмкіндік береді.

Қордағы мәліметтерді қарастыратын көп өлшемді тэсілі реляциялык деректер қорын пайдаланылады. Көп өлшемді жүйелерге талдау жүргізу жэне шешім қабылдау үшін ақпараттық желі өңдеуге мүмкіндік береді. Обьектіге бағытталған деректер қоры қүрамына тармақ түрінде берілген мәліметтер. Бұл деректер қорының логикалық құрамының сырттай иерархиялық деректер қоры үсынылады.

6. Объектіге бағытталған модель - объектіге бағытталған модель тармақталған түрінде беріледі. Объектіге бағытталған деректер қорының логикалық қүрылымы сырттай иерархиялы деректер қорына ұқсас.

Кестелерді байланыстырудың негізгі және қосымша кестелері болады.

Негізгі жэне қосымша кестелердің байланыс өрістері қалай анықталуына тэуелді. Жалпы жағдайда екі кесте арасында келесі 4 негізгі байланыстар түрі орнатылуы мүмкін:

1:1- негізгі жэне қосымша кестелердің өрістері кілтті болған жолдарда құрылады жэне мұндай екі кестенің кілттік өрістің мэндері қайталанылады;

1 :К - негізгі кестенің бір жазбасы қосымша жазбаның бірнеше жазбаға сэйкес келген кезде орындалады;

К:1 - бір немесе бірнеше негізгі кестенің жазбаларының бір жазбасы сэйкес келсе, оны бірдің көпке байланысы деп атайды;

К:К - негізгі кестенің бірнеше жазбалары қосымша кестенің бірнеше жазбаларына сэйкес келгенде орындалады.

Реляциялық деректер қорын басқару жүйесінде қатынастарға амалдар орындау үшін екі топ пайдаланылады: 1 )Реляциялық алгебра 2)Реляциялық есептеу

Қатынастарға орындалатын амалдарды топқа бөледі:

1)Жиындарға қолданылатын амалдар,олар біріктіру, қиылыстыру, бөлу, декарттық көбейту;

2) Қолданатын арнайы амалдар, олар жобалау, біріктіру жэне таңдау.

Осы амалдардың жиынтығы толық қатынастардың алгебрасын береді.

Реляциялық алгебра барлық эрекеттердің нәтижелерінің қатынастары болып табылады. Реляциялық алгебра тілі процедуралық болып табылады, ал реляциялық есептердің негізі матеметиклық логикалық бөлігі болып табылады. Реляциялық алгебрада процедуралық емес тіл болып табылады. Реляциялық алгебрада процедуралық емес тіл болып табылады. Деректер қорының объектілері:

1. кестелер (таблицы)

2. сүраныстар (запросы)

3. үлгілер (формы)

4. есептер (отчеты)

5. беттер (страницы)

6. макростар

7. модульдар

Деректер қорын жобалау технологиясын жаңа түрде келтіру

Сұраныс - сақталынған мәліметтерді өшіру немесе түрлендіру, таңдау бойынша амалдарды анықтайтын, арнайы түрде сипатталатын қажетті қүрал болып табылады. Сұраныстарды орындау нэтижесі жауап деп аталатын жаңа кесте немесе жаңартылған кесте болып табылады. SQL сүраныстар тілі айнымалы реляциялық есептеулерге негізделген. SQL -тілі кестелерге амалдар қолдануға (кұру, өшіру, қүрылымын өзгерту) жэне кесте мәліметтеріне (таңдау, қосу, өшіру, өзгерту) амалдарын орындауға арналган. SQL тілі процедуралық емес тіл болып табылады. Сондықтан ішкі программадағы үйымдастыру, енгізу- шығаруды басқару операциялары қамтылмайды. SQL-ді пайдаланудың екі эдісі бар:

1. Статистикалық

2. Динамикалық

Бұл тілдің негізгі міндеті: сүраныстарды даярлау мен орындау болып табылады.

Microsoft Access-Windows ортасында жұмыс істейтін 32-разрядты, реляциялық МББЖ, мұнда бір мезетте бірнеше мәліметтер базасының кестелерімен қатар жүмыс істей беруге болады. Реляциялық мәліметтер құрылымын қарапайым етіп қүрастырып, жүмыс істеуді жеңілдетуге мүмкіндік береді. Access кестесін басқа компьютердегі немесе сервердегі мәліметермен байланыстыруға жэне де мүнда Paradox немесе Dbase МББЖ-лерінда жасалған мәліметтерді пайдалана беруге болады. Access мәліметтері Excel кестелермен де оңай мәлімет алмаса алады.

Access Windows-технологияның барлық мүмкіндіктерін сүйемелдейді жэне оның түлынушысының жүмыс істеуіне қолайлы графикалық интерфейсі бар.