2.2 Кестеаралық байланыстарды анықтау

Кестеаралық реляциялы байланыстардың құрылысы арнайы (Схема данных) терезесінде тышқанның көмегімен іске асады. Пайда болған кестеаралық байланыс базаның қызмет ету мақсатгарын автоматтандыруды жэне бүтіндігін қамтамасыз етуі үшін қажет, ол сызық түрінде кескінделеді, әр түрлі екі кестенің жиектерін қосуға арналған. Жэне бір кесте негізгі, ал екіншісі байлаулы болып есептеледі (4-сурет).

Кестеаральщ байланыс цұрудыц үш үлгісі:

а) бірге-бірі (1-1) - эрбір кесте жазуына басқа байлаулы кесте жазуы сәйкес болады;

б) бірден шексіздікке (1-оо) - бір кестедегі қандай да бір жазу басқа кестедегі бірнеше жазумен байланыста болуы мүмкін.

в) шексіздіктен шексіздікке (оо-оо) - бірінші кестедегі қандай да бір жазу екінші кестедегі бірнеше жазумен байланыста болуы мүмкін жэне керісінше екінші кестедегі қандайда бір жазу бірінші кестедегі бірнеше жазумен байланыста болуы мүмкін.

Кестеаралық байланыс қамтамасыз етеді: негізгі кестедегі басты жиек мәліметтерін жою немесе өзгерту мүмкіндігін шектеуге, егер бұл жиекпен басқа кесте жиектері байланыста болса. Немесе негізгі кестедегі басты жиек мэліметтерін жою немесе өзгерту барысында автоматты түрде байланған кестедегі жиек мэліметтері де жойылады немесе өзгереді.

Сурет 2.2.1 Кестеаралық байланыс түрі

Кестелермен операциялар

1. Кесте тэртібіне өтіңіз. Кестенің аспаптар мэзірі ашылады. Командалық түймелер тағайындауын жазып қойыңыз.

2. Әріпке сэйкес тегтерін сорттап шығыңыз: Үйлер. жиегін белгілеіңіз. Өсу бойынша сорттау. Этажбенде осылай істеп шығыңыз.

З.Бағасы атрибутымен белгіленген жүйекті шертіңіз. Сүзгі белгіленгенмен. Сүзгіні өшіру түймесін басу. 10 тажы бар үйлер тізімін беріңіз, бағасы жоғары немесе өзгертуге де болады.

4.Сүзгішті өзгерту түймешесі. Автосүзгі режиміндегідей жүмыс істейді, басқару элементі белсенді терезеде пайда болады. Сүзгішті өзгерту түймесін басыңыз. Жағдайы жүйегін таңцаңыз - этаж жүйегінен:15- сүзгіні қолдану.

5.Кейбір тегі бар жазуларды табыңыз: Үйлер.- жүйегін белгілеңіз- дүрбі (найти запись)- диалогты терезеде қажетті опцияларды белгілеңіз тағы іздеу (найти далее), 5-суретте сүзгімен ал, 6-суретте сүзгішсіз кесте көрсетілген.

6. Басқа түймелер өзіндік үйренуге арналған.

Сурет 2.2.2 Сүзгімен көрсетілген түрі

Сурет 2.2.3 Сүзгішсіз бейнеленген кесте 2.3 Мастер көмегімен кесте құру

Экранның жоғарғы бөлігінде орналасқан меню қатарынан BcTaBKa(Insert), Таблицы (Table), командаларын тандап алыңыз. Немесе, мәліметтер базасы терезесінде таблицы (ТаЫе)қабаттамасын (вкладка), содан Создать (New) батырмасын тышқанмен басыңыз. Новая таблица (New Table) диалогтық терезесі шығады.

Тышқанмен Мастер таблиц (Table wizard), сонымен OK батырмасына басыңыз. "Создание таблиц" терезесі шығады. ( Сурет -2.3)

Образцы таблиц (Sample tables) тізімінде кестелердің біреуін таңдаңыз, бұл жағдайда таңдап алынған кестелердің өрістері Образцы полей (Sample fields) тізімінде пайда болады.

Образцы полей (Sample fields) тізімінен керекті өрістерді мынандай бағытша (бір өріс жылжыту, барлық өрістерді жылжыту) батырмалар көмегімен Поля новой таблицы (Fields in my new tables) тізіміне жылжытыңыз.

Қандайда бір өрістің атын өзгерту қажет болса, оны бөліп көрсетіп, жолдың жаңа атын енгізіп, ОК батырмаларын басу керек. Одан кейін Далее (next) батырмасына басу керек. Одан кейін Далее (next) батырмасын басу керек.

Келесі диалогтың терезедегі Задайте имя для новой таблицы (What do you to name your table? ) өрісінде таблицаның атын енгізу.

Келесі кестеде кестелер мастері құрылған жэне құрылатын кестелер арасында байланыс орнатуды ұсынады. Мастер өздігінен кестелер арасында байланыс орнатуға тырысады жэне қолданушыға құрылатын байланыстар туралы ақпаратты тізім ретінде береді. Байланьісты түзету үшін тізімнің сәйкес қатарын тавдап, Связи (Relationship) батырмасына басамыз.

Связи (Relationship) терезесінде берілген кестемен байланыс типін таңдау керек.

Мастердің диалогтық терезесінде Далее (next) батырмасына басу.

Соңғы диалогтағы терезеде, ары қарай кестемен не істейтініңізді таңцауға болады. Кестелер конструкторы режиміне бару үшін "Изменить структуру таблицы" ауыстырып қысқаша таңдап, Готово (Finish) батырмасын басыңыз. Кестелер конструкторы терезесі ашылады.

Сурет 2.3 Мастер отчетов кестесі 2.4 MS Access-те мәліметтерді сараптау жэне ендіру формаларын құрастыру

Access-те формалар мэліметтер кестесі мен сұранысы бар тұтынушылық интерфейсін құрастыруға арналған. МҚ қосымшасының үш типі бар:

Транзакция өңдеуі үшін қосымша. Олар жаңа жазбаны кестелерге ендіру үшін жэне бар мәліметтерді сараптау үшін арналған. Тапсырманың қабылдануын қолдау үшін қосымша. Мүндай қосымшаларда ақпарат график, кесте жэне жеке элементтік мәліметтер ретінде көрсетіледі. Мәліметтерді ендіру мен сараптау мүмкіндігі болмайды.

- Мэліметтер қорын қолдау қосымшасы. Бүл қосымшалар МҚ жэне МҚ кестесін құру, МҚ мүмкіндігін бақылау, пароль көмегімен мэліметтерді қорғау, МҚ көшіру мен периодты түрде тығыздалуы үшін арналған.

Access-me форма құру үшін келесі қағидалар қолданылады: Сүраныс немесе кесте бойынша формаларды автоматты құру. Өңдеушіге автоформаның үш типі ұсынылады:

• «баған» бойынша қүрастырылған форма: формалардың өрістері бірінің астында бірі орналасады;

• таспалық форма: өрісі терезенің барлығы бойынша кесте түрінде орналасады; форма бірнеше жазбаларды біруақытта көруге мүмкіндік береді және өзінің айналма сызығы бар;

• кестеге сэйкес кестелік форма.

Форма шебері. Форма шебері форманың қүрылу процесін бірнеше сатыларға бөледі. Әр сатыға Шебер диалогтық терезелердің бірІнде белгілі көрсеткіштерді орнату қажет. Шебер көмегімен бір кесте негізінде де, бірнеше кесте негізінде сүраныс қүруға болады.

Форма конструкторы. Конструктор форма құрылымын өңдеу үшін, оның сыртқы үлгісін өзгерту үшін,басқару элементтерін қосу немесе өшіру үшін қолданылады.

Конструктор терезесіндегі форма бес бөлімнен түрады (5.1сурет): форма тақырыбы,мәлімет облысы, форма ескертуі мен төменгі және жоғарғы колонтитулдары. Форма тақырыбы көпбетті форманы баспаға шығару кезінде форманың жоғарғы бөлімін анықтайды, тек бірінші бетте көрінеді. Форма тақырыбында мэтін, графика және басқарудың басқа элементтерін ендіруге болады. Ескерту: көпбетті форманы баспаға шығару кезінде форманың төменгі бөлігін анықтайды, тек соңғы бетінде көрінеді.

Формада қажеттісі тек мэліметтер облысының бөлімі болып табылады. Форма бөлімдерін алып тастау үшін немесе қосымша қосу үшін Вид мэзір пункті қолданылады. Формада мәліметтерге енуге мүмкіндік беретін басқару элементтері бар. Басқару элементтері мэтіндік өріс, батырма, таңбаша, ауыстырып қосқыш, ажыратқыштар, тізімдер, қолтаңба, суреттер, OLE (3 қосымша) объектілері мен графиктерін бейнелеуге арналған объектілер рамкалары болып табылады. Басқару элементтері элементтер панелінде орналасқан, мәзір бұйрығы (9 сурет) немесе батырмасын қолданып активтендіруге болады.

Конструктор режиміндегі барлық форма элементтерін объектілер ретінде қолдануға болады. Объект таңдалып болған соң, ол қара шаршы рамкасымен қоршалады. Шаршылар объект көлемін өзгертуге арналған. Әр объект

контекстік мэзірмен жабдықталған. Форма көрініс пен оның элементтерінің түсін өзгертуге болады. Шебер көмегімен қүрылған формада оның бөлімдері, оны құрУ кезінде таңцалған эсемдеу стиліне тэуелді. Конструктор режимінде түсін өзгерту үшін: форма бөлімін немесе элементін ерекшелеп, ерекшеленген бөлім (тақырыбы, мэліметтер немесе ескерту облысы) ішіндегі бос орынға немесе элемент формасына тышқанның сол батырмасын шертіңіз; Формат (форма/есеп) құрал панельдерінде фонның бояу түсінің батырмасынан оң бөліктегі бағыттаушыны шертіңіз; палитрадағы қажет түсті тандаңыз. Форма фоны ретінде WMF немесе BMP графикалық формат файлында сақталған суреттерді қолдануға болады. Фондық суретті қосу үшін: Конструктор режимінде конструктор формасының

Сурет 2.4 Форманы жобалау терезесі

жоғарғы сол бү-рышындағы шаршыға тышқанның сол батырмасымен шертіңіз (қара шаршы пайда болуы керек); Конструктор формасы қү_рал панелінде Свойства батырмасын басыңыз; Макет салымын ашыңыз, онда Рисунок қызметін табыңыз, қызметін ендіру өрісінде файл атын жазыңыз.

Формалар бір немесе бірнеше кестелер негізінде қүрылуы мүмкін. Көп кестелі формаларға бірнеше кестені байланыстыратын сүраныс негізінде

құрылған формалар жатады, сонымен қатар өзінде басқа объект ендірілген формасы кіреді. Бүл кезде басқа объектімен құрылған форма бағыныңқы форма деп, ал өзінде бағыныңқы формасы бары негізгісі деп аталады. Әдетте мүлдай формалар кестелермен байланысқан мэліметтерді көрсету үшін қолданылады. Access-те көп бетті формаларды құруға болады.