2.2 Мекеменің мәліметтер базасын құру

Ал енді мәліметтер базасымен жұмыс жасамас бұрын, біз оның каталогын құрып алайық. Ол каталог бізде С:\akerke. Деректер базасын құру DatabaseDesktop (DBD) утилит көмегімен іске асырылады. DBD утилит көмегімен кестені құруға және оның құрылымын өзгертуге, оның біріншілік кілттерін және индекстерін, жазбалар құру және өзгертулер жасауға болады.Компоненттер парағы. Деректер базасының қолданбасын құруда қолданылатын компоненттерді қарастырайық. Деректер базасымен жұмыс істегенде қолданылатын компоненттер Data Access, Data Control, Midas, Decision Cube, Rave және InterBase парақтарында орналасады. Data Access парағында деректерге қатынауды ұйымдастыратын визуалды емес компоненттер орналасады:[24]

• DataSource – деректердің басы

• Table – ДБ кестесіне негізделген деректер жинағы

• Query – SQL – сұранысқа негізделген деректер жинағы

• StoredProc – серверде сақталатын процедураны шақыру

• DataBase – ДБ қосылу

• Session – ДБ жұмысының ағымды сеансы

• BatchMove – топ жазбалармен операцияларды орындау

• Update – деректер жиынтығын модификациялау

• NestedTable - қойылған кесте

Data Controls парағында деректерді басқаратын визуалды компоненттер орналасады:

• BGrid – кесте

• DBNavigator – навигациялық интерфейс

• DBText – жазба

• DBEdit – бірқатарлы редактор

• DBMemo – көпқатарлы редактор

• DBImage – графиктік көрініс

• DBListBox – қарапайым тізім

• DBComboBox – комбинацияланған тізім

• DBCheckBox – тәуелсіз ауыстырғыш

• DBRadioGroup – тәуелді ауыстырғыш топтары

• DBLookupListBox – басқа өріс деректерінің қарапайым тізімі

• DBLookupComboBox – басқа өріс деректерінің комбинацияланған тізімі

• DBRichEdit – толық функционалды тестілік редактор

• DBCtrlGrid – модификацияланған кесте

• DBChart – диаграммма

• Midas парағында қашық деректер базасын басқаратын визуалды

компоненттер орналасады :

• ClientDataSet – клиенттік деректер жинағы

• DCOMConnection – көпқолданбалы режимде қашық сервермен қосылу

• SocketConnection - Windows сокеті арқылы қашық сервермен қосылу

DataSetProvider – деректер жиынының провайдері

• SimpleObjectBroker – қарапайым объект брокері

• WebConnection – Web-сервермен қосылу

• CorbaConnection – Corba-клиенттің қосылуы

Decision Cube парағында шешімді қабылдайтын жүйені қалыптастыратын компоненттер орналасады:

• DecisionCube – көпшекті деректер кубы

• DecisionQuery – көпшекті деректерді қамтитын жиынтық

• DecisionSource – көпшекті деректердің бастамасы

• DecisionPivot – көпшекті деректердің көпөлшемді проекциясы

• DecisionGrid – көпшекті деректердің кестесі

• DecisionGraph – көпөлшемді деректердің графиктік ұсынысы.

Rave парағында есеп берудің ретіне арналған визуалды компоненттер орналасады :

• RvProject – проектің басты компоненті, Rave – пен байланысты қамтамасыз етеді

• RvSystem – уневирсалды компонент, есеп беруді қарауды және баспаға шығаруды қамтамассыз етеді

• RvNDRWriter – есеп беруді арнайы форматтағы файлға жазады және оны көруге мүмкіндік береді, баспаға шығарады

• RvCustomConnection – мәліметтері жоқ есеп берумен байланыстырады

• RvDataSetConnection – мәліметтермен байланыстырады

• RvTableConnection–Table компаненті бар мәліметтермен байланыстырады

• TRvQueryConnection–Query компоненті бар мәліметтермен байланыстырады

• RvRenderPreview–RvNDRWriter арқылы құрылған файлдағы мәліметтерді экранда мүмкіндік береді

• RvRenderPrinter–RvNDRWriter арқылы құрылған файлдағы мәліметтерді баспа құрылғысына жібереді

• RvRenderPDF – есеп беруді PDF форматына ауыстырады

• RvRenderRTF – есеп беруді RTF форматына ауыстырады

• RvRenderHTML – есеп беруді HTML форматына ауыстырады

• RvRenderText – есеп беруді мәтіндік файлға ауыстырады

InterBase парағында InterBase серверімен жұмыс істеуге арналған компоненттер орналасады :

• IBTable – Table дерегінің жинағы

• IBQuery – Query дерегінің жинағы

• IBStoredProc– InterBase серверінде сақталатын процедураны шақырады

• IBDatabase – деректер базасымен қосылу

• IBTransaction – транзакция

• IBUpdateSQL – деректер жиынтығын модификациялау

• IBDataSet – деректердің бастамасы

• IBSQL – SQL- сұранысты орындау

• IBDatabaseInfo – деректер базасы туралы ақпарат

• IBSQLMonitor – SQL- сұраныс орындалуының мониторы

• IBEvents – сервер оқиғасы

InterBase парағының көп компоненттері Data Access компоненттеріне ұқсас болып келеді, айырмашылығы InterBase компоненттері, тек InterBase серверімен жұмыс істеуге арналған. Data Access парағының компоненттері әмбебап болып келеді.[25]

2.3 Құрылыс компаниясының ақпараттық жүйесін құру

"Оңтүстік Жол Сервис" құрылыс компаниясының ақпараттық жүйесін құру. Формада Тауарлар,Тауар сипаттамасы, Қызметкерлер, Клиенттер,Тауар жеткізуші, Жеткізілетін тауар, Тапсырыстар, Қажетті тауарға сұраныс беттері орналасқан (сурет 1).

Сурет 1. Негізгі бет

Негізгі беттегі «Тауарлар» батырмасын басқанда төмендегідей терезе ашылады. Бұл формада тауар коды, техникалық мінездеме,тауар бағасы,сату бағасы көрсетілген(сурет 2).

Сурет 2. Тауар тізімі

Негізгі беттегі «Тауар сипаттамасы» батырмасын басқан кезде, бізде төмендегідей терезе шығады. Мұнда тауар коды, тауар аты,тауар сатылымы, тауар саны көрсетілген (сурет 3) .

Сурет 3. Тауар сипаттамасы

Негізгі беттегі "Қызметкерлер" түймесін шертеміз. Сонда келесідей терезе көрінеді.Бұл терезеде Қызметкерлер туралы жалпы мәлімет орналасқан (сурет 4).

Сурет 4. Қызметкерлер туралы жалпы мәлімет

Негізгі беттегі Клиенттер батырмасын басамыз.Сонда келесідей терезе көрінеді. Бұл терезеде клиенттер жайлы жалпы мәлімет көрсетілген (сурет 5).

Сурет 5. Клиенттер тізімі

Негізгі формадағы "Тауар жеткізуші" түймесін шертеміз. Бұл формада тауар жеткізуші жайлы жалпы мәлімет бар (сурет 6).

Сурет 6. Тауар жеткізуші мәліметтері

Негізгі беттегі «Жеткізілетін тауар» батырмасын басатын болсақ, төмендегі терезе шығады. Бұл терезеде жеткізілетін тауар коды, жеткізуші коды, жеткізі күні көрсетілген(сурет 7).

Сурет 7. Жеткізілетін тауар беті

Негізгі беттегі «Тапсырыстар» түймесін басамыз. Бұл формада тауар коды, қызметкер коды, тауар бағасы, тауар аты, тапсырыс берген күні, тапсырыс қабылдаған күні көрсетілген (сурет 8).

Сурет 8. Тапсырыстар беті

Негізгі беттегі «Қажетті тауарға сұраныс» формасы көрінеді. Бұл терезеде тауар коды, тауар аты, тауар бағасы көрінеді (сурет 10).

Сурет 10. Қажетті тауарға сұраныс беті

Қорытынды

Delphi 7 қолданушы үшін мәліметтер базасын жасауда көп мүмкіншіліктерді береді. Сол мүмкіншіліктердің біразын біз осы курстық жұмысты жазу барысында қолдандық. Бұл ортада қазіргі заманғы компьютерлік технологиялардың кез келген саласындағы бизнес-программа, мультимедия, ойын, мәліметтер қоры сияқты өнімдерді құруға мүмкіндік беретін қазіргі заманғы ең қуатты программалау тілдірінің бірі болып Delphi 7 табылады. Бұл курстық жұмыстың студентке берген пайдасы көп болды. Студенттің өзінің іздену қабілетін арттырды десек те болады. Сонымен қатар автоматтандырылған жүйелердің еліміздегі озық оқу орындарының жұмысында маңызды рөл атқаратындығын байқадық. Delphi Windows жүйесінде бағдарламалаудың ыңғайлы құралы. Онда көптеген операторларды пайдаланып бағдарлама дайындау, бағдарлама мәзірін құру, анимация, мультимедия процесстерін ұйымдастыру, OLE- технологиясын пайдаланып, басқа офистік қосымшаларды шақыру, оларменнен жұмыс істеу және т.б. іс- әрекеттерді орындау да мүмкін.

Delphi құрамында дайындалған компилятор әдеттегі Р- кодқа емес, бірден машиналық кодқа компиляцияланады. Осы себепті, қазіргі кезде ол дүне жүзіндегі компиляторлардың ең жылдамы. Оның компиляциялау жылдамдығы Паскальда компиляциялаудан он еседен арттық, 1 мин. шамамен 120 мың. жолдан асады.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1 С.Бабровский «Описание системы и языка программирования Delphi 7», Москва 2006г.

2 www.e.gov.kz – «Қазақстан Республикасының электронды Үкіметінің» сайты («Әлеуметтік көмек. Сақтандыру және әлеуметтік төлемдер» бөлімі);

3 В.Гофман, А.Хомоненко «Delphi 5 в подлиннике»,Санкт-Петербург 1999г.

4. В.В. Фаронов. Delphi 1.0. Учебный курс. М.2001г.

5. Майерс Г. Надежность программного обеспечения. –М.:Мир, 1980г.-360с.

6. Шураков В.В. Программное обеспечение ЭВМ. –М.: Статика, 1979г.-376с.

7. С. Бобровский. Delphi 4. Учебный курс. М., 2001г.

8. В.В. Фаронов. 1.0. Учебный курс. М. 2001г.

9. Дарахвалидзе П., Марков Е. Программирование в Delphi 4. БХВ-Санк-Петербург.

10. А.Жуков. Изучаем Delphi, 2001г.

11. М.Эбнер. Delphi 4. Руководство разработчика, БХВ, Киев, 2000г.

12. А.Я. Архангельский. Программирование в Delphi 2.0. Издательство БИНОМ. Москва, 2008г.

13. Епанешников А., Епанешников В. Программирование в среде Delphi. Учебное пособие 4-х частях, М. 1997-1993.

14. О. Камардинов., Х. Жантелі. Delphi 5-1. Оқу құралы. Шымкент. 2002ж. - 214 бет.

15. Архангельский А.Я. Программирование в Delphi 4, М., ЗАО. Издательство БИНОМ 2000г.

16. Тейлор Д. и др. Delphi 3. Библиотека программиста. СПБ, Питер, 1998г

17. Гофман А.С., Хомоненко В. В. Delphi 4.0. –СпБ:2000г.

18. Культин.Н.Б. Delphi в задачах и примерах. С-П. БХВ-Петербург: 2005г.

19. Пачеко К., Тексейра С. Delphi 4.0. Руководство разработчика. Том 1,2-2000г.

20. Васильев Г.П. и др. Программное обеспечение сетей ЭВМ.-М.: Финансы и статистика, 1983г.-87с.

21. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, I том

22. Биекенов К., Садырова М. Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. — Алматы: Сөздік-Словарь, 2007. — 344 бет. ISBN 9965-822-10-7

23. СНиП 2.07.01-89* (2000) Градостроительство. Планировка и застройка городских и сельских поселений.

24. ГОСТ 8736-93 (с изм. 1998) Песок для строительных работ. Технические условия.

25. Ломтадзе В.Д. Инженерная геология. Инженерная петрология. – Л.: Недра, 1970.