4. Экономикалық бөлім

4.1 Конденсатордың сыйымдылығын өлшегішті мультиметрге қосымшасымен жобалау

Бұл жобада қарастырылатын тақырып және оның қызметі, ол конденсатор сыйымдылғын өлшегішті мультимтрге қосымша жобалау болып табылады. Сол себепті, бұл жобаны дамыту және ендіру жөніндегі қаржылық сұрақтар оның кәсіпорынға әкелетін пайдасымен ғана емес оның болашағын анықтаумен пара-пар. Қазіргі заманда әр ел өзі өндірген тауарларын пайдаланады және сыртқа сатуға шығарады. Шет ел жасап шығарып жатқан электрондық аспаптарды біздің елде де жасап шығаруға мүмкіншілік жоқ емес. Сондай аспаптардың бірі конденсатор сыйымдылғын өлшегіш мультимтр, ол – бұл жобада зерттелген болып табылады. Оны кәсіпорын желісіне ендіру мәселесінің экономикалық негізделуі қарастырылады. Кәсіпорын қажетті нәтижеге жетуі үшін бірнеше сатылардан өтуі тиіс: өндірісті дайындау; өндірістік үрдіс және өнімді өткізу.

Өндірісті дайындау-ғылыми зерртеу және тәжірибелі құрастырушы жұмыстар (дипломдық жобаның техникалық бөлімі), ресурстармен қамтамасыздандыру (кадрлық және материалдық, ақпараттық), қаржыландыру, техникалық дайындау жұмыстарын іске асырады.

Өндірістік үрдіске - қажетті сапалы мамандарды жұмысқа алу, оларды орналастыру; жұмыс орындарын, машиналарды, жабдықтарды материалдық - техникалық және энергетикалық жағынан қаматамасыздандыру; еңбектің қауіпсіз жағдайларын жасау; тікелей жұмыс үрдістерін жүзеге асыру істері жатады.

Өнімді өткізуге-қораптау, тиеу-түсіру, тасымалдау және қоймалау жұмыстары; тұтынушыларға сервистік қызмет көрсету және басқада өнім өтуіне себеп болатын жағдайлар жасау.

Өндірісті басқару ісі бірнеше функциялардан тұрады: ұйымдастыру; бақылау; реттеу; есептеу және т.б.

Бұл кәсіпорын өзгелер сияқты өзін қоршаған ортада нәтижелі іс әрекет арқылы дамығанда ғана өзін сақтау мүмкіндігіне жететіндіктен өндірісті басқару кезінде микроқоршам, макроқоршам элементтеріне аса көп көңіл бөлген жөн.

Микроқоршам элементтері болып: жүйенің құрылымдық функционалдық жіктері, басқарма, ҒЗТҚЖ, өндірісті қаржыландыру, шикізат материалдары, бөлшектермен жабдықтаушылар, бәсекелестер, тарату каналдары, тауар өндіруші туралы хабар тарататын орта саналады.

Өндірісті басқару кезінде түрлі саясатар: тауарлы және иновациялық, бағалық және өткізушілік, сервистік және жарнамалық сонымен қатар маркетингтік саясатты қолдануға болады.

Түрлі ұйымдардың пайда болуы ғылыми техникалық даму келесі сатысына өтуге мүмкіндік береді. Ол сондай-ақ әлеуметтік-экономикалық міндеттерді – еңбек жағдайларын жақсарту және оның мазмұндылығын арттыру, қоршаған ортаны қорғау, халықтың әл-ауқатын арттыру мәселелерін – шешудің маңызды құралы ретінде қызмет атқарады. Ғылыми-техникалық даму елдің қорғаныс қабілеттігін нығайтуда да үлкен мәнге ие.

Ғылыми-техникалық дамуды қаржыландыру үшін кәсіпорынға осы дамуды қамтамас ететін капитал мен инвестициялық ресурстарды құру қажет.

Инвестициялық үдеріс өз кезегінде жұмыстың күрделі кешені, ол келесідей негізгі фазаларды құрайды: инвестициялау объектісін анықтау, капиталдық салымдарды қаржыландыру және олардың орындалуын бақылау.

Пайда алу мақсатында капиталды ұзақ мерзімге кірістіру ретіндегі инвестициялау ойлаған нәтижеге жету шамасы бойынша оқиғалардың даму жоспарын құру және бағалауды болжайды.

Кәсіпорын желісіне ендіру мәселесінің экономикалық негізделуі қарастырылады. Кәсіпорын қажетті нәтижеге жетуі үшін бірнеше сатылардан өтуі тиіс: өндірісті дайындау; өндірістік үрдіс және өнімді өткізу.

Өндірісті дайындау дегеніміз-ғылыми зерттеу және тәжірибелі құрастырушы жұмыстар (дипломдық жобаның техникалық бөлімі), ресурстармен қамтамасыздандыру (кадрлық және материалдық, ақпараттық), қаржыландыру, техникалық дайындау жұмыстарын іске асыру.

Өндірістік үрдіске-қажетті сапалы мамандарды жұмысқа алу, оларды орналастыру; жұмыс орындарын, машиналарды, жабдықтарды материалдық-техникалық және энергетикалық жағынан қаматамасыздандыру; еңбектің қауіпсіз жағдайларын жасау; тікелей жұмыс үрдістерін жүзеге асыру істері жатады.

Өнімді өткізуге-қораптау, тиеу-түсіру, тасымалдау және қоймалау жұмыстары; тұтынушыларға сервистік қызмет көрсету және басқада өнім өтуіне себеп болатын жағдайлар жасау.

Өндірісті басқару ісі бірнеше функциялардан тұрады: ұйымдастыру; бақылау; реттеу; есептеу және т.б.

Бұл кәсіпорын өзгелер сияқты өзін қоршаған ортада нәтижелі іс әрекет арқылы дамығанда ғана өзін сақтау мүмкіндігіне жететіндіктен өндірісті басқару кезінде микроқоршам, макроқоршам элементтеріне аса көп көңіл бөлген жөн.

Микроқоршам элементтері болып: жүйенің құрылымдық функционалдық жіктері, басқарма, ҒЗТҚЖ, өндірісті қаржыландыру, шикізат материалдары, бөлшектермен жабдықтаушылар, бәсекелестер, тарату каналдары, тауар өндіруші туралы хабар тарататын орта саналады.

Макроқоршам элементтеріне: экономикалық, демографиялық, жағрапиялық, саясаттық, құқықтық, қоғамдық әлеуметтік факторлар, өндірістік технология деңгейлері жатады.

Өндірісті басқару кезінде түрлі саясатар: тауарлы және иновациялық, бағалық және өткізушілік, сервистік және жарнамалық сонымен қатар маркетингтік саясатты қолдануға болады.

Түрлі ұйымдардың пайда болуы ғылыми техникалық даму келесі сатысына өтуге мүмкіндік береді. Ғылыми-техникалық даму (ҒТД)–бұл ғылымның, техниканың, технологияның және экономиканың үздіксіз дамуы, еңбек пәндерін, еңбек өндірісін ұйымдастырудың қалыптары мен әдістерін жетілдіру үдерісі. Ол сондай-ақ әлеуметтік-экономикалық міндеттерді – еңбек жағдайларын жақсарту және оның мазмұндылығын арттыру, қоршаған ортаны қорғау, халықтың әл-ауқатын арттыру мәселелерін –шешудің маңызды құралы ретінде қызмет атқарады. Ғылыми-техникалық даму елдің қорғаныс қабілеттігін нығайтуда да үлкен мәнге ие.

Жаңа техниканың экономикалық тиімділігінің әдістемесі, өндіріске жаңа техника мен технологияны енгізу экономикалық тиімділік ақталған кезде жасалады. Өндіріске енгізілген техниканың бірлігінің өндірістік шығыны төмендеуі керек, сапасы жоғары болуы керек және еңбек өнімділігі өсу керек.

Жаңа техниканың экономикалық тиімділігі оны енгіу кезіндегі көрсеткіштер қатарының жақсаруы. Жаңа техниканы және технологияны дамытуға салған капиталдың экономикалық шығындары өтелуі тиіс.

Экономикалық тиімділікті анықтау кезінде біріншіден, енгізуге қабылдану керек, екіншіден, нақты жағдайда халыкшаруашылығына келетін экономикалық тиімділік болу керек.

Негізгі көрсеткіштермен қатар экономикалык тиімділік вариантын таңдау кезінде көмекші көрсеткіштер қолданылады-шикізат, энергия, май шығындары, қызмет көрсету еңбек көлемі және т.б.

Капиталды салым дегеніміз ойлап шығарумен, жасаумен, кәсіпорынның өндірістік фондының өсуімен байланысты ұғым. Жаңа өнімнің дайындығы қажетті құралдар мен материалдар, жартылай фабрикаттармен қамтамасыз етіледі. Осының барлығы өндірістің материалды дайындығы кезінде қамтамасыз етіледі. Өндіріс программасының құрылымының айтарлықтай өзгерістерінде кәсіпорынның құрамын немесе бөлек цехтарды қарастырады. Сонымен қатар олардың қуаты, басқару аппаратын құру, кадрларды орналастыру, алғашқы құжаттар мен оның өңделуі қарастырылады. Бұл өндірістің ұйымдасқан дайындығының мазмұнын анықтайды.

Ғылыми-техникалық тиімділік обьекттің ғылыми-техникалық пайдасын сипаттайды. Техникалық-экономикалық анализ әдісін таңдауда ғылыми–зерттеу жұмысының тиімділігі анализ мақсатына байланысты.

Ғылыми-зерттеу жұмысының нәтижесін құрастыруда зерттелетін обьекттің негізгі сипаттамасы болу керек. Бұл деңгейде математикалық моделдеу әдісі обьекттің иерархиялы сұлбасымен кеңінен қолданады, және физикалық моделін зерттеуде нәтижелер қажет.

Кез-келген кәсіпорынға салынатын қаржы оның болашақтағы әкелетін пайдасын береді. Егер қаржыны дұрыс пайдаланса онда жобаның алға басып жетекші кәсіпорынға айналатыны сөзсіз. Бұл дипломдық жобаның сондай кәсіпорынның негізіне айналатындығына сенемін.