
- •3. Қозғыштықтың параметрлерiн сипаттау.
- •4.Бұлшық ет жиырылуының түрлері
- •6.Жиырылудың қосындылануы және тетанус. Tiсті және тегіс тетанус. Ticтi тетанус.
- •7. Еттің жиырылу және босаңсу механизмі
- •9. Еттің қажуы.
- •10.Бірыңғай салалы еттің физиологиялық ерекшеліктері.
- •11.Тітіркендіру жиілігінің оптимумы және пессимумы.
- •4. Миелин қабатының функционалдық ерекшеліктері.
- •7. Синапстың структуралық элементтер.
- •7. Нерв орталығы жайлы жалпы түсінік
- •10. Конвергенция және иррадация құбылыстары.
- •11. Жүйке орталығының пластикалығы
- •12. Жүйке орталығының қажуы.
- •13. Қозудың қосындылауы.
- •15. Пресинапстық және просинапстық тежелулер
- •16. Реципрокты тежелу
- •17.Орталық жүйке жүйесіндегі қозу процесі.
- •2. Бүйрекүсті бездерінің қыртысты қабаты.
- •4.Глюкокоргикоидтардын физиологиялық әсерлері.
- •5. Катехоламиндер жайлы жалпы түсінік.
- •6. Адреналиннің организмдегі маңызы, олардың негізгі функционалдық әсерлері.
- •1.Зат алмасу туралы түсінік, маңызы.
- •2. Зат алмасудың кезеңдері.
- •3. Белок алмасуы, организмдегі маңызы.
- •4. Белоктардың биологиялық құндылығы жайлы түсінік.
- •5. Алмастырылмайтын амин қышқылдары, олардың организм үшін маңызы.
- •6. Азотты баланс.
- •7. Көмірсу алмасуы.
- •8. Глюкозаның организмдегі негізгі энергия көзі ретінде.
- •9. Көмірсу алмасуының реттелуі.
- •10. Белок алмасуының реттелуі.
- •11. Майдың организмдегі маңызы, оның энергиялық құндылы-ғы.
- •1.Температуралық гомеостаз.
- •2. Дене температурасы және изометрия.
- •3. Гомойотермия, пойкилотермия, гетеротермия.
- •4. Температуралық карта және оған әсер етуші факторлар.
- •5. Дене температурасының тәуліктік немесе циркадты ауытқулары.
- •6. Термометрия.
- •7. Термореттеу орталығы, термореттеу орталығының кұрылымдық ерекшеліктері.
- •8. Химиялык термореттеу немесе жылу өндіру.
- •9. Жиырылу термогенезі. «Дірілдеудің маңызы».
- •10. Жиырылуға байланысты емес термогенез.
- •11. Физикалық термореттеу немесе жылу бөлу.
- •12.Булану – жылу бөлінудің негізгі жолы. Буланудың маңызы.
- •13. Жылу алмасуды реттеудің орталық, гуморальдық механизмдері.
- •14. Жылу алмасуды реттеудің орталық, гуморальдық механизмдері.
- •15. Гипотермия, гипертермия жайлы түсінік.
- •1. Анализаторлар туралы түсінік.
- •2.Анализаторлардың бөлімдері,олардың сипаттамалары.
- •3.Анализаторлар құрылысының жалпы ерекшеліктері.
- •4.Анализаторлардың негізгі функциялары.
- •5. Рецепторлар жайлы түсінік:
- •6. Рецепторладың жіктелуі:
- •7.Рецепторлардың қозу механизмдері.
- •8. Көру анализаторлары жайлы жалпы түсінік, оның организм үшін маңызы.
- •9.Көз аккомодациясы, оның механизмі:
- •10.Түсті ажырату, түсті көру
- •5. Есте сақтау жайлы түсінік.
- •15. Эмоцияның организм тіршілігіндегі орны.
- •16. Эмоция пайда болуына қатысушы ми құрылымдары.
- •18. Биологиялық және әлеуметтік мотивациялар, олардың көріністері.
- •19. Динамикалық стереотип, қалыптасу механизмі.
13. Жылу алмасуды реттеудің орталық, гуморальдық механизмдері.
Орталық жүйке жүйесінің реттегіш механизмдері дене температурасын оптимальды метаболизмдік деңгейде ұстап тұрады. Теріде орналасқан терморецепторлардан термоафференттік импульс спиноталамустық жолмен ретикулярлық қүрылымға барады. Эфференттік жол арқы гипоталамустан басталып ретикулярлық құрылымның моторлық ядроларына барады. Осы импульстың нәтижесівде бұлшық ет дірілі пайда болады.Суық және жылы афференттік жолдардың реципрокты карым қатынасы.Теріде орналасжан суық рецепторлары қоршаған орта температурасы төмендегенде белсенді күйге өтеді, нәтижесінде суықтан қорғану процестері іске қосылады: Тері астындағы қан тамырлары тарылып, жылу өндіру артады. Осындай реакция басталғанда іште орналаскан ішкі терморецепторлар белсенділеніп үдеп бара жатқан жылу механизміне шектеу туғызады.Теріде орналасқан экстрорецепторлардан –суықты сезетін рецепторлардан акпарат орталық жүйке жүйесіне келіп түседі. Ол ақпарат қыртыстан жоғары вегетативтік орталык – гипоталамустың термореттегіш оралығына келіп, сарапталып, сомалық жүйке жүйесінін көмегімен каңқа бұлшық еттеріне барады. Оларда жиырылу термогенезі нәтижесінде түзілген жылу орталық қан айналымға түседі. Ол жерден шығарушы мүшелерге, окпеге, теріге барады да, артық жылу денеден сыртқа болінеді. Интерорецепторлардан, немесе термосезімтал рецепторлардан ақпарат ОЖЖ барады. Одан гипоталамусқа, одан вегетативтік жүйке жүйесінің көмегімен ішкі мүшелерге ақпарат барады. Жылу ендіруші мүшелерде зат алмасу қарқындап, түзілген жылу арта түседі. Одан жылу шығарушы мүшелерге барады. Сөйтіп жылу өндіру мен жылу бөлінудің тепе-теңдігі ОЖЖ арқылы реттеліп тұрады.
Және салыстырмалы ылғалдығы 40-60% болса, ересек адам организмінен осы жолмен 40-60% жылу беріледі. Сейілдіру аркылы жылу белу коршаған орта ауасы төмендесе жоғарылап, керісінше коршаған орта температурасы жоғарыласа, бұл жолмен жылу жоғалту төмендейді.
Жылу өткізу жолы. Осы механизмдегі ауаның, киімнің маңызы.
Жылу бөлудің бұл жолында адам өз денесінің баска фнзикалық денесімен жанасуы кезінде іске асырылады. Осындай механизм арқылы берілетін жылудың көлемі жанасатын денелердің температурасының айырмашылығына, жанасу уақытына, жанасатын дененің жылу өткізгіштік қасиетіне пропорционалды.Құрғақ ауа, майлы тканьдер жьглуды өткізуі нашар. Киімнің майда ауа «көпіршікті» матадан тігілуі, адам денесшен жылу бөлійуін томендетеді. Ылғалды, булы ауа, су жоғары жылу еткізгіш қасиеттерге ие. Соидықтан төмен температурада, жоғары ылғалды қоршаған ортада адам денесінен көп жылу шығады. Ылғалды киімнін де жылуды сақтағыш қасиеті темендейді.
Жылу бөлудің конвекциялық жолы.
Адамның және судың козғалғыш бөлімдерінін көмегімен адам денесінен жылудын берілуі. Бұл механизмнің іске қосылуы үшін салқын ауа ағымы адам денесінен өтуі керек. Бұл кезде терімен жанасқан ауа жылынып, салкын ауанын порциясымен алмасып тұрады. Егерде коршаған орта температурасы 20° С, ауаньщ салыстырмалы ылғалдығы 40-60% болса, ересек адам организмінен конвекциялық жолмен 25-30% жылу шығарылып тұрады.Осындай жолмен жылу жоғалту арта түседі, егер ауаның ылғалдығы жоғарыласа (жел, вентиляция). Мысал ретінде жазғы аптап ыстыққа веер немесе вентилятор қолдану арқылы салқындауды келтіруге болады.