81. Өтемелі қызмет көрсету шарты.Өтемелі қызмет көрсету шартының элементтері.

1. Өтелмелi қызмет көрсету шарты бойынша орындаушы тапсырысшының тапсырмасы бойынша қызмет көрсетуге (белгiлi бiр iс-әрекет жасауға немесе белгiлi бiр қызметтi жүзеге асыруға) мiндеттенедi, ал тапсырысшы бұл қызмет көрсетуге ақы төлеуге мiндеттенедi.

2. Осы тараудың ережелерi байланыс қызметiн, медициналық, мал дәрiгерлiк, аудиторлық, консультациялық, ақпараттық қызмет көрсетуге, оқыту бойынша көрсетiлген қызметтерге, туристiк қызмет көрсетуге және осы Кодекстiң 32, 34, 35, 39, 41, 43, 44-тарауларында көзделген шарттар бойынша көрсетiлетiн қызметтердi қоспағанда, өзге де қызмет көрсетулерге қолданылады.

684-бап. Өтелмелi қызмет көрсету шартын атқару

Егер өтелмелi қызмет көрсету шартында өзгеше көзделмесе, атқарушы қызметтi өзi көрсетуге мiндеттi.

685-бап. Көрсетiлген қызметтерге ақы төлеу

1. Тапсырысшы өзiне көрсетiлген қызметтерге өтелмелi қызмет көрсету шартында көрсетiлген мерзiм мен тәртiпте ақы төлеуге мiндеттi.

2. Тапсырысшының кiнәсiнен орындау мүмкiн болмаған жағдайда, егер заң актілерінде немесе өтелмелi қызмет көрсету шартында өзгеше көзделмесе, көрсетiлген қызметке ақы толық көлемiнде төленуге жатады.

3. Орындаудың мүмкiн болмауы тараптардың ешқайсысы жауап бермейтін мән-жайлар бойынша туындаған жағдайда, егер актiлерінде немесе шартта өзгеше көзделмесе, тапсырысшы атқарушыға оның iс жүзiнде шыққан шығындарын өтейдi.

686-бап. Өтелмелi қызмет көрсету шартын орындаудан бiржақты бас тарту

1. Тапсырысшы атқарушының iс жүзiнде шеккен шығыстарын өтеген жағдайда өтелмелi қызмет көрсету шартын орындаудан бас тартуға құқығы.

2. Тапсырысшының кiнәсiнен болған жағдайды қоспағанда, атқарушы өтелмелi қызмет көрсету шарты бойынша мiндеттемелердi орындаудан тапсырысшыға шартты бұзудан келтiрiлген залалды толық өтегенде ғана бас тартуға құқылы.

687-бап. Өтелмелi қызмет көрсету шартын құқықтық реттеу

Мердiгерлiк туралы жалпы ережелер (осы Кодекстiң 616-639-баптары) және тұрмыстық мердiгерлiк туралы ережелер (осы Кодекстiң 640-650-баптары), егер осы Кодекстiң 683-686-баптарына, сондай-ақ өтелмелi қызмет көрсету шарты нысанасының ерекшелiктерiне қайшы келмесе, өтелмелi қызмет көрсету шартына қатысты қолданылады.

82. Жүк тасымалдау және жолаушыларды тасымалдау шарты

Жүкті тасымалдау шарты дегеніміз - бір тарап (тасымалдаушы) өзіне басқа тараптың (жүк жөнелтушінің) сеніп тапсырған жүгін белгіленген мекенге жеткізуге және жүкті алуға уәкілетті тұлғаға оны беруге міндеттенуі, ал жүк жөнелтуші жүгінің тасымалданғаны үшін шартқа немесе тарифке сәйкес ақы төлеуге міндеттенуі жөніндегі келісім.

Тасымалдаушы міндеттері:

• шартта көрсетілген мерзім ішінде көлік құралын жүкті тиеу үшін беруге міндетті;

• жалпы пайдаланыстағы көлікпен тасымалдау шартын кез-келген ұсыныс білдірген тұлғамен жасауға міндетті;

• жүкті тасымалдаушы қабылдап алған сәттен бастап шарт жасалынды деп танылады;

• көлік жарғылары мен тиісті заңдар көлік құралын уақтылы бермегені және жүкті уақтылы ұсынбағаны үшін жауапкершілік қарастырады. Сонымен қатар мұндай жауапкершіліктен босату (бой бермейтін күш, жүкті тасымалдауға шектеу қою т.б.) жағдайларын да қамтиды;

• жүкті тасымалдау шарты жүк жөнелтушіге көлік құжатын (коносомент немесе көлік заңнамасымен қарастырылған басқалай құжат) жасау және беру арқылы расталады.

Көлік құжатының функциялары:

• шарт жасалғанын растайды;

• жүкке билік етуге құқық береді;

• теңіз коносаменті тауарға билік етуге құқық беретін бағалы қағаз болып табылады.

Көлік құжаттары бекітілген нысандағы арнайы бланкілерде рәсімделеді.

Тараптардың құқықтары мен міндеттері:

Тасымалдаушы:

• көлік құралын тиісті жүкті тасымалдауға дайын, жарамды күйінде беруге міндетті;

• жүктің сақтауын қамтамасыз етуге міндетті;

• жүкті белгіленген мекенге мерзіміне сай жеткізіп беруге міндетті;

• жүкті тасымалдау кезінде кедергілер туындаса, дереу жүк жөнелтушіге хабарлауға және оның тапсырмаларына сәйкес шешім қабылдауға міндетті;

Жүк жөнелтуші:

• жүкті жол бойында сақталуын қамтамасыз ететін буып-түю ережелеріне сәйкес тасымалдаушыға беруге міндетті;

• жүк тасымалдану үшін қабылданған жағдайда тасымалдау ақысын төлеуге міндетті;

• тез бұзылатын заттар тасымалданатын жағдайда, олардың сапасына қатысты құжатты тасымалдаушыға беруге міндетті;

• егер шартта өзгеше қарастырылмаса, жеткізілген жүкті түсіріп және қабылдап алуға міндетті

Егер жүк сақталмаған болса, коммерциялық акт жасалады.

Тараптардың жауапкершілігі:

Тасымалдаушының жауапкершілік негіздері:

• жүктің сақталмағаны үшін тек қана кінәсі болған жағдайда жауап береді. Яғни кінәсі жоқ екенін дәлелдеуі қажет. Жауапкершілігі жүктің бағасы мөлшерінде болады. Алынбаған пайданы өтемейді;

• жүкті уақтылы жеткізбегені үшін кінәсі болған жағдайда жауап береді және айрықшы (артық шығынды өтемейді) айып төлеу негізінде жүзеге асырылады;

• жүкті тасымалдау шарты бойынша басқа да міндеттемелерді бұзғаны: яғни жүк жөнелтушінің ол міндетті болып табылатын тапсырмаларын орындамағаны, жүкті шартта көрсетілмеген елді-мекенде берген жағдайда, тасымалдау құжаттарын жоғалтқаны үшін жауапты.

Жүк жөнелтушінің жауапкершілігі:

• көлік құжатында жүк туралы мәліметтерді қате берсе;

• тасымалдаушының көлік құралын бүлдіргені (сындырғаны және т.б.) үшін (зиян өтеу);

• станциядан жүкті уақтылы алып кетпегені үшін жауапты.

16.4 Жолаушыларды тасымалдау шарты (ҚР АК 690, 698, 700, 704, 707 баптары)

Жолаушыларды тасымалдау шарты бойынша тасымалдаушы жолаушыны баратын мекеніне, ал жолаушы теңдеме жүкті тапсырған жағдайда теңдеме жүкті де баратын мекеніне апаратын мекеніне жеткізуді және оны теңдеме жүкті алуға құқығы бар тұлғаға беруге міндеттенеді, жолаушы жолына, ал теңдеме жүгін тапсырған кезде - теңдеме жүгін алып баруға ақы төлеуге міндеттенеді.

Жолаушы мен теңдеме жүкті тасымалдау шарты тиісінше жол жүру билетімен және теңдеме жүк түбіртегімен рәсімделеді.

• шарт екіжақты, ақылы және келісімді;

• шарттың жасалуы және жол ақысының төленуі жолаушыға бекітілген нысандағы жол жүру билетін беру арқылы, ал теңдеме жүкті тапсыру тиісті түбіртекпен расталады;

• тасымалдаушы жолаушыға алынған билетке сай орын немесе оның келісімімен басқа бір орын беруге міндетті.

• тараптардың өзге құқықтары мен міндеттері жалпы ережелерде (алғашқы тақырыпта) айтылды.

Жолаушылардың құқықтары, олар үшін қарастырылған жеңілдіктер:

• жолаушыларды тасымалдауға ашық кез-келген бағыт бойынша және кез-келген көлік түріне билет алуға;

• билетке сай орын алуға;

• жолаушы тасымалдауға теңдеме жүк ретінде заттарын төлей отырып тапсыруға құқылы;

• жолаушы тасымалдау ақысын төлей отырып тапсырылатын теңдеме жүгінің бағасын жариялауға құқылы;

• жолаушы ауырған жағдайда билеттің жармадылық мерзімін ұзартуға, билеттің құнын кері алып оны тасымалдаушыға қайтаруға құқылы. Тасымалдаушы тиісті ұстамды ұстап қалуға құқылы;

• жолаушы жолда аялдама жасауға құқылы;

• 7 жасқа (халықаралық тасымалдауда 5 жасқа) дейінгі бір баланы арнайы орын (орынсыз, алдына алып отыру) берместен таксиден басқа көлік түрімен ақысыз алып жүруге;

• халықаралық тасымалдауда 5-пен 12 жас арасындағы балаларға билеттің толық құнының 50 пайызын төлеп билет алуға;

• ҚР тасымалдаушылары тасымалдауларында 7 жас пен 15 арасындағы балаларға билеттің толық құнының 50 пайызын төлеп билет алуға; егер әртүрлі мемлекеттің тасымалдаушылары жолаушыларды тасымалдайтын болса, жолаушыларға бұл құқық ҚР-ның тасымалдаушысы тасымалдаған кезде беріледі;

• қалалық және қала маңы көлігінен басқа көлік түрлерімен жол жүріп бара жатқанда билеттің жарамдылығын 10 күнге дейін ұзартуға;

• тасымалдау басталғанға дейін билетін тапсырып, құнын қайтарып алуға құқылы;

• әуе көлігінде, қалалық және қала маңы автобустарында 20 кг дейін қол жүгі мен теңдеме жүкті ақысыз алып жүруге;

• теміржол, теңіз, ішкі су көлігі, халықаралық автобустарда 35 кг дейін қол жүгі мен теңдеме жүкті ақысыз алып жүруге құқылы.

рейс 10 және одан да көп сағатқа