Тақырып 2. Стандарттау саласындағы халықаралық ұйымдар

Дәріс мақсаты: халықаралық ұйымдармен танысу

Дәріс жоспары:

1. ИСО-ның қазіргі кезеңдегі мақсаты мен міндеті.

2. Халықаралық стандарттаудың негізгі нысандары.

3. Мемстандарттың ИСО-ға қатысуы және оның ерекшеліктері.

4. ИСО-ның стандарттау саласындағы басқада ұйымдармен қарым-қатынасы.

Кілттік сөздер: ИСО, мемстандарт, ХЭК

1.ИСО-ның қазіргі кезендегі мақсаты

Стандарттау жөніндегі ең ірі халықаралық ұйым ИСО, ол 1947 жылы Біріккен ұлтар ұйымы (ООН) ұсынысы бойынша құрылды.

ИСО мақсаты әлем төңірегіндегі халықаралық тауарайналымды өзара көмектесудіжеңілдету үшінжәне зиягерлік, ғылыми техникалық экономикалық қызмет салаларында ынтымақтасықтыеңейтіп, стандарттардың дамуына көмектесу, ол басшылық ететін және жұмыс техникалық органдардан тұрады. Сауда эканомикалық ынтымақтастық қарқындап өсуі осы ынтымақтыстықты тиісті ғылыми – техникалық құжаттамамен белгіленеді.

Дүниежүзілік нарыққа жеткізілетін машиналар мен жабдықтардың сапасы беріктігіне қойылатын талаптардың күрт жоғарлап өнімдерге және дайын өнімдерге қойылатын талаптардың толық және қатал өзара келісуінің қажеттілігі жағдайында ИСО қызметінің келесі кезені халықаралық стандарттардың әзірлеуіне жан жақты келуін іске асырылады.

Мақстақа жету үшін ИСО келесі жүйелерді ұсынылады:

• техникалық, экономикалық салаларында, халықаралық стандарттарды әзірлеу және публикациялау электро техника электроника оларға жатпайды өйткені олар МЭК комиссиясына кіреді.

• Құжаттарды құрастыру және оларды тарату, әдістерін ережелермен , процедураларымен әр ұлттық стандарттарымен стандарттау жүйесімен үндестіру

• ИСО мүшелерінің және ақпарат айырбас ұйымы техникалық оргындардын жұмысы туралы орталығы

• Басқа халықаралық ұйымдар мен қарым – қатынасу, сондай ақ маңызды өзекті мәселелрге мыналарға назар аударыныздар:

Халықаралық стандарттардың жүйелері құрастыру қауіпсіздігі және унификация тәсілімен қойылады.

Адам өмірінің қауіпсіздігі дара жеке қорғанышын қамтамасыз ету .

Қоршаған ортаны басқару мақсатымен және де оның сапасын қамтамасыз ету.

Еңбек қауіпсіздігі бойынша халықаралық стандарттарды құрастыру.

Негізгі стандарттаудың обьектілерін және стандарттаудын көлемі бойынша (% жалпы санымен )

Машинақұрастыру 29

Химия 13

Металл емес материалдар 12

Рудалар және металдар 9

Ақпараттық техника 8

Ауылшаруашылығы 8

Құрылыс 4

Арнайы техника 3

Медицина және денсаулықты қорғау 3

Негізін қалайтын стандарттар 3

Қоршаған орта 3

Стандарттау принциптерін зерттеу ИСО халықаралық стандарттаудың мазмұнын жіктеу және олардың ұлттық стандарттармен байланысы, ғылыми принциптерін әзірлеу, стандарттау саласының қызметіне қатысты анықтаулар мен терминдер түзету жіне келісу.

ИСО орталық және ИСО қатысушы елдеріндестандарттау бойынша ақпарат орталықтарын құру және олардың дамуына көмек көрсету, стандарттар мен басқа нормативтік құжаттардың жіктеуі мен индікстеуі бойынша оларды автоматтандырылған өңдеу мақсаттарын, ұсыныстарды әзірлеу.

ИСО орталық хатшылығына және ИСО қатысушы елдерге стандарттау бойынша ақпарат орталықтарын құру және олардың дамуына көмек көрсету стандарттармен басқа нормативтік құжаттардың жіктеуі мен индекстеуі бойынша оларды автоматтандырылған өңдеу мақсаттарын ұсыныстарды әзірлейді. Ақпаратты есептеу халықаралық және қатысушы елдердің ұлттық стандарттардың ішінен ақпараттарды іздеу бойынша елдер арасында автоматтандырылған алмасуды жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

ИСО-ның жоғарғы басшы органы бас ассамблея, ол үш жылда бір рет шақырылады. Түгел мекеменің тәжірибелік жұмысына қаиысушы елдердің өкілдерінен тұратын кеңес басшылық етеді. Оның міндетіне ИСО қызметінің барлық сонымен бірге қаржы мәселелердің қарастыруы мен шешілуі кіреді. Жетекші органы атқарушы бюро, оның мүшелері ИСО кеңесінің мүше елдерден сайланады. Атқарушы бюро кеңесінің тапсырмаларын қаржы мәселелерін қарайды ИСО техникалық комитеттерінің төрағаларын тағайындайды. Ұлттық ұйымдастыру бұл барлық жеткен мақсаттарды ИСО-ның өз елдерінде, жіне де ұлттық ортақ техникалық комитеттерінің ұйымдарына алғысын білдіреді.

ИСО принциптері :

• әлеуметтік нарықты систематикалық оқып білу халықаралық стандартты тұтыну мақсатында

• барлық қатысушлардың қарым – қатынасын ұлғайту және терендету ИСО барлық саласының бағыттарында

• стандарттау жұмыстарын жақсарту барлық ресурстарды пайдалану эффективтілігін жоғарлату бағытыменең негізгі ақпаратты жіне камуникационалыдқ технологияларды.

ИСО жақсы алға басатын жақсы қарым – қатынасқа ВТО және де басқа әлеуметтік, регионалдық ұймдармен қажетті деп санайды. СЕН мен ИСО 2000 жылы халықаралық стандарттын техникалық кооперация ұйымдастырғанда Еуропалық нормалар және техникалық регламенттерге сәйкестігіне жетті. Веналық келісім бойынша СЕН және ИСО арасындағы екі құжатты келісімді рұқсаи еткен. Стратегияны әзірлеу саласында 2004 жылға дейін ИСО кең прапагандалы халықар алық стандарттаудың қажеттілігін санады.