Тақырып 14 . Халықаралық стандарттаудың жасаудың реті

Дәріс мақсаты:халықаралық стандарттаудың жасалу процедурасымен танысу

Дәріс жоспары:

1. ТК МГС ұйымының іс-шаралары.

2. Халықаралық стандарттарды әзірлеу рәсімдері.

3. Халықаралық стандарттарды қайта қарастыру және ісін тоқтату, басылымдар реті.

Кілттік сөздер: мемлекетаралық стандарт, келісім қатысушы, құжат мемлекетаралық стандарт

Мемлекетаралық стандарттау саласында негізгі нормативтік құжат-мемлекетаралық стандарт.

Мемлекетаралық стандарт – ол стандарттау,метрология, сертификаттау жөніндегі Мемлекетаралық кеңес қабылдаған стандарт.

Мемлекетаралық стандарттардың келесі түрлерін айырады:

1. Негізге алынатын стандарттар

2. Өнімге, көрсетілген қызметке арналған стандарттар

3. Процестерге арналған стандарттар

4. Бақылау әдістеріне (сынақтардың, өлшеулердің, талдаудың) арналған стандарттар.

Мемлекетаралық стандарттарды әзірлеу тәртібі және оларға қойған талаптар.

«Мемлекетаралық стандарттау бойынша жұмыстарды өткізу ережелері. Стандартты әзірлеп, жасау мен баяндауына және олардың мазмұнына қойылатын жалпы талаптар». 1,5-93 Мемстандартында баяндалған.

Қалыптасқан тіркеу тәртібіне сәйкес мемлекетаралық стандарттардың ескі тіркеу нөмірлері сақталады, тек қана қайта қараған жылды өзгертеді. Егер стандарт бұрынғы бірнеше Мемстандарттарының негізінде әзірленсе, оған солардың біреуінің нөмірі беріледі. Жаңа әзірленген стандарттар жаңа нөмірімен тіркеледі, оны техникалық комитет береді. ЭОК стандарттарын мемлекетаралық стандарттарға тура қолдану тәсілімен қайта өзгерту туралы шешім шықты. Мемлекеттерге мемстандарттын екі данасын кейінгі көбейту үшін беріп, келісімнің қатысушы – елдерін мемлекетаралық стандарттарымен қамтамасыз ету техникалық секретариат арқылы жүзеге асырылады.

Тақырып 15. Стандарттаудың аймақтық ұйымы

Дәріс мақсаты: Аймактык стандарттау ұйымдары мақсаты мен мІндеттерін оқып үйрену

Кілт сөздер: ұйым,гармонизациялық стандарт, аккредитациялық зертханалар

Скандинав елдерінің стандарттау ұйымдары (ИНСТА). Скандинав елдерінің ұйымдық стандартизациясы 1952 жылы Дания, Норвегия, Финляндия және Швеция елдері бірігіп, бір мүше болып қосылды.

Скандинав елдерінің мемлекеттік тарихына келсек, олардың политикасы, экономикасы және мәдиниеті бір-бірімен қарым-қатынастары стандартизация құруға әкеліп соқты. Қарап отырсақ скандинав мемлекеттері сауда жағынан көтерінкі болған. Көбінесе 1972 жылы Дат мемлекетінде ұлттық стандарттарды шығара бастады, ал кейінен түгелдей халыкаралык және аймақтык күжаттарға ауысты.

Қазіргі кезде ұлттык ұйымдардың стандарттары, солтүстік Дания, Исландия, Норвегия. Швеция және Финляндия мүшелерінен қарағанда, тағы 10 ұйымдар қол ұстасып скандинав мемлекеттеріне стандарттарды құруға көмектесіп жатыр.

ИНСТА - Бұл ұйымның бірігіп қайталанбайтын нәтижелерді және ақпаратты жойып, стандарттау аумағында бүкіл мемлекеттермен қарым - қатынасты қолдайды. ИНСТА біріккен, бүкіл скандинав стандарттарды шығармайды, бірак, техникалык кіріспесін мемлекет ұлттык стандарттар мен қарым - қатынас жасайды.

Екі немесе бірнеше мемлекеттерде келіскен стандарттар, сол мемлекетте стандартты қолдайды. Келіскен ИНСТА-ның бұйрығы бойынша арнайы нөмірлеу еңгізілді. Ол әр стандарттың қай мемлекеттікі екендігін көрсетеді.

ИНСТА - ның бағыттары:

-Скандинав елдерінің бірігіп ұлттық стандарттарды шығару.

-Стандарттау аумағында жұмыс тәжірибесін тарату.

-Халыкаралық, ИСО, МЭК, СЕН және тағы басқа ұйымдардың скандинав елдерімен бірігіп стандарт шығаруы.

Жоғарғы ұйым органы - Совет. ИНСТА советы жыл сайын отырыс жүргізеді. Сол арада арнайы комитеттер жиналады.

ИНСТА - да шығарылған стандарттар, ұлттык стандарттарға айналады. ИСО, МЭК, СЕН және басқа ұйымдармен халықаралық стандарттармен келісіп шығарады.

ИНСТА - ның қолдауымен келісіп шығарылған стандарттар «төрт F» бағыттайды - Ғobruker (тұтынышы), ҒаЬгіcant (шығарушы), Ғогskrifter (техника қауіпсіз ережесі), Ғогsksning(зерттеу нәтижесі).

Ұлттық және халыкаралык стандарттау белгілі бір түрде ИНСТА ның техникалық келісіммен қолданылады.

1)ИСО, МЭК, СЕН, СЕНЭЛЕК пен жұмыс істейтін сарапшылардың арасындағы скандинав мемлекеттері.

2)Комитетте келіскен бір немесе бірнеше скандинав мемлекеттері.

3)Баска мемлекеттердің ұлттык комитеттін келіскені.

4)ИНСТА -ға кіретін бүкіл мемлекеттердің ұлттық стандарты үлттык комитеттің нәтижесін колдауы.

ИНСТА-ға арналған стандарт түрлері бүкіл скандинав мемлекеттеріне таратылады. Егер жіберілген стандарт түрі сол бір мемлекетте болса, онда сол стандарт түрі косымша болып қалады.

ИНСТА - ның басшылары ұйым мүшелерімен бір тектестікті қолдайды. Жылына бір рет ИНСТА - ның мүшесі туындаған сұрактарды шешу үшін бүкіл басшыларды жинайды.

Көбінесе ИНСТА - ның мүшелері жиналыстарға өз адамдарын әрбір мемлекетке жібереді. Ол жерде олар жұмыс құжаттарын және сұхбастықтармен алмасып келеді.

1985 жылы Хелсинки қаласында ИНСТА -- ның отырысында сыртқы сауда министірлігімен барлық скандиыав мемлекеттерді аймактық өнім рынығына айнаулуын карастырды. Сол арада сертификатталған өнім белгісі бір мемлекеттін, кедергісіз бүкіл мемлекеттерге импортталады.

1987 жылы өткен совет жиналысында ИНСТА - ның техникалық кедергілерді саудадагы Европалық экономика мемлекеттің (ЕЭС) жэне ашық сауда (ЕАСТ) бағыты батыс европалық рынокка ат салысты.

1983 жылы аймактық сауданың кедергісін жүмысын окыту, ал 1987 жылы оның бағытын алып тастауына колдады.

Осы акпарат арқылы эрбір скандинав мемлекеттері гармондық стандарттың автоматты нәтижесін өнімді сынау, бакылау және қауіпсіздігін көрші мемлекеттермен өткізген.

ИЫСТА мүшелері шығарылган мемлекеттін арнайы каталоктарды гармонизациялық стандартка шығарады.

ИНСТА - ның скандинав арасындагы сауданың техникалык кедергілерді ұлттык гармонизациялық стандартты алыптастау, бағыттайтын кәсіпорындардың көліктері мен станоктары. Жұмыс орындардың коршаған ортасын күзетіп, жалпы скаңдинавтардың кмуіпсіздік срожесі \Ісп стандарп ыІІ Іпығара. І.ы. ОрІ қауіпсі иігіиніц >к\-ч-Іс эксплуатациялық сақталуын карайды.

Солтүстік Европалық мемдекеттерінің аккредитациялык зертханаларының арасындагы қарым - катынасы (НОРДА).

1986 жылы НОРДА пайда болды. Дания, Норвегия. Финляндия және Швецияда жарамды сынау зертханалык аккредитациясьш қарым - катынас аркылы ұйымның сапа жағынан форум өтті.

НОРДА ның басты багыты сынау нэтижелерінің Солтүстік Европа мемлекеттерінің қамтамасыз етілуі, сынау зертханаларында өтетін , ұлттық аккредитация жүйесімен аккредиттелген.

Сынаудың нәтижесінде қамтамассыз бағытпен ету үшін, Солтүстік Европа мемлекетінің шекарасын да сынау нәтижесінің шыгарылган аккредитация жүйелерінін НОРДА - ның келісуі.

Практикалық жүмыс НОРДА - ның бағдарламасында формалді болмауы керек.

Жылына бір рет немесе жылына бірнеше рет НОРДА - та жүргізлетін жиналыста келіскендердің қатысуымен, аккредитация ұлттық жүйелері секретариатқа камтамас етеді.

НОРДА - тың жүмыс акпаратына мына түрлер жатады:

-бағалауды білітін жалпы критерияларды бекіту жэне шыгару.

-мамандардың бағасын көтеру жэне дайындау ісшараларын жүргізу.

-мамандардың жиынтыгынан зерттеу бағаларын шығару.

-сынау зертханалардың координациясы мен гармонизациясын тексеру,

-тэжірибемен алмасу.

1988 жылы 31 шілдеде Дат мемлекеті мен Швед мемлекеті СТП мен МПР сынаулары келісім кол қойылды.

Скандинав мемлекеттерінің көбісі басқару сапа жүйесі бір текті орналасқан, ал құжаттар сапасы басқарушылармен бекітілген. Стандарттау сынау тәсілі басқару сапа жүйесі бірінші орында тұр.