5.4. Сурет. Конденсаторды қозғалтқышты қосу сұлбасы

Дөңгелекті айналма өрісті құру үшін қажет жұмысшы сыйымдылық шамасы Сж, келесі түрде анықталады:

, (5.2)

мұндағы .

Сонымен С_р конденсатор көмегімен мұндай қозғалтқышта белгілі бір режим үшін дөңгелекті айналма өріс алуға болады. Конденсаторды таңдауда ондағы кернеудің U желісіндегі кернеуден жоғары болатынын ұмытпау керек.

С_р конденсаторлы қозғалтқышты іске қосқанда өріс элипстік пішінде болады және іске қосу моменті М_н 30%-ды құрайды. Конденсаторды қозғалтқыштардың іскеқосу мінездемесін жақсарту үшін С_р конденсаторларымен параллель конденсаторды фазалардың шынжырларына іске қосу периодында қосу конденсаторын С_қ қосады (сурет.5.4). Бұл конденсатордың сыйымдылығы қажетті қосу моменті М_п=(1,5÷2,5) М_н алу шартына байланысты есептеп алады. Қозғалтқышты қосу аяқталғаннан кейін конденсатор С_п өшіріледі және қозғалтқыш тек С_р конденсаторымен жұмыс істейді.

Үшфазалық конденсаторлы қозғалтқыштардың көбі бір фазада және үш фазалы желілерде жұмыс істейді және бұл қозғалтқыштарда витка алдымен шығарылады және соңы статордың орамаларындағы үш фазаға бекітіледі.

5.3. Асинхронды орындаушы қозғалтқыштар

Асин­хронды орындаушы қозғалтқыштар аз уақытты жетектерде кеңінен қолданылады. Ротор құрылысына қарай асин­хронды орындаушы қозғалтқыштар келесі түрлерге бөлінеді:

1) магниттік емес с полым роторлы;

2) клетка тәрізді қысқатұйықты роторлы;

3) қуыс ферромагнитті роторлы;

4) массивті ферромагнитті роторлы.

Қозғалтқыш статорында екі орама 90 электрлік градуста бекітілген (сурет. 5.5, а).

5.5. Сурет. Асин­хронды орындаушы қозғалтқыштардың қосылу схемасы

Олардың бірі – қоздыру орамасы (ҚО) –желіге қосылады, ал екіншісі – басқару орамасына (БО) басқару сигналы жіберіледі. Айналушы өрісті алу үшін фазадағы және кернеулерінің ығысулары кезінде сыйымдылық алынады.

Асин­хронды орындаушы қозғалтқыштар статорлы орамаларды көпір тәрізді схемамен қосады (сурет 5.5.б) және орамалардағы виткалар саны бірдей, сонымен қатар олар өзара электрлік байланысты болады. Орындаушы қозғалтқыштардың роторларының айналу бағыты фазадағы оларға берілген кернеудің ( немесе ) қайсысы озып кетуші екеніне қатысты болады.

Орындаушы қозғалтқыштар қойылатын негізгі талаптардың бірі, сигнал алынған уақытта ротор ешқандай тежеуіш құрылғының көмегінсіз тоқтауы тиіс, яғни өздігінен жүру болмауы қажет. Ол үшін ротордың активті кедергісінің шамасын көтеру қажет, мұнда сырғанау мәні бірден үлкен. Төңкерме сырғанаудың шамасы үшфазалы (симметриялы) асинхронды машина шамасымен бірдей

,

мұндағы – ротордың белсенді кедергісі, – қысқа тұйықталу режиміндегі ротордың индуктивті кедергісі.

Өздігінен жүріп кету критериінің мәні

Өздігінен жүргіш және орындаушы қозғалтқыштардың сипаттамаларының тізбектілік параметрлерін таңдағанда, критическое сырғанау мәні s_m = 2–5 болуы қажет.

Қоздыру орамасын қосқанда ротор өздігінде айнала алады. Бұл құбылыстың себебі элипстік өрістің пайда болуы, яғни «қысқатұйықты витка эффектісі» болады. Мұндай тармақ болып шынында кездейсоқ тұйықталған статор орамасы бола алады, бірақ сол жағдай статор пакеттерінде де болуы мүмкін, сонымен бірге статордың беттерінің нашар оқшалауда және оларды бұрамасұқпалармен тартақысуда болады.

Мұндай өзіжүргіш технологиялық деп аталады және ең аз қуатты қозғалтқыштарда пайда болады, олардың ротор күштері инерциялы айналу кезінде өрістен алыстап кетеді. Мұндай технологиялық өзіжүргіштерді жою үшін ораманы тиянақты дайындау қажет, яғни ешқандай қысқатұйықталулар болмауы қажет.

Асин­хронды орындаушы қозғалтқыштар ротордың айналу жиілігінің өзгеру диапазонының механикалық бөлігінде жұмыс істеуі қажет. Оған қол жету үшін роторды белсенді кедергімен орындау қажет, мұнда айналу моментінің максимумы теріс айналу жиілігімен араласып кетеді (сурет. 5.6, кривая 3).