1. Ткаченко Б.И. и др. Физиология человека. Учебник.- М., 2007.- 608 с.

2. Орлов Р.С., Ноздрачев А.Д., Нормальная физиология: учебник + СД.- М.: Геотар-Медиа, 2006, с.614-641.

3. Физиология человека: Учебник /Под ред. В.М.Покровского, Г.Ф.Коротько. – 2-е изд., перераб и доп. – М.: Медицина, 2003, с.490-522.

4. Судаков К.В., Киселев И.И. и др. Нормальная физиология в динамических схемах: атлас: учебное пособие.- М.:Медицина, 2007. -350 с.

5. Агаджанян. Н.А. Нормальная физиология: учебник. – М., 2007. – 520 с.

6. Методиченские указания для студентов «Частная физиология» под ред. Соколова а.Д. Изд. КазНму, 2007 г.

7. Колесинская Р.Д., Соколов А.Д. Возрастные особенности физиологических систем растущего организма. - Алматы, 2007.

8. Электронное учебное пособие по «Частной физиологии» на русс. яз. (под ред. Соколова А.Д..) - 2013г

Қосымша:

1. Секреты физиологии //Гершел Рафф. Санкт-Петербург, 2001 г.

2. Вандер А. Физиология почек /Под ред.Ю.В.Наточина. – СПб.:Питер, 2000.

3. Коробков А.В., Чеснокова С.А. Атлас по нормальной физиологии. –

М.: Высшая школа, 1986.

4. Руководство к практическим занятиям по нормальной физиологии /Под ред. К.В.Судакова, А.В.Котова. – М.:Медицина, 2002.

Студенттің білімін бағалау:

«ҚазҰМУ студенттерінің компетенция деңгейін бағалау тәртіптеріне» сай БСЗБ

және МБРҒН орталықтарының ұсынысымен осы практикалық сабақтарда бағаланады

1. «Білімі» компетенциясы – ауызша сұрау. тест (сұрақтар мен тест тізімі төменде көрсетілген)

Бақылау (сұрақтар):

1. Несеп түзілу механизмі туралы қазіргі ұғымдар:

• гломерулалық сүзілістің механизмі: сүзілу нәтижесінің (фильтрациялық қысым) деңгейі, алғашқы несептің құрамы мен көлемі;

• түтікшелердегі қайта сіңу, облигаттық (міндетті) және қажетті (факультатівтік) реабсорбция туралы түсінік,

• түтікшелердегі сөлініс мен синтез үрдістері.

2. Несеп түзілу механизмінің жас ерекшелігіне қатысты өзгерістері.

3. Бүйрек қызметін зерттеу әдістері.

Бақылау тесттері:

1. Бүйректен сыртқа шығарылатын заттар: 1. СО₂, эфир, хлорофил, алкоголь буы 2. глюкоза, аминқышқылдары, формалық элементтер 3. гемоглобин алмасуының сонғы өнімдері, гормондар, эфир 4. метаболизмнің соңғы өнімдері, бейорганикалық заттардың артығы, жат заттары 5. ауыр металдардың тұздары, хлороформ, СО_2.

2. Неcеп түзілуі үрдістер: 1 . глюконеогенез 2. гломерулалық сүзіліс 3. адреналин, норадреналиннің синтезі 4. сүзгіленген заттардың реабсорбцисы 5. заттардың секрецисы мен синтезі

3. Фильтрацияны (сүзілу деңгейін) жоғарылататын факторлар:

1.шумақтағы капиллярларда қан қысымының жоғарылауы 2. плазма ақуызының онкотикалық қысымының жоғарлауы 3. бүйрек ішіндегі қысымның жоғары деңгейі 4. бүйрек арқылы қан ағудың жоғары деңгейі 5. қанның осмостық қысымының жоғарылауы

4. Фильтрацияға кері әсер ететін факторлар: 1. шумақтағы капиллярларда қан қысымы 2. плазма ақуызының онкотикалық қысымы 3. бүйрек ішіндегі қысым 4. бүйрек арқылы қан ағудың жоғары деңгейі 5. қанның осмостық қысымы

5. Бүйрек түтікшелерінің бөлімі мен қайта сіңетін судың мөлшері арасындағы сәйкестікті табыңыз: А.Генле ілмегі Б. жинағыш түтікше

1. 1-5%

2. 10%

3. 10-15%

4. 25-28%

5. 40-45%

6. Бүйрек түтікшелерінің бөлімі мен қайта сіңудін сипаттамасы арасындағы сәйкестікті табыңыз:

А. проксималды Б. дисталды иірім түтікшелері, жинаушы түтікше

1. заттар реабсорбциясы жүрмейді

2. глюкоза, аминқышқылдар, витаминдер, су мен басқа тұздардың миндетті

реабсорбциясы

3. су мен иондардың факультативті реабсорбциясы

4. 40-45% құрайтын теқ судың реабсорбциясы

5. теқ витаминдердің реабсорбциясы

7. Гормон мен оның реттейтін үрдісі арасындағы сәйкестікті қөрсетініз: А. альдостерон Б. паратгормон 1. натрий иондарының реабсорбциясының күшеюі 2. калий иондары реабсорбциясының күшеюі 3. натрий иондары реабсорбциясының тежелуі 4. кальций иондары реабсорбциясының күшеюі 5. кальций иондары реабсорбциясының тежелуі.

8. Түтікшелерінде қайта сіңу (реабсорбция) мөлшерін бағалауға қолдаңылатын зат:

1. инулин 2. Креатинин 3. Глюкоза 4. Диодраст 5. парааминогиппур қышқылы

9. Үрдіс мен оның мөлшерін бағалауға қолдаңылатын зат арасындағы сәйкестікті табыңыз::

А. Шумақтық сүзілу

Б. Бүйрек түтікшелерінде қайта сіңу

1. ренин 2. Диодраст 3. Глюкоза 4. инулин

Жауаптар: 1. А-1 2. А-3 3. А-4 4. Б-2 5. Б-3

№6.2 тақырып: Несеп түзілу және несеп шығарудың нейрогуморальды реттелуі. Жасқа байланысты өзгерістері. Аралық бақылау.

Сабақтың мақсаты: Студенттердің несеп түзілу механизмі және несеп шығарудың нейрогуморальды реттелуді, жас ерекшелігіне байланысты өзгерістерін меңгеруі.

Оқытудың міндеттері:

1. Студенттерді несептін жалпы талдауымен таныстыру.

2. Студенттерді бүйректің функциясын зерттеу әдістерімен таныстыру (Нечипоренко мен Зимницкий сынамалары бойынша).

Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Несеп түзілуінің жүйкелік-гуморалдық реттелуі

2. Соңғы несеп, оның физикалық қасиеттері, химиялық құрамы, мөлшері.

3. Жинағыш түтікшелі-тостағаншалар жүйесінің, түбектің, қуық пен несепағардың атқаратын функциялары.

4. Несеп шығарылуының рефлекстік реттелуі.

5. Несеп түзілуінің және шығарылуының жас ерекшелігіне байланысты өзгерістері

6. Бүйректің функциясын зерттеу (Нечипоренко мен Зимницкий сынамалары бойынша).

.

Оқыту мен үйрету әдістері: аралас әдіс:

1. Келесі түрде болуы мүмкін (топ ішінде тақырыпты талқылау, тест тапсырмаларды орындау, ауызша түрде сұрақтар бойынша сұрау, жазбаша түрде сұрау)

2. Жұмыстарды орындау және талқылау, жұмыс хаттамаларын толтыру:

Тәжірибелік жұмыстар (әдебиет 3):

• Несеп талдауы.

• Бүйректің функциясын зерттеу. Нечипоренко мен Зимницкий сынамалар.

Тәжірибелік жұмыстарды жүргізуге мынадай заттар қолданылады:

Студенттерге арналған әдістемелік нұсқау «Жеке физиологиясы», «Сыртқа шығару физиологиясы» тақырыбына арналған оқу кестелер, стендтер, физиологиялық атлас.

Әдебиет:

Негізгі:

1. Адам физиологиясы //Х.Қ.Сәтбаева, Ж.Б.Нілдібаева, А.А.Өтепбергенов. - Алматы, «Білім», 1995 ж, 306-324 бет.

2. Сәтбаева Х.Қ., Өтепбергенов А.А., Нілдібаева Ж.Б. Адам физиологиясы (Оқулық). - Алматы, Издательство «Дәуір», 2005, 391-410 бет.

3. Қалыпты физиология. Студенттерге арналған әдістемелік нұсқаулар /Жауапты ред. Махамбетова М.Б., Жумакова Т.А., Байжанова Н.С. – Алматы, 2007, 9 бөлім, 9 жұмыс, 187-188 бет.

Қосымша:

1. Рымжанов К.С., Төленбек И.М. Адам мен жануарлар физиологиясы. Оқулық. Ы.Алтынсарин атындағы қазақтың білім академиясы, Алматы, 2000.