денi сау -validus
мүгедек - Invalidus
сүйек -osteo os(гр)
сүйек -os,ossis.n.
дене - somato(гр)
corpus - дене
жүрек - cardio(гр )
жүрек - cor, cordis
өкпе - pneumo(гр)
өкпе - pulmo, onis
бүйрек - nephro ren(гр)
бүйрек - ren, renis
көк бауыр- spleno lien(гр)
көк бауыр - lien, lienis
мұрын - rhino(гр)
мұрын - nasis, i
қан -haemo(гр)
қан - sanguis, inis .m
жасуша - cyto(гр)
жасуша - cellula
терi - derma(гр)
терi - cutis
дене - corpus
қабырға- costa
төс омыртқа - vertebra thoracica
қабырғаның басы - caput costae
жүрек- cor. cordis, n
корвалол - corvalolum
коргликон - corgliconum
кордиамин cordiaminum
жүрек сөмкесiнiң висцералды жапырағы epicardium
жүрек iшкi қабығы endocardiom
аква - aqua
аэро- aer
көкiрек қаңқасы - thorax
I-шi мойын омыртқа - atlas
мойын омыртқа - vertebra cervicalis
төс омыртқа - vertebra thoracica
бел омыртқа - vertebra lumibalis
қызыл сүйек миы - medulla ossium rubra
сары сүйек миы - medulla ossium flavum
омыртқа - vertebra
төменгi - inferior
қызметiнiң бұзылғанын бiлдiредi - Dys
төмен, астында, аз - Hypo
үстiнде, жоғары ,көп - Hyper
бiрге - Syn, sym
бұлшық етке қатысты - My
Iсiк- oedema
Құлақ - auris
өкпенiң қабынуы - pneumonia
бас - Сaput
қыр, жота - crista
мойындық - cervicalis
адам - homo
ерiн - labium
ойық - Incisura
қиылыс - chiasma
тiгiс - Sutura
шұнқыр - Fovea
тамыр - Radix.
жақтық - zуgomaticus
мырыш - zincum
қабыршақ - squama
тiл - lingua
тiлше - lingula
айналу - rotatio
тесiк - Ostium
әдет - consuetudo
желке - Nucha
синхондроз - Synchondrosis
семсер - xiphoideus
кеуде клетка - thorax
(гр) ми - bencephalon
II мойын омыртқа - axis
Адам - homo
Бас - caput
сұйек - os
сұйектер - ossа
ұлкен ми - cerebrum
қаңқа - skeleton
мойын - collum
зат - substantia –
омыртқа бағанасы - columna
кеуде клеткасы - thorax
дене - corpus
дене,тұлға - truncus(гр)
бас сүйегi - cranium
омыртқа - vertebra
арқа - dorsum
iш құрсақ - peritonaeum
кiшi жiлiншiктiк - peronaeus –
бағана - columna
ми - medulla
айналу - circumflexus
жамбастық - pelvinus
үшкiр - spinosus
өттiк - choledochus.
қабырға - paries
сүйектiк - osseums
бөлiкше - lobulus
ұяшық, альвеола - alveolus
төс - sternum
кеуде клеткасы - thorax
сүйектер - ossa
мойындық омыртқа - Vertebra cervicalis
қабырға мойыны - collum costae -
жоғарғы буынды өсiндi - processus articularis superior
сыртқы шүйделiк шығыңқы - protuberantia occipitalis externa
таңдайлы сүйек - os palatinum
қасаға сүйек - os pubis-
маңдайлы сүйек - os frontale
қысқа сүйектер - ossa brevia
жамбас сүйек - os coxaе
омыртқалық бағана - columna vertebralis
омыртқаның денесi - corpus vertebrae
қабырға - Costa
бұлшық ет - Musculus
кеуде - sternum
қанат - Ala қолқа - Aorta артерия - Arteria қалқан - Concha қабырға - Costa қыр, жота - Crista, ae f табақша - Lamina, ae f тiл - Lingua, ae f төменгi жақ - Mandibula, ae f жоғарғы жақ - Maxilla, ae f көз шұнқыры - Orbita, ae f тiгiс - Raphe, ae f жауырын - Scapulla, ae f қылқан - Spina, ae f вена - Vena, ae f омыртқа - Vertebra, ae f тiзе үстi - Patella, ae f тiгiс (сүйектiк) - Sutura, ae f түтiк - Tuba, ae f бет - Bussa, ae f тiс қызыл етi - Gingiva, ae f тiлше - Lingula, ae f емiзiкше - Papilla, ae f қырқа - Protuberantia, ae f жұмсақ жер - Pupla, ae f |
|
бұрыш - Angulus, i m иық - Brachium, i n қуыс - Cavum, i n бас сүйегi - Cranium, i n байлам - Ligamentum, i n бұлшық ет - Musculus, i m аралық (кедергi) - Septum, i n сай - Sulсus, i m дабыл - Tumpanum, i n өкше сүйек - Calcaneus, i m |
|
саусақ - Digitus, i m иық сүйегi - Humerus, i m тұтқа - Manubrium, i n шыбық сүйек - Radius, i m көкiрек, төс - Sternum, i n альвеола - Alveolus, i m жүгенше - Frenulum, i n қырқа - Jugum, i n ерiн - Labium, i n |
|
дене - Corpus, oris n
тесiк - Foramen, inis n
сүйек - Os, ossis n
аяқ , сирақ - Crus, cruris n
бет, беткей - Facies, ei f доға - Arcus, us m мүйiз - Cornu, us n өту жолы - Ductus, us m өсiндi - Processus, us m қойнау - Sinus, us m ұлпа - Textus, us m тiзе - Genu, us n |
|
ұзын бас - Caput longum
шүйделiк сүйек - os occipitale
ұзын - longus , a , um.
бас - Liber , a , um
оң жак - Dexter
сол жақ - Sinister
омыртқалық - vertebralis, e
мандайлық - Frontalis, e
жәй - simplex, icis
ұзын бос оң жақ тез емдiк |
longus,a,um liber, a, um dexter, a, um celer, is, e saluber, is, e |
маңдайлы |
frontalis, e |
Дөнгелек жәй - |
teres, etis simplex, icis |
бұғана - сlavicula, ae f
асық жiлiк шыбығы - fibulla, ae f
шанды - fascia, ae f
қабыршақ - squama, ae f
желке - nucha, ae f
асық жiлiк - tibia, ae
бадамша - tonsilla, ae f
шынтақ сүйек - ulna, ae f
мұрын - nasus, i m
мүше - organum (s. organon), i n
таңдай - palatum, i n
тесiк - porus, i m
кiреберiс - vestibulum, i n
бас - caput, itis n
ауыз - os, oris n
оң жақ - dexter, tra, trum
ақ - albus, a, um
қисық - obliguus, a, um
бұдырлы - asper, era, erum
сүйектiк - osseus, a, um
тәждiк - coronarius, a, um
таңдайлық - palatinus, a, um
мықындық - iliacus, a, um
қанат тәрiздi - pterygoideus, a um
бос - liber, era, erum
тiк - reсtus, a, um
қара - niger, gra, grum
сол жак - sinister, tra, trum
сегiзкөздiк - sacer, cra, crum
кеуделiк - thoracicus, a, um
қатты - durus, a, um
қалқан тәрiздi - thyr (e) oideus, a um
шайнаушы - masseter, a, um
көлденең - transversus, a um
бұлшық ет тiл асты - myohyoideus, a, um
веналық - venosus, a, um
таңдай тiл асты - palatoglossus, a, um
беттiк - zygomaticus, a, um
қанатты - alaris, e
самайлық - temporalis, e
милық - cerebralis, e
мыртқалық - vertebralis, e о
мойындық - cervicalis, e-
алқалық - jugularis, e
торлы - ethmoidalis, e
сегiзкөздiк - sacralis, e
маңдайлық - frontalis, e
альвеолярлы - alveolaris, e
төменгi жақтық - mandibularis, e
жақтық - buccalis, e
жоғарғы жақтық - maxillaris, e
тiстiк - dentalis, e
мұрындық - nasalis, e
көз қарашығы асты - infraorbitalis, e
шүйделік - occipitalis, e
иек асты - mentalis,
кµздік - orbitalis, e
жұмсақ - mollis, e
сына тєрізді - sphenoidalis, e
ұзынырақ - longior (m, f), ius (n)
Қызылрақ - Rubrior, ius
қысқарақ - Brevior, ius
үлкен - magnus, a, um
кiшкентай - parvus, a, um
үлкен - major, jus
кiшi - minor, us
үлкен тесiк. - foramen magnum
жоғарғы қалқан тәрiздi төмпешiк - tuberculum thyroideum superius
қап, қалта - bursa, aef
қақпақша - valvula, aef
плевра өкпенi жабатын - pleura, aef
қақпа венасы - vena portae
мишық - cerebellum, i, n
жұйке - nervus, i m
үлкен ми - cerebrum, i n
түйiн - nodus, i m
бас миы - encephalon, i n
көз - oculus, i m
жүйкелiк түйiн - ganglion, i n
тесiк - ostium, i n
қуыстық - cavus, a, um
терiлiк - cutaneus, a, um
көмейлiк - laryngeus, a, um
шонданайлық - ischiadicus, a, um
үлкен - magnus, a, um
кең - latus, a, um
кiшi - parvus, a, um
ұзын - longus, a, um
жұтқыншақтық - pharyngeus, a, um
емiзiктiк - mastoideus, a, um
терең - profundus, a, um
қабыршақтық - squamosus, a, um
құлақтық - A.auricularis, e
көз жастық - lacrimalis, e
арқалық - dorsalis, e
тiлдiк - lingualis, e
беттiк - facialis, e
бұлшық еттiк - muscularis, e
төбелiк - parietalis, e
iшкi жақ вентральды - ventralis, e
алдыңғы - anterior, ius
кiшi - minor, us
төменгi - inferior, ius
артқы - posterior, ius -
үлкен - major, jus
жоғарғы - superior, ius
жәй герпес - herpes (m) simplex
жәй буын - Articulatio (f) simplex
жәй эпитемий - epithelium (n) simplex
ақылды - sapiens sapientis
дөңгелек
-
tere teret
екi басты - biceps bicipitis
жєй - simplex simplicis
иiлiм - flexura, aef
кiлегейлi қабық - mucosa, aef
көздiң байланыстырушы қабығы - conjunctiva, ae f
көздiң байланыстырушы қабығы - conjunctivus, a, um.
көздiң мүйiзденген қабығы - corneus, a,um, cornea, ae f
қабық - tunica, aef
мидың торлы қабығы - arachnoidea, ae f
мидың торлы қабығы - arachnoidens, a, um
мықын iшек - ileum, i n
тiк iшек - rectum, i n
несепағарuretra, aef
конъюнктив -conjunctiva, ae,f
тiс тәжi- corona, ae,f
тоқ iшек- colon, i, n
артқы тесiк- anus, i ,m
он екi елi iшек -duodenum, i,n
соқыр iшек- c (a) ecum, i n
мықын iшек- ileum, i n
жуан iшек- crassum, i n
iшек- intestinum, i n
түбi,түп- fundus, i m
өңеш- oesophagus, i m
жiңiшке iшек -jejunum, i n
iш перде, iш астар -periton (a) eum, i n
аналық без -ovarium, i n
тiк iшек -reсtum, i n
аралық- perin (a) eum, i n
жатыр- uterus, i m
дене, тұлға- truncus, i m
қарынша- ventriculus, i m
тiс- dens, dentis m
тiл асты (сүйек)-hyoideus, a um
тiл асты (жүйке- hypoglossus, a um
мықындық -iliacus, a um
ең үлкен- maximus, a, um
ең кiшi -minimus, a, um
кiлегейлi -mucosus, a, um
кiлегей асты- submucosus, a, um
ең жоғарғы- supremus, a, um
сегiзкөзқұйымшақтық -sacrococcygeus, a, um
бізді тiл асты- stуlohyoideus, a, um
бізді көмейлік- stуlopharyngeus, a, um
иттiк -caninus, a, um
түсушi- decidius, a, um
иек-тiл асты- geniohyoideus, a, um
күрек тiстiк -incisivus, a, um
төменгi тiл астылық- infrahyoideus, a, um
кеш шығатын тiс -serotinus, a, um
кеуде-тiл асты -sternohyoideus, a, um
жоғарғы тiл астылық -suprahyoideus, a, um
қалқанша-тiл асты- thyrohyoideus, a, um
iшектiк- intestinalis, e
төрт басты -quadriceps, itis
үшiншi- teres, etis
жiңiшке- tenuis, e
қынаптық -vaginalis, e
үш басты- triceps, itis
үлкен азу тiс- molaris, e
кiшi азу тiс -premolaris, e
сүйек- os, ossis n
ауыз- os,oris n
жүрек- cor, cordis n
төбе -tuber, enis n
асқазан -gaster, trіs f
ана, ми қабығы-mater, tris f
жаурынды көтерушi бұлшық ет-musculus levator scapulae
әкетушi бұлшық ет- m. abductor
әкелушi бұлшық ет -m. adductor
жақтық бұлшық ет- m. buccinator
констриктор құраушы- m. constrictor
түсiрушi бұлшық ет- m. depressor
көтерушi бұлшық ет- m. levator
шайнаушы бұлшық ет- m. masseter
айналдырушы бұлшық ет -m. rotator
қысушы бұлшық ет -m. tensor
жиырушы бұлшық ет -m. corrugator
аналық бездi көтерушi бұлшық ет- m. cremaster
кеңейтушi бұлшық ет- m. dilatator
жазушы (созушы) бұлшық ет- m. extensor
иушi бұлшық ет- m. flexsor
пронатор (iшке қарай айналодырушы)-m. pronator
сфинктер (қысушы)-m. sphincter
супинатор -m. supinator
ұшы (мұрын, тiл)-apex, icis m
қабық , қабықты зат -cortex, icis m
гүл -flos, oris m
адам -homo, inis m
сұйық (жұлынды милы)-liguor, oris
қабырға (бiрнәрсенiң)-paries, etis m
өкпе- pulmo, onis m
iш (бұлшық еттiң) -venter, eris
төбесi, үстi -vertex icis m
кеңсiрiк -vomer, eris m
сұқ саусақ (2-шi саусақ)-index, icis m
сұйық (адам денесiндегi)-humor, oris m
аяқ -pes, pedis m
қолдың бас бармағы -pollex, icis m
үзенгi- stapes, edis m
несепағар- ureter, eris m
ми ќабыѓы- mater, tris f
асќазан- gaster, tris f
жүрек- cor, cordis n
тобе- tuber, eris m
күмбез -Fornix, icis m
тырнақ -unguis is m
жыныс мүшесi (ер)-penis, is m
аналық без- testis, is m
тау, биiктiк- mons ntis m
көпiр -pons, ntis m
аяқтың бас бармағы- hallux, uсis m
қабықша -iris, idis f (негiзi irid)
ұйқы артериясы -carotis, idis f
пирамида -pyramis, idis f
құлақ- auris, is f
терi- cutis, is f
алақанды жоғарыға қарату- supinatio
бүгу- flexio
жазу- extensio
секция 1.ашу; 2.кесiп ашу, кесу -sectio
ампутация -amputatio
трансплантация- transplantatio
пальпация -palpatio
аускультация, тындау- auscultatio
петрубация petrubatio
перкуссия- percussio
верси- versio
соқыр iшек -Appendix,icis f
ұйқы артеиясы- A carotis, idis f.
буын-.Atriculatio, onis f
құлақ-.Auris, is f
негiз.-Basis, is f
қуыс- Cavitas, atis f.
мойын (жатыр, қуық, тiс)-.Cervix, icis f
терi-.Cutis, is f
маңдай -Frons, frontis f.
құлақ айналасы безi-Gl.parotis, tidis f
ми қабығы (көпше түр)-Meninx, ngis f
бөлiк -Pars, partis f
тамыр, түбiр -Radix, icis f
жамбас- Pelvis, is f
бүйрек қалқаны-Pelvis renalis.
Пирамида-Pyramis, idis f (гр).
аймақ.-Regio, onis f
синхондроз.(шеңіршектік дамуы)-Synchondosis, is f (гр)
симфиз -Symphysis, is(грек).
бұдыр -Tuberositas, atis f.
- өт.Bilis, is f
Extremitas, atis f – соңы, ұшы, (тек ұзын мүшелердiң).
Impressio, onis f - қысым.
Iris, idis f - қабақша, көз қабақшасы.
Lens, lentis f – көздiң жылтыр қабықшасы.
фаланга (сүйекше, саусақ сүйегi)-Phalanx,ngis f
-қасаға- Pubes,is f.
Тор- rete, is n
Тiгiс-(гр)raphe, еs f
диплоэ.-diploe, es f
бүйрек -ren, renis m
көкбауыр -lien, enis m.
iш -Abdomen, inis n
Caput, itis n – бас
Дене- Corpus, oris n
көк ет -Diaphragma, atis n
тесiк- Foramen, inis n
аяқ, сирақ- Crus, cruris n
бауыр -Hepar, atis n
шүйде- Occiput, itis n
кеуде -Pectus, oris n
мүше тірегi -Stroma, atis n
самай -Tempus, oris n
бет -Zуgoma, atis n
қиылыс- Chiasma, atis n
сан -Femur, oris n
шумақ-Glomus, eris n
жүйе -Systema, atis n
төбе- Tegmen, inis n
iш құрылысы-Viscus, eris n
ампула- Ampulla, ae f
тесiк -Apertura, ae f
клетка -Cellula, ae f
талшық -Fibra, ae f
тiс қызыл етi -Gingiva, ae f
без-Glandula, ae f
торша -Retina, ae f
қабат -Plica, ae f
емiзiкше -Papilla, ae f
альвеола- Alveolus, i m
пиязшық -Bulbus, i m
көз алмасы-Bulbus oculi
жапырық -Folium, i m
ядро -Nucleus, i m
бұтақ- Ramus, i m
кедергi-Spatium, i n
бiлезiкше- Metacarpus, i n
білекше-Metatarsus, i n
қыртыс -Gyrus, i m
кiрпiк -Cilium, i n
қас -Supercilium, i n
қол ұшы -Manus, us f
қалта- Recessus, us m
үңгі -Cavernosus, a, um ршік
талшықты- Fibrosus, a, um
асқазандық- Gastricus, a, um
бауырлық-Hepaticus, a, um
лимфалық -Lymphaticus, a, um
кiлегейлi -Mucosus, a, um
қоректiк -Nutric-us, a, um
өңештiк -Oesophageus,a, um
жамбастық- Pelvinus, a, um
өздiк- Propius, a, um
қосымша- Accesorius, a, um
сары -Flavus, a , um
бөкселiк -Glut (a) eus, a, um
терi асты -Subcutaneus, a, um
жалпы -Communis, e
қабықтық- Corticalis, e
белдiк- Lumbalis, e
кеуделiк -Pectoralis, e
өкпелiк- Pulmonalis, e
артериальды - жүрекше - бронх- жүректiк- қосылыс- басты, жалпы- без- бүйрек үстi безi- бөлiк- сүйек миы- жұлын - милық- мұрын қасы- қан тасушы- қабат- таламус,мидың -көру төмпегi- тимус, айырша без- кеңiрдек- қынап- бiлезiк- бел латын т.-де тек Nom.pl.-де жарғақтық түйiншек көру кiшi жiлiншiктiк lobulus-бөлiкше tuberculum- төмпешiк alveola- шұңқырша flexio-иушi rotatio-айналдырушы
|
Arteriosus, a, um atrium, i n bronchus, i m cardiacus, a, um comissura, ae f generalis, e glandula, a e f suprarenalis, e lobus, i m medulla ossium, in medulla spinalis medullaris, e paranasalis, e sanguineus, a, um stratum, i n thalamus, i m thymus, i m trachea, ae f vagina, ae f Б. Carpus, i m Lumbi, orum m Membranaceus, a, um Nodulus, i m Opticus, a, um Peron(a)eus, a, um (seu fibularis, e) valvula, ae f vesica biliaris
|
Емдеуші- curatio
шар -Glob – us вена -Ven – a жүген -Fren – um – |
|
|
бронх Bronch – us дөңгелек- Are – a |
|
|
өзек -Canal-is құлақ -Aur-is тiзе-Gen-u |
|
|
Табақша- Lam-ina үлкен ми -Ceber-rum |
|
|
сүт безi- Mam – ma |
|
|
өзекше -Canal-i-culus құлақша -Aur-i-cula тiзеше - Gen-i-culum |
|
кiшi табақша -Lam-ella мишық- Cerebellum |
|
бұлшық етi -flexor-иiлдiрушi
Bronch-olus-кіші бронх Are-ola-дөңгелекше
|
кесушi адамды айтады- prosector
мiзiкше -Mamilla |
кiшi шар -Glob ulus
кiшi вена -Ven – ula
жәшiк- capsa
жүгеншiк- Fren – ulum
капсула- capsulla,
иy -Flex-um терлеу- Transsudat-um |
әкелу -Adduct – um
иiу- Flex – um
әкелушi -M.adductor
кiшi -capsella
игiш -Flexor
Flex-io-
ашу -Apert um
тесiк -Apert ura
транссудация иушi б.е.жәшiк -Transsudat-io
ойық Incis – ura
қабыршақ -Sguama
iрiң-Pus, pussis
қабыршақтық- Sguamosus, a, um
сүйел -Verruс -a
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
рак -Cancer
iшек -Enteror
рак тудырушы -Cancero-genus
iрiң жасаушы- Pyogenus
iшек ауруын тудырушы- Enterogenus
iрiң- Pyon
жедел -acutus, a, um
инфекция -infectio, onis f
залалды-benignus, a, um
инфекциялық -infectiosus a,um
қабыну -inflammatio, onis f
ракты -cancerosus, a, um
жастық, жас- juvenialis, e
тiс кариес (жегісі)- caries, ei f
залалды -malignus, a, um
созылмалы- chronicus, a, um
ауру -morbus, i m
колика (түйілу)-colica, ae f
паралич, сал болу- paralysis, is f
естен тану, айрылу -coma, atis n
салдық -paralyticus, a, um
ес, түссiздік- comatosus, a, um
порез -paresis, is f
киста- cysta, ae f
пневмония-pneumonia, ae f
cystosus, um- кисталық
senilis, e – кәрiлiк
diabetes, ae m - диабет
spasmus, i m – спазм (тарылу)
diabeticus, a, um- диабеттiк
spasticus, a, um – спазмалық
diffusus, a, um – дифузиялыќ
trauma, atis n – жарақат
eczema, atis n – экзема (жара)
traumaticus, a, um – жарақаттық
fractura, ae f – сынық
ulcus, eris n – жара (язва)
gangraenosus, a, um – гангренозды
ulcerosus, a,um – жаралық
глаукома- glaucoma, atis n
варикозды вена- varix, icis m/f
iсiк- hernia, ae f
варикоз- varicosus, a, um
iсiктiк - hernialis, e
iшектiң түйiлуi -ileus, i m
сары ауру -icterus, i m
топай - өкше -talo-calcaneo-navicularis.
Емдеу- iatria
тәрбиелеу, оқыту- paideia
сүю, ынтығу- philia
сөйлеу- lalia
қан - haemo
қанау -hagia
ступор қатып қалу- stupor
тремор- (дiрiлдеу)tremor
инсульт-insultus (лат. Insulto – шабуылдау)
аденовирусты пневмония- pnemonia adenoviralis
ұштық пневмония- p. apicalis
Грек. ТЭ. |
Латын сөзi |
Мағынасы |
Kephalo,cephalo Cephalia (kephale) Somato, Soma (soma) Osteo (osteon) Acro, acria (akron) Stetho (stethos)
Spondylo (spondulos) Cardio, cardium (kardia)
Arthro (arthron) Stomato (stoma, stomatos) Glosso, glossia Rhino (rhis, rhinos) Odonto, odontia (odus, odontos) Cheiro, chiro, cheiria, chiria (cheir) Podo, podia (pus, podos) Gon (gony) R(h)achi, (rhachis) Cheilo, cheilia (cheilos) Urano (uranos ul, ulo (ulon) melo (melon) gnatho, gnathia (gnatos) genia (genus, genuos) genia (geneion) |
Caput, itis n
Corpus, oris n Os, ossis n Membrum, i m Pectus, oris n Thorax, acis m (грек) Vertebra, ae f Cor, cordis Ostium cardiacum Articulatio, onis f Os, oris n Lingua, ae f Nasus, i m Dens, dentis m Manus, us m
Pes, pedis m Genu, us m Columna vertebralis Labium, i n Palatum, i n (dunum) Gingiva, ae f Bucca, ae f Maxilla, ae f Mandibula, ae f Mentum, i n |
Бас
Дене Сүйек Дене бөлiгi Кеуде Кеуде клеткасы Омыртқа Жүрек Кардия,жүректiк тесiк Буын Ауыз Тiл Мұрын Тiс Қол
Аяқ Тiзе Омыртқалыќ бағана Ерiн Тањдай (қатты) Қызыл ет Ұрт Жоғарғы жақ Төменгi жақ Иек |
-logia (logos-сөз, iлiм) -logo (logia)
-scopia (scopeo-қарау, бақылау, зерттеу) metria, metr (metreo-өлшеу) graphia (grapho-сызу, жазу)
gramma (gramma-жазылған нәрсе, көршiсi) therapia(therapeia-емдеу,ќадаѓалау) noso (nosos-ауру) patho, pathia (pathos-сезiм уайыдамау, ауру) alg, algia, algesia (algos-ауру) algesia-ауруды сезу odуnia-(odуne-ауру) |
Iлiм, ғылымға қатысты Сөйлеу қабiлетiнiң бузылуына қатысты Тексеру, бақылау, зерттеу ¤лшеу, анықтау (көлемiн) Рентгенография, жазу процессi, сигналдағы графикалық тiркеу Рентгендiк көрінiс, тiркеу нәтижесi
емдеу (хирургиялық емес) ауру аурулық жағдайға қатысты көңiл-күйге қатысты аурулық сезiм, ауру |
тарылу stenosis - стеноз,
қатаю.Selerosis - склероз,
ұйықтау.Narcosis - наркоз,
фиброзды қайта даму fibrosis-
нефроз nephrosis-
токсикоз Toxicosis -
лейкоцитоз қан құрамында лейкоциттердiң көп болуы Leucocytosis
фибромдардың көп болуы.Fibromatosis
дамудың сақталып қалуы infantilismus -infantilis-
түстердi ажырата алмау- Daltonismu
қитар көз-Strabismus
gastritis-гастрит-асқазанның кiлегейлi қабығының қабынуы
nephritis-нефрит-бүйректiң қабынауы. bronchitis, itidis meningitis, itidis f.
oma – жұрнағы ісiк атауларын жасаѓан кезде қолданылады
carcinoma- рак, язва
sarcoma- еттi iсiк
Iatria, iater (iatreia, iatros) Ectasia, ectasis (ektasis)
Ptosis (ptosis-құлау, түсү) Steno, stenosis (stenos-тар) Sclero, sclerosis (skleros-тығыз)
Malacia (malakos-жұмсақ) Iysis, lyt (ivsis-еру, бұзылу, шешiлу) Plastica (plastice-жапсыру) Tomia (tome-кесу)
Tomo (tomos-кесiндi, қабат) Ectomia (ectome-кесiп алу)
Stomia (stoma, stomatos-тесiк)
Pexia (pexis-бекiту)
R(h)aphia (rhaphe-тiгiс) Schisis (грек. жарылу, ыдырау) Rhexis (грек. үзiлу) Desis (desis-байлау, бекiту)
Eurysis (eurus-кең) Eurynter (euryno-кеңейту) Clasia (klasis-сындыру, бұзу) Centesis (kentesis-шаншу, тесу) Privus (айырылу) |
Ауруларды емдеу, дәрiгер Созылу, кеңейу, жыныс мүшесiнiң эктазиясы Түсу, мүшенiң төмен жылжуы Тар, тарылу, стеноз
жұмсақтық, жұмсару, малация
пластикалық хир. операция жолымен қалпына келтiру.
Хир. операция жолымен мүшелердi, тiндi кесу, ашу Қабаттану, қабат-қабат кесiндiсi Хир. операция жолымен мүшелердi, тiндi кесiп алу, алып тастау. Хир. операция жолымен жасанды тесiк, анастомоз жасау
Хир. операция жолымен iшкi мүшелердi бекiту Хир. операция жолымен тiгiс жасау Мүшелердiң ыдырауы
Ағзаның б±зылуы, үзiлуi Хир. операция жолымен мүшелердi орнына бекiту, қимылдатпау. Мүшенi кеңейтуге арналған тәсiл Кеңейтуге арналған құрал Хир. операция жолымен дене бөлiгiн бұзу Тесу, пункция
Мүшенi алып тастау немесе жоқ болуы. |
tyreotropus - қалқанша безге әсер етушi
thyreotomia - қалқанша бездi кесу.
Splancho (splanchapl) Gastro, gastria (gastor, gastros) entero (enteron, entera pl)
laparo (lapare-шат.) procto (proctos)
pneumo, pneumono (pneumon) nephro (nephros) spleno (splen) pyelo (pyelos) cysto (kystis-көпiршiк)
cholecysto (chole-өт, +kystis-көпiрiшiк) choledocho (chole-өт, +doche-ыдыс) metro, metra, metrium hystero (hystera) omphalo (omphalos)
typhlo (typhlon) cholangio (agreion) dacroyocysio (dakryon) colpo (kolpos) oophoro (oophoron) oo (oon) salpingo (salpinx, salpingos)
trachelo (trachelos) orchi, orchidi, orchidia orchia (orchis) |
Viscera pl Ventriculus, i, m Intestinum, i, n Intestina pl Intenstinum tenue Abdomen, iris r Anus, i m Rectum, in Pulmo, onis m Ren, renis m Lien, enis m Pelvis renalis Vesica, aef Vesica urinaria Vesica felea
Ductus choledochus
Uterus, im
Umbilicus, i m Funiculus umbilicalis C(a)ecum, i n Ductus biliteri Saccus lacrimalis Vagina, ae f Ovarium, i n Ovum, i n Tuba uierina Tuba auditiva
Cervix, icis f
Testis, is m |
iш құрылыс мүшелерi асқазан iшек iшектер жiңiшке iшек iш, құрсақ артқы қуыс тiк iшек өкпе бүйрек көк бауыр бүйрек астауы көпiршiк , қапшық қуық өт
жалпы өттiк түтiк
жатыр
кiндiк кіндікше соқыр iшек өттiк түтiктер көз жас қапшығы қынап аналық без түқым жатыр түтiгi есту түтiгi
жатыр мойны
аталық жыныс безi,
ен |
para – "айналасында, жанында
para-nasalis мұрын айналасы
para-mnesia ақыл-естiң ауытқуын көрсетедi.
Hypogastrium - құрсақ асты
hypotonia бұлшық ет тонусының түсуi деген мағына бередi.
ad-ductio-әкелу
ab – oralis – ауыздан алыстату
аро as-sistens – ассистент (жанында тұрған).
infra-scapularis – жауырын асты.
supra-scapularis – жауырын үстi
sub-acromialis – акромион астында.
hypo gastrium - құрсақ асты.
epi gastrium - құрсақ үстi.
antebrachium – иық алды
Post-natalis – туғаннан кейiн
Prae-senilis – кәрілiк алды
Met encephalon – артқы ми
inter-muscularis – бұлшық ет аралық.
Meso-derma – ортаңғы қабат.
di-encephalon – аралық ми.
meso-colon – тоқ iшек шажырқайы
meso-gastrium – асқазан шажырқайы.
cireum-analis – артқы тесiк айналасы
peri-arterialis – артерия айналысы
para-metrium – жатыр айналысы клетчаткасы.
peri-metrium – жатырдың сероздың қабығы.
para-nephritis – бүйрек айналысы жасушаның қабынуы.
Para- префиксiнiң екiншi мағынасы - "ауытқу".
para-acusis дұрыс естiмеу. trans-thoracalis – кеуде клеткасы арқылы өту.
trans-fusio – қан құю.
Pertubatio – жатыр түтігін үру
Dia-rrhoea – iштiң өтуi.
retro-nasalis – мұрын арты.
Retro-versio – артқа бұрылу.
Re-animatio - қайта өмiрге келу.
con-junctiva – көздiң байланыстырушы қабығы.
Cor-reсtio – түзету.
Sуn-apsis – екi нейронның бiрiккен жерi.
Sуm-biosis – екi организмнiң бiрге өмiр сүруi.
contra-lateralis – қарама-қарсы жақта орналысу
Anti-tragus - құлақ қалқаншасына қарама-қарсы.
ana crota – пульстiң төменнен жоғары көтерiлуi.
Cata-crota – пульстiң жоғарыдан төмен түсуi.
impressio- қысым
en-cephalon – ми (бастың iшiнде)
im-potentia – белсiз.
Ir-regularis – тиянақсыз.
An-algesia – аурудың болмауы.
dys-tonia – тонустың бузылуы.
Eu-pnoe – тонустың дұрыс болуы.
dis-seminatio – ыдырау, тарау.
Dya-lysis – бөлiну .
de-pilatio – шашты алып тастау.
Des-infectio – заласыздандыру.
Se-paratio – бөлу.
Грек ТЭ |
Латын сөзi |
Мағынасы |
Haemo, haemato, aeimia Histo, histio Myo, mysium Cyto, cytis Chondro Cele Neuro, neuri Adeno
Angio
Blasto, blastus Phlebo Teno Dermo, dermato, derma Uro, uresis, uria Chole, cholia Chylo, chylia Pyo Hidro Hydro Toxo, toxico, toxi Litho, lithiasis Onco Carcino Myelo, myelia Masto Oto,otia Ophtalmo, ophtalmia Sphygmo,sphygmia Gyno, gynaeco Andro, andria Paedia, paedo Geri, gero, geronto Topo Pharmaco Tricho, trichia Onycho, onychia Dacryo Sialo, sialia Corpo
Galasto Lipo Op, opi, optico, opio Opsia Phaco,phakia Blepharo Kerato Phono,phonia |
Sanguis, inis m Textus, us m Musculus, i m Cellula, ae f Cartilago, inis f Hernia, ae Nervus, i 1. Glandula, ae f 2. Nodus lymphatiaus Vas, vasis n Vasiculum, i n Germen, inis n Vena, ae f Tendo, inis m Cutis, is Urina,ae f Fel, fellis bilis Lympha, ae f Pus, puris n Sudor, oris m Aqua, ae f Venenum, i, n Calculus, i, m Tumor, oris m Cancer, cri m Medulla spinalis Mamma, ae s Auris, is f Oculus, i m Pulsus, us m Femina, ae f Mas, maris m Infans, ntis f Senex, icis m Locus, i m Medicamentum I n Capitus, i m Unguis, i m Lacrima, ae f Salvia, ae f Faeces, i m Stercus, oris n Lac, lactis, f Adeps, ipis f Visus,us m
Lens,lentis Palpebra,ae f Cornea,ae f Vox,vocis f |
Қан ұлпа (тiн) бұлшық ет, бұлшық еттiк клетка, жасуша шемiршек ісік, iсiну жүйке, жүйке жүйесi 1. Без, 2. Лимфа түйiнi 2. Аденоиттар тамыр (қан тамыры)
іштегi ұрық көк қан тамыры сiңiр терi несеп, зәр, несептiк өт, өттiк лимфаға қатысты iрiң тер
у, улы тастың болуы iсiк рак, рактi iсiк жұлын немесе сүйектi ми әйел кеудесi, сүт безi құлақ көз пульс әйел еркек бала, балалық қарт, қарттық орын дәрi-дәрмек шаш тырнақ көз жас сiлекей, сiлiкейлi нәжiс
сүт, сүттiк май, майлы көз, көздiк
көз бұршақ қабақ көздiң мөлдiр қабығы дыбыс дауыс |
Грек ТЭ |
Латын сөзi |
Bio Pnoe, pnoea Genio, genesis, genesia Genia Aesthesio,aesthesia Astheno Spiro Pneumo,pneumato Aero Kinesia,kinemato,kinemo Crin,crinia Penia Cytosis Rhoea Rhagia Stasis Tono,tonia Plasia Tensio Trophia,trophia
Oxy, oxia Phago, phagia Phila, philia Phoba, phobia Thopo, thopia Psycho, psychia Plegia Aetio Athero
Morpho, morph Ergo, ergia, urgia Dynamo, dynamia Gnosis, gnosia Poiesis, poiet |
өмiр, өмiрлiк процестер тыныс алу туу, даму, генез
сезiм, сезiмталдық әлсiздiк, әлсiреу тыныс алуға қатысты, тыныстық ағзадағы ауа, газ ауа, қимылға қатысты бөлiну, шығу, секреция жетiспеушiлiк, санының азауы жасушалар санының нормадан тыс көбеюi ағу,секреттiң н/е сұйықтың ағуы мүшедегi қанның ағуы тоқтап қалу, жүрмей қалу күш, тонус құрылу, даму ұлпаның, клетканың гидростатикалық қысым қоректенуге қатысты немесе мүшелер мен ұлпалардың қанмен қамтамас етiлуi 1.қышқылдану 2.кислородқа қат-ы 1.жұту, тамақтану 2.жұтушы жақсы көру, ынтық болу қорқу, бiр нәрсенi жек көрушiлiк бағыт, бағытталу жан-дұниеге қатысты, псих-ға қат-ы соккы, сал ауру себебiне қатысты май жинау, артерия қабырғасына бағытталған майлы заттар түр, пiшiн, құрылым 1.жұмыс, әрекетке қатысты 2.қимыл, әрекет, күш 1.бiлiм, iлiм; 2.бiлуге қабiлеттiлiк бiр нәрсенi бөлу (қан несеп) |
Auto (autos-өзi)
Allo (allos-басқа) Hetero (heteros-басқа) Homeo, homo (homoios)
Iso (isos) Aniso (anisos) Neo (neos-жас) Tele, teleo, telo (tele-алыс)
Psеudo (psеudos) Ortho (orthos)
Xero (xeros) Cryo (cryos) Thermo, thermia, ыстық Pуr, pуro, pуreo Macro (macros) Micro (micros) Megalo, megalia (megas) Oligo (oligos) Poly (polys) Pan, panto (pantos) Brachy (brachyas) Brady (bradys) Tachy, tacho (tachys) Chromo, chromato,chromia
Leuco (lencos) Erуthro (eruthros) Cуano (kuanos)
Melano (melas, melanos) Glyco, cluco (glykys) Pachy (pachys) Lepto (leptos) Dolicho (dolichos) Bary, baro (barys)
Bathy, batho (bathys) Platy (platys)
Hemi (грек) semi (лат) Chloro (chloros) Xantho (xanthos) Polio (polios) Necro (necros) |
басқа, өзге, өзгерген єртүрлі екеуiнiң бiрi, басқа, ұқсас емес ұқсас, бiрдей, сол сияқты тең, бiрдей тең емес, бiрдей емес жаңа, жас, жаңа пайда болған
жалған
құрғақ суыққа қатысты, төмен температура жылы температураға қатысты ыстық, ыспа үлкен, iрi кiшi, ұсақ үлкен, ұлғайған кiшi, жеткiлiксiз көп, көптеген, нормадан тыс көп бәрi, барлық , түгелдей қысқа, қысқарған жәй, аз тез, жылдам, жиi
тәттi, құрамында қант бар, глюкоза тығыз, қатты, тығыздалған жiңiшке, әлсiз, тар ұзын, ұзартылған
терең, тереңдiк жалпақ
жартылай, бiр жақтық
сары 1. сұр 2. Мидың сұр затына қатысты өлiп қалу, мәйiтке қатысты |
apisarthronum – апизатрон
Menttolum – ментол
dimexidum – димексид.
Aetaeridinum – этакридин
Phenaminum – фенамин).
Ancophenum» – «Анкофен»
strychhnos-strichninum – стрихнин
Papaver – papaverinum – папавери
Penicillinum –penicillinum - пенициллин.
amidaруrinum, valocordinum, sulfadimesinum.
Amidopуrinum-амидопирин, Validolum-валидол.
Латынша |
Ќазақша |
Мағынасы |
Cor, card
Vas, angi Sept Dol, alg Pres(s), ten(s) Sed Pyr Aesthes Test, vir, andr Thyr Myco Chol Cid |
Кор, кард
Ваз, анги Септ Дол, ал(ъ)г Прес(с), тен(с) Сед Пир Естез Тест, вир, андр Тир Мико Хол Цид |
Жүректiк, кардиотониқалық, коронарлы тамырларды кеңейтушi тамырды кеңейтушi, спазмолитик залалсыздандырушы, антисептик ауруды басушы, аналгетик қысымды төмендетушi тыныштандырушы, седативтi ыстықты түсiрушi, антипирстик жансыздандырушы, анестетик аталық жыныс гармондар препараты қалқанша безге әсер етушi зат саңырауқ±лақшаға қарсы өт айдаушы микробқа , паразитке қарсы |
Латынша |
Ќазақша |
Фармокологиға қатысты мағынасы |
Sulfa Cillin Mycin Cyclin Barb Cain Cort
Oestr
andr
|
Сульфа Циллин Мицин Циклин Барб Каин Корт
Эстр
Андр, эстр Андр |
Микробқа қарсы сульфаниламидтер Пенициллиндер-антибиотиктерi Микробқа қарсы антибиотиктер Тетрациклиннен жасалған антибиотик ±йықтатушы-барбитураттар жергiлiктi жердi жансыздандырушы бүйрек үстi қабықтарының гармондары кортикостероидтар эстрогендер-аналық жыныс гормондар препараттары андрогендi стероидтар-аталық жыныс гормондар препараттары |
Solutio Imazini – имазиннiң ерiтiндiсi
Linimentum Streptocidi – стрептоцидтiң с±йыќ жаѓылмасы.
Tabuletlae «Urosalum» – «Уросал» таблеткалары
Unguentum «Calendula»– «Kalendula» майы.
Unguentum Hydrargyri cinereum – мырыштың с±р жаѓылмасы
Solutio Tannini spirituosa – таниннiң спирттi ерiтiндi.
Infusum radicis Valerianсe – валериан тамырының т±нбасы.
Aerosolum, i n – аэрозоль
Granulum, i n – түйiршек
Gutta, ae f - тамшы
Unguentum, i n – жағылма
Linimentum, i n – с±йық жағылма (линимент)
Pasta, ae f - сығынды
Emplastrum, i n - жапсырма (пластырь)
Suppositorium, i n - балауыз
Pulvis, eris m - ±нтақ
Tabuletta, ae f - дәрумен (таблетка)
Tabuletta, obducta – қапталған дәрумен
Dragee - драже
Solutio, onis f – ерiтiндi
Suspensio, onis f - суспензия
Emulsum, i n - эмульсия
Pilula, ae f - пилюля
Tinctura, ae f – т±ндырма
Infusum, i n – т±нба
Decoctum, i n – қайнатпа
Sirupus, i m – сироп
Species, ei f – өсiмдiктер жиынтығы
Capsula, ae f – капсула
Extractum, i n - экстракт
signo, are I-белгiлеу
habeo,ere II-бөлу
addo, ere III-қосу
diluo, ere III-араластыру
аudio,ere IV-тыңдау
Сөздiк формасы |
Негiзi |
Б±йрық рай Жекеше түрi |
Б±йрыќ рай Көшпе түрi |
Singo, are I Misceo, ere II Recipio, ere III Audio, ire IV |
Signa Misce Recip Aodi |
Signa-белгiле Misce-араластыр Recip-ал Audi-тыңда |
Signate-белгiлеңдер Miscete-араластырындар Recipite-алыңдар Audite-тыңдаңдар |
Етiстiк мағынасы |
Етiстiктiң сөздiк формасы |
Негiзi |
¤згерген негiзi |
Белгiлеу аралыстыру қайталау тындау |
Signo, are I Misceo,ere ІІ Repeto, ere ІІІ Audio, ire ІV |
Signa Misce Repet Audi |
Singe Miscea Repeta Audia |
Типтерi |
Жекеше түрi |
Көпше түрi |
Activum Passivum |
t tur |
nt ntur |
Жiктеу |
Шартты рай негiзi |
Жекеше түрi |
Көпше түрi |
I II III IV |
Signe Miscea Repeta Audia |
ACTIVUM Signet- ол белгiлесiн Misceat-ол араластырсын
Repetat- ол қайталасын Auditat- ол тындасын |
Signent-олар белгiлесiн Misceant-олар араластыр сын Repetant-олар қайталасын Audiant- олар тындасын |
|
|
РASSIVUM |
|
I II III IV |
Signe Miscea Repeta Audia |
Signetur-белгiленсiн Misceatur-араластырыл Сын Repetatur-қайталансын Audiatur-тыңдалсын |
Signentur-белгiленсiн Misceantur-араластырыл сын Repatantur-қайталансын Audiantur-тыңдалсын
|
recepio, ere 3 -алу
Da .Signa – Бер.Белгiле.
Misce .Da .Signa – Араластыр. Бер .Белгiле.
Sterilisa – Тазарт.
Repete - Ќайтала.
Da tаles doses – Осындай мөлшерде бер.
Detur.Signetur – Берiлсiн.Белгiленсiн.
Misceatur Detur.Signetur – Араластырылсын.Берiлсiн.Белгiленсiн.
Sterilisetur – Тазартылсын.
Repatatur - Ќайталансын.
Detur tales doses – Осындай мөлшерде берiлсiн.
Misce, fiat pulvis – араластыр, ±нтаќ жасалынсын.
Misce, fiat unguentum – араластыр, жағылмажасалынсын.
Misce, fiat linimentum – араластыр, с±йық жаѓылма жасалынсын.
Misce, pasta – аралыстыр, сыѓынды жасалынсын
Misce, flat emulsum – аралыстыр, эмульсия жасалынсын
Misce, flat suppositorium – араластыр, суппозиторий (балауыз) жасалынсын
Misce, flat suppositorium vaginale – араластыр, қынаптық суппозиторлар (балауыздар) жасалынсын
Addo, ere 3-қосу Audio,ire 4-есту Curo, are 1-емдеу Do, dare 1-беру Finio, ire 2-аяқтау Misceo, ere 2-араластыру |
Recipio, ere 3-алу Repeto, ere 3-қайталау Salveo, ere 3-аман болу Signo, are 1-белгiлу Steriliso, are 1-стерилендiру Valeo, ere ІІ – сау болу Vetro, ere ІІІ б±ру. |
Convallaria, ae f – ландыш, меруерт гүл
Eucalyntus, i f – эвкалит
Menta, (ae) f piperita – жалбыз
Salvia, ae f – шалфей, ќырмызы гүл
Valeriana, ae f – валериане, шүйгін шµп
Adrenalinum, -i n – адреналин
Amidopyrinum, -i n – амидопирин
Dibazolum, i n – дибазол
Ichtyolum, i n – ихтиол
Norsulfasolum, i n – норсульфазоль
Nobocainum, i n – новокаин
Oleum ricini – кастор майы
Papaverinum, i n – папаверин
Solutio Ammonii castici – нашатыр спиртi
Sulfadimezinum, i n – сульфадемизин
Synthomycinum, i n – синтомицин
Xeroformium, i n – ксероформ
Rectificatus, a, um – тазартылѓан
Spritus, us, m – спирт
Spirituosus, a, um – спирттелген
contra – қарсы;
per – арқылы,
көмегiмен;
post – кейiн;
contra tussim – жөтелге қарсы
per os – ауыз арқылы
perinhalationem – ингаляция көмегiмен
post mortem - өлгеннен кейiн.
cum – бiрге
ex – дан, ден жалғ.
pro - үшiн
in vitrum – ыдысқа
sub linguam – тiл астына.
in vitro – ыдысты
sub lingua – тiл астында.
pro injectionibus – инъекция алу үшiн
ex aqua – судан
cum extracto – экстрактпен бiрге
Ex tempore – талапқа сай
In ampullis – ампулаларда
In capsulis – капсулаларда
In tabulettis obductis - қапталған таблеткаларда
In vitro – пробиркада (лаб. жағд.)
In vitro nigro - қара ыдыста
In vivo – тiрi организмге
Per inhalationem – ингаляция арқылы
Per os – ауыз арқылы
Per reсtum – тiк iшек арқылы
Per se – таза күйiнде
Pro auctore (pro me) – автор үшiн (мен үшiн)
Pro die – 1 күн үшiн, күндiк мөлшер
Pro dosi – 1 рет қабылдау үшiн, 1 қабылдауға арналған
Pro infantibus – балалар үшiн
Pro inhalatione – ингаляция үшiн
Pro narcosi – наркоз үшiн
Pro rentgeno – рентген үшiн
Іn oblatis - қапталған күйiнде
Іn spritz-tubаlis- шприц-түтiкте
Іn tabulettis – таблеткаларда
receptum – алынған, recepio, ere – алу
Inscriptio – мекеменiң бұрыштамасы және шифры жазылады,
Datum – рецептiң жазылған күнi көрсетiлдi,
Nomen aegroti – аурудың аты-жөнi жазылады,
Aеtas aegroti – аурудың жасы, кµрсетіледі
Nomen medici – дәрiгердiң аты-жөнi,
designatio materiarum – дәрiлiк заттар мөлшерiмен көрсетiледi.
Subscriptio – бұл бөлiмiнде дәрiгер фармацевтке қандай дәрiлiк формада, қанша мөлшерде, қандай қорапта беру керектігiн көрсетедi.
Signaturа – белгiлеме
Signa- "белгiле"
Signetur – "белгiленсiн".
Cito! Тез! немесе Statim! Жедел түрде!
Repete! - Қайтала! Bis repetatur! – екi рет қайталансын
Misceatur, Detur, Signetur: 1 шєй ќасыќпен күніне 3 рет
Belladonna, ae f – итжидек
Crataegus, i f – долана
Frangula, ae f – ит шомырт
Rheum, i n – рауғаш
Urtica, ae f - қалақай
Aether, eris m – эфир
Barbitalum-natrium, i n – барбитал-натрий
Cacao - какао
Cordigitum, i n – кордигит
Dimedrolum, i n – димедрол
Diprophyllinum, i n – дипрофинил
Euphyllinum, i n – эуфилин
Furacilinum, i n – фурацилин
Mentolum, i n – ментол
Nitroglycerinum, i n – нитроглицерин
Phenacetinum, i n – фенацитин
Saccharum, i n – ќант
Tetracyclinum, i n – тетрациклин
Validolum, i n – валидол
Aethylicus, a, um – этилдi
Aqua, ae f – су
Destilallatus, a, um – дистилденген
Fluidus, a, um - сұйық
Obductus, a, um - қапталған
Oleosus, a, um – майлы
Quantum satis - қанша керек
Sipritus, us m – спирт
Химиялық элемент |
Латынша атаулары |
Қазақша атаулары |
Al Ag As Au B Ba Bi C Ca Cl Cu F Fe H Hg I K Li Mg Mn N Na O Pb Ph S Si Zn |
Aluminum,in Argentum,in Arsenicum,in Aurum,in Bromun,in Barium,in Bismuthum,in Carboneum,in Calcium,in Chboram,in Curprum,in Fluorum,in Ferrum,in Hydrogenum,in Hydrargyrum,in Iodum,in Kalium,in Litiurn,in Magnesium,inMangium Marganum,in Nitrogenum,in Natrium,in Oxygenium,i n Plumbum,i n Phosphorus,im Sulfur,uris i n Silcium,i n Zincum,i n |
Алюминий Күмiс Мышяк Алтын Бром Барий Висмут Көмiртегi Калций Хлор Мыс Фтор Темiр Сутегi Сынап Иод Калий Литий Магний Марганец Азот Натрий Оттегi Қорғасын Фосфор Күкiрт Кремень Мырыш |
Химиялық мағына беретiн төмендегi сөздiк бөлiктердi еске сақтау керек.
Hydr= грек hydro – су – сутегiнiң, судың немесе гидроксидi топтың бар екендiгiн бiлдiредi. Ох(у)+грек oxy - қышқыл, оттегiнiң бар екендiгiн көрсетедi.
Қышқыл атауларының жасалуы
Латын тiлiнде, қышқылдар атаулары атау септiгiндегi acidum,i - қышқыл сөзiнен және байланысқан сын есiмнен тұрады. Бұл сын есiм қышқыл жасаушы элементтiң негiзiне icum және osum жұрнақтары жалғану арқылы жасалады.
Iс – жұрнағы көп мөлшерде қышқылданғанын көрсетедi. Мысалы:
Acidum Sulfur – iс – um күкiрт қышқылы.
Acidum barbitur – ic – um – барбитур қышқылы.
Os – ж±рнаѓы аз мµлшерде ќышќылданѓанын білдіреді.
Оксид атауларының жасалуы
Оксидтер атаулары 2 сөзден тұрады. Бiрiншi iлiк септiгiнде элемент атауы, екiншi – оксидтердiң атаулары атау септiгiнде қолданылады. Оху – сөздiк бөлiк оттегiнiң бар екендiгiн көрсетедi, ал префикстер қосылыстардың құрамын көрсетедi. Мысалы:
Oxydum,i n – оксид
Peroxydum,i n - пироксид
Hydroxydum,i n – гидроксид
ZnO – Zinci oxydum – мырыш оксидi
H O = Hydrogenii peroxydum – сутегi пероксидi
AL (OH) - Aluminii hydroxydum – Алюминий гидроксидi.
Маңызды қышқылдардың атаулары:
Acidum aceticum – сiрке қышқылы
Acidum acetylsalicylicum – ацетилсалицил қышқылы
Acidum adenosintriphosphoricum – аденозинтрифосфор қышқылы
Acidum ascorbinicum – аскорбин қышқылы
Acidum benzoicum – бензой қышқылы
Acidum carbolicum – карбол қышқылы
Acidum carbonicum – көмiр қышқылы
Acidum citricum – лимон қышқылы
Acidum folicum – фоли қышқылы
Acidum glutaminicum – глютамин қышқылы
Acidum lacticum – сүт қышқылы
Acidum lipoicum - липа қышқылы
Acidum nicotincum – никотин қышқылы
Acidum nitricum – азот қышқылы
Acidum phosphoricum – фосфор қышқылы
Acidum salicуlicum – салицил қышқылы
Acidum arseniosum – мышяк қышқылы
Acidum nitrosum – азот қышқылы
Acidum sulfurosum – күкiрт қышқылы
Acidum hydrochloricum – тұз қышқылы
Acidum hydrocyanicum – синил қышқылы
Acidum hydrosulfuricum – күкiрттісутегi қышқылы
Дәрiлiк заттар атаулары:
Amylum Tritiсi – бидай крахмалы
Coffeinum, i n – кофейн
Hydrocortisonum, i n – гидрокортизон
Oleum Persicorum – шабдалы майы
Oxacillinum, i n – оксациллин
Sulfacylum, i n – сульфацил
Talcum, i n – тальк
Vaselinum, i n – вазелин
Басқа сөздер:
Albus, a, um – ақ
Concentratus, a, um – концентратталған
Depuratus, a, um – тазартылған
Dilutus, a, um – араластырған
Flavus, a, um – сары
Аударыңдар
Recipe: Tabulettas «Citramonumn» numero 10
Detur. Signetur:
Recipe: Tabulettas Monomycini 0,25 numero 50
Detur. Signetur:
Recipe: Tabulettas «Quadevitum» obductas numero 25
Detur. Signetur:
Recipe: Suppositoria cum Ichthyolo 0,2 numero 10
Detur. Signetur:
Recipe: Suppositoria vaginalia cum Synthomycino 0,25 numero 10
Detur. Signa:
Recipe: Suppositoria «Anaesthesolum» numero 12
Detur. Signa:
Recipe: Dragee2 «Revitum» numero 6
Detur. Signetur:
Recipe: Tabulettas Furacilini 0,02 ad usum externum numero 10
Da. Signa:
Recipe: Aetheris pro narcosi 100 ml
Da tales doses numero 6 in ampullis
Signa:
Recipe: Solutionis Diprophyllini 10% 5 ml
Da tales doses numero 6 in ampullis
Signa:
Recipe: Suppositoria cum extracto Belladonnae 0,015 numero 6
Detur. Signetur: