4 Мердігерлік шартының жекелеген түрлері

Мердігерлік шартының түрлі сипаттамасына мыналар кіреді: 1) тұрмыстық мердігерлік; 2) құрылыс мердігерлігі; 3) жобалау немесе іздестіру жұмыстарына мердігерлік; 4) ғылыми-зерттеу, тәжірибелік-конструкторлық және технологиялық жұмыстарға мердігерлік. Оларға АК-тегі мердігерлік қатынастарды реттеуге арналған тарауында жеке параграфтар арналған. Мердігерлік шартының жекелеген түрлеріне егер ҚР АК-нің бұл түрлер туралы ережелерінде өзгеше белгіленбесе мердігерлік туралы жалпы ережелер де қолданылады.

5 Мердігерлік шарт бұзғаны үшін жауаптылық

Мердігерлік шарт бойынша жауапкершілік өзінің міндеттерін орындамаған немесе тиісті орындамаған шарт тараптарының біреуінің кінәлі жүріс тұрысының салдары болып келеді. Егер мердігерлік шартындағы міндеттемелердің кәсіпкерлік сипаты болса немесе осы шартта арнайы көзделсе, тарап шарт бойынша міндеттемесін тиесілі орындамауы үшін оған кінәсіз жауапкершілік жүктеледі. Жауапкершіліктің мөлшері азаматтық заңнамамен немесе шартпен белгіленеді, әдетте зиянды өтеу міндетін атқарады. Осыған орай, АК-те жұмысты сапасыз орындауы үшін мердігердің жауапкершілігі көзделген (635-б.), оның нормалары мердігер – бұзушыға жауапкершілік туралы жалпы нормалармен жүктелетін қолайсыз нәтижелермен бірге тапсырысшыға өзінің құқықтарын арнайы тәртіпте қалпына келтіру мүмкіншілігін береді.

Кейбір жағдайларда, жұмысты орындау жоғарланған қауіп-қатермен байланысты болса, шартта белгілі бір кемшіліктері үшін мердігерді жауаптылықтан босату көзделуі мүмкін.

Шартты бұзғаны үшін мердігерді жауапкершілікке тартудың тәжірибелік мүмкіншілігі талап қою мерзімін сақтауға байланысты болып келеді. Мердігерлік шарттан талаптарға талап қоюдың жалпы – үш жылдық мерзімдері тарайды.

Бақылау сұрақтары

1 Мердігерлік шартының жекелеген түрлері

2 Мердігерлік шарт бұзғаны үшін жауаптылық

Тақырып № 8 Өтемелі қызмет көрсету Мақсат: Өтемелi қызмет көрсету шартының анықтамасын мазмұнын, элементтерiн, заңи мiнездемесiн ашу. Жоспар

1 Қызмет көрсету жөніндегі міндеттемелер ұғымы.

2 Өтемелі қызмет көрсету туралы шарттың мазмұны.

1 Қызмет көрсету жөніндегі міндеттемелер ұғымы

Өтемелі қызмет көрсету Азаматтық кодексте 33-тараудың нормаларымен реттеледі. Құқықтық қатынастардың бұл түріне, егер олар Азаматтық кодекстің нормаларына, өтемелі қызмет көрсету туралы арнайы нормаларға, сондай-ақ өтемелі қызмет көрсетудің ерешеліктеріне қайшы келмесе, мердігерлік және тұрмыстық мердігерлік туралы жалпы нормалар да қолданыла алады.

Қазақстан Республикасының Азаматтық кодекстің 683-бабының 2-тармағына сәйкес өтемелі қызмет көрсетуер ежелеріне байланыс қызметін, медициналық, мал дәрігерлік, аудиторлық, консультациялық, ақпараттық қызмет көрсетуге оқыту бойынша көрсететілетін қызметтерге, туристік қызмет көрсетуге және басқа да шарттарға қолданылады. Мысалы, әр түрлі заң қызметін көрсету, жеке нотариустардың қызметі және т.с.с. дамып келеді. өтемелі қызмет көрсету шарты бір субъектімен, жанарма агентігімен, өз тауарларын, жұмыстарын немесе қызметтерін өткізуді қалайтын басқа субъектінің пайдасы үшін жүзеге асырылатын жарнама қызметіне де себепші болады.

Өтемелі қызмет көрсету шарты бойынша орындаушы тапсырысшының тапсырмасы бойынша қызмет көрсетуге (белгілі бір іс-әрекет жасауға немесе белгілі бір қызметті жүзеге асыруға) міндеттенеді, ал тапсырысша бұл қызмет көрсетуге ақы төлеуге міндеттеледі.

Өтемелi қызмет көрсету шарты оның субъектілеріне, бағасына қарай жазбаша нысанда бекітілуге тиіс, не ауызша нысанда бекітілуі мүмкін.

Бұл шартты реттейтін нормалардың мағынасына байқағанымыздай, шарттың мәнді жағдайлары болып оның пәні мен бағасы туралы жағдайлар табылады.

2 Өтемелі қызмет көрсету туралы шарттың мазмұны

Атқарушының тапсырысшының тапсырмасына, яғни шарт жағдайларына сәйкес қызмет көрсетуге міндетті. Сондай-ақ қызмет мазмұны заңнамамен, анықталуы қалыптасқан жағдайдан, іскерлік айналым әдетінен туындауы мүмкін. әдетте атқарушы қызметі өзі көрсетуге міндетті. Яғни, мұнда мердігерлік шарты бойынша (субмердігерлік қатынастарға қатысты) сияқты, қызмет көрсетуді басқа тұлғаға қайта тапсыру мүмкіндігі туралы жалпы сипаттағы нормалар жоқ. өтемелі қызмет көрсету туралы шартта атқарушының қызмет көрсетуіді басқа тұлғаға жүктеу туралы құқығы көзделуі мүмкін.

Өтемелі қызмет көрсетуді реттеуде атқарушының қызмет көрсетуден бір жақты түрде бас тарту құқығын шектейтін норманың аса зор маңызы бар. Заңнама тараптардың нақты жай күйін, олардың құқықтық мүдделерін ескереді. өйткені қызмет көрсету кезінде, бір жағынан, әдетте кәсіпкерлік қызметтің субъектісі немесе кәсіби субъект шығады, ал екінші жағында, тұтынушы тұрады, сондықтан оның құқықтарын қамтамасыз ету қажеттілігі болады. ҚР Азаматтық кодексінің 686-бабының 2-тармағында сәйкес атқарушы, тапсырысшының кінәсінен болған жағдайларда қоспағанда, өтемелі қызмет көрсету шарты бойынша міндеттемелерді орындаудан тапсырысшыға шартты бұзудан келтірілген залалды толық өтегенде ғана бас тартуға құқылы.

Өтемелі қызмет көрсету шарты бойынша, мердігерлік шартында көзделетіндей атқарушының нәтижені тапсырысшыға тапсыру міндеті және тапсырысшының оны сондай күйде қабылдап алу міндетін белгілейді.

Тапсырысшы атқарушының қызметіне, өтемелі қызмет көрсету шартында көзделген мерзімдер мен тәртіпте, ақы төлеуге міндетті. Ақы төлеу нысанның тәсілі мен тәртібінің жолдары көп болуы мүмкін. Мәселен, қызмет көрсету шарты бойынша алдын ала қаржыландыру, аванстық төлемдер және т.б. жүргізу жоққа шығарылмайды.

Жалпы ереже бойынша тапсырысшы көрсетілген (нақты жүзеге асырылған) қызметтерге ақы төлеуге міндетті.

Өтемелі қызмет көрсету шартын тапсырысшының кінәсінен орындау мүмкін болмаған жағдайда, егер заң актілерінде немесе шарттың өзінде өзгеше көзделмесе, көрсетілген қызметке ақы толық көлемінде төленуге жатады.

Орындаудың мүмкін болмауы тараптардың ешқайсысы жауап бермейтін мән жайлар бойынша туындаған жағдайда, егер заң актілерінде немесе шартта өзгеше көзделмесе,.тапсырысшы атқарушыға оның іс жүзінде шыққан шығындарын өтейді.

Бақылау сұрақтары

1 Мердігерлік шарт бұзғаны үшін жауаптылық

2 Жобалау-сметалық құжаттама

Тақырып № 9 Тасымалдау

Мақсаты: Тасымалдау шартының анықтамасын мазмұнын, элементтерiн, заңи мiнездемесiн ашу.

Жоспар

1 Тасымалдау шарты туралы жалпы ережелер.

2 Тасымалдың элементтері.

3 Тасымалдау шартының сипаттамасы.

4 Тараптардың құқықтары.

5 Жүктерді тасымалдағаны үшін есе айырысу тәртібі.