
- •3.Гістарыяграфія і крыніцы па гісторыі Беларусі.
- •4.Першабытнае насельніцтва на тэрыторыі Беларусі, яго матэрыяльная і духоўная культура.
- •5. Рассяленне славян і славянізацыя балтаў (vі-vііі стст.). Усходнеславянская супольнасць.
- •6. Духоўная культура ўсходніх славян у перыяд …
- •7. Эканамічныя і палітычныя фактары кансалідацыі беларускага этнасу. Утварэнне беларускай народнасці.
- •8. Асноўныя канцэпцыі паходжання беларускага народа і назвы “Белая Русь”.Трансфармацыя ідэнтычнасці і саманазвы беларускага этнасу.
- •9. Беларускі нацыянальны рух і фармаванне нацыі ў XIX–пачатку XX ст.
- •10. Станаўленне раннефеадальных дзяржаўных утварэнняў усходніх славян на тэрыторыі Беларусі. Кіеўская Русь. Полацкае і Тураўскае княствы, іх узаемаадносіны з Кіевам і Ноўгарадам.
- •11. Сацыяльна-эканамічныя і палітычныя перадумовы фарміравання вкл…
- •12. Цэнтралізатарская палітыка і ўмацаванне ўлады вялікіх князёў. Уніі з Польшчай.
- •13. Арганізацыя дзяржаўнага кіравання вкл у хііі-хvі стст. Заканадаўства і судовая сістэма.
- •14. Сацыяльна-эканамічнае развіццё вкл: сельская гаспадарка, рамяство і гандаль. Магдэбургскае права.
- •15. Знешняя палітыка вкл: збліжэнне з Польшчай, барацьба з крыжакамі і татарамі, саперніцтва з Маскоўскай дзяржавай.
- •16. Асаблівасці развіцця культуры вкл у хііі-хvі ст. Ідэі еўрапейскага Рэнесансу ў творчасці беларускіх дзеячаў. Кнігадрукаванне, мастацтва і архітэктура.
- •18. Асаблівасці канфесійных адносін на Беларусі ў XVI-XVII стст. Рэфармацыя і контррэфармацыя. Брэсцкая царкоўная унія 1596 г. І яе значэнне.
- •19. Рэч Паспалітая ў еўрапейскай геапалітыцы ў XVII-XVIII стст. Войны XVII–пачатку хуііі ст. І іх наступствы для беларускіх зямель.
- •20. Паглыбленне крызісу Рэчы Паспалітай і тры яе падзелы. Уключэнне беларускіх зямель у склад Расійскай імперыі.
- •21. Асноўныя напрамкі палітыкі расійскага самаўладдзя на Беларусі пасля яе ўключэння ў склад Расійскай імперыі.
- •22. Месца беларускіх зямель у геапалітычнай прасторы Еўропы ў канцы XVIII – пачатку XIX ст. Беларусь у вайне 1812 г. Рашэнні Венскага кангрэсу.
- •23. Грамадскі рух на Беларусі ў першай палове хіх ст. Паўстанне 1830-1831 гг. І яго наступствы для Беларусі. Узмацненне вялікадзяржаўнай палітыкі царызму.
- •24. Крызіс прыгоніцкай сістэмы ў сярэдзіне хіх ст. Скасаванне прыгоннага права і рэформы 60-70 гг. Хіх ст.: асаблівасці іх здзяйснення на Беларусі.
- •25. Паўстанне 1863-1864 гг. І яго ўплыў на палітыку самаўладзя ў беларускіх губернях.
- •26. Народніцтва, сацыял-дэмакратычны рух і ідэалогія лібералізма на Беларусі ў 70-90 гг. Хіх ст. Фарміраванне агульнарасійскіх і беларускіх партый.
- •27. Сістэма асветы і адукацыі, мастацтва і архітэктура на Беларусі ў складзе Расійскай імперыі (канец XVIII – пачатак XX ст.).
- •28. Нараджэнне і развіццё беларусазнаўства. Фарміраванне беларускай літаратурнай мовы. Беларуская літаратура хіх – пачатку хх ст.
- •29. Рэвалюцыя 1905-1907 гг у Расійскай імперыі. Падзеі на Беларусі. Беларускі нацыянальны рух ва ўмовах рэвалюцыі.
- •30. Эканоміка Беларусі ў пачатку хх ст. Сталыпінская аграрная рэформа і асаблівасці яе правядзення на Беларусі.
- •31. Прычыны і пачатак Першай сусветнай вайны, яе ход і вынікі для Беларусі.
- •32. Палітычнае становішча на Беларусі пасля Лютаўскай рэвалюцыі. Органы Часовага ўрада і Саветы.
- •33. Беларускі нацыянальны рух пасля Лютаўскай рэвалюцыі.
- •34. Перамога Кастрычніцкай рэвалюцыі ў Петраградзе. Устанаўленне Савецкай улады на Беларусі.
- •35. Скліканне і вынікі працы Першага Ўсебеларускага з’езду ў снежні 1917 г.
- •36. Абвяшчэнне бнр – спроба ўтварэння беларускай дзяржаўнасці.
- •37. Утварэнне беларускай дзяржаўнасці на савецкай аснове.
- •38. Эканамічная палітыка бальшавікоў. Увядзенне “ваеннага камунізму”. Сутнасць нэп і асаблівасці яе ажыццяўлення на Беларусі
- •Особенности послевоенной ситуации в республике.
- •39. Утварэнне ссср. Месца і роля бсср у гэтым працэсе . Фарміраванне тэрыторыі бсср.
- •41. Шляхі і метады будаўніцтва індустрыяльнага грамадства ў савецкай Беларусі.
- •42. Калектывізацыя сельскай гаспадаркі і яе наступствы.
- •43.Грамадска-палітычнае жыццё ў бсср у 20-х гг. Усталяванне і ўмацаванне аднапартыйнай сістэмы.
- •44. Палітычныя рэпрэсіі 30-х гг. Адносіны камуністычнай партыі да рэлігіі і царквы.
- •48. Пачатак Вялікай Айчыннай вайны. Фашысцкі акупацыйны рэжым на тэрыторыі Беларусі.
- •49. Усенародная барацьба беларускага народа супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў.
- •50. Вызваленне Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Уклад беларускага народа ў Перамогу над фашызмам.
- •52. Грамадска-палітычнае жыццё ў ссср і бсср у пасляваенны перыяд.
- •54. Развіцце адукацыі, навукі і культуры ў бсср у 1950-1980-я гг
- •56. Абвяшчэнне Рэспублікі Беларусь. Распад ссср і ўтварэнне снд.
- •58. Сацыяльна-эканамічнае развіццё рб ў к. Хх – п. Ххі ст. Станаўленне і рэалізацыя беларускай мадэлі сацыяльна-арыентаванай эканомікі.
- •60. Суверэнная Рэспубліка Беларусь ва ўмовах глабалізацыі. Адукацыя, навука, культура і рэлігійнае жыццё ў Рэспубліцы Беларусь.
1.Прынцыпы і метады вывучэння гісторыі. Гістарычная перыядызацыя. Принцип историзма требует рассмотрения всех исторических фактов, явлений и событий в соответствии с конкретно-исторической обстановкой, в их взаимосвязи и взаимообусловленности. Всякое историческое явление следует изучать в развитии: как оно возникло, какие этапы в своём развитии прошло, чем, в конечном счете, стало. Нельзя рассматривать событие или личность абстрактно вне временных позиций.
Принцип объективности предполагает опору на факты в их истинном содержании, не искажённые и не подогнанные под схему. Этот принцип требует рассматривать каждое явление в его многогранности и противоречивости, в совокупности как положительных, так и отрицательных сторон. Главное в обеспечении принципа объективности - личность историка: его теоретические взгляды, культура методологии, профессиональное мастерство и честность. Принцип социального подхода предполагает рассмотрение историко-экономических процессов с учетом социальных интересов различных слоев населения, различных форм их проявления в обществе. Этот принцип обязывает учитывать субъективный момент в практической деятельности правительств, партий, личностей независимо от региона.
Принцип альтернативности определяет степень вероятности осуществления того или иного события, явления, процесса на основе анализа объективных реальностей и возможностей. Признание исторической альтернативности позволяет по-новому оценить путь страны, увидеть неиспользованные возможности процесса, извлечь уроки на будущее. Только при соблюдении и сочетании всех принципов и методов познания могут быть обеспечены строгая научность и достоверность в изучении исторического прошлого.
Методы. К конкретным методам относятся:1) общенаучные;2) собственно исторические;3) специальные - заимствованные из других наук.Общими методами для всех гуманитарных наук служат: Логический (рассмотрение изучаемых явлений на высшей стадии из развития. Именно в этот момент они преобретают наиболее зрелую форму, и только это способствует лучшему пониманию предыдущих стадий исторического развития). Исторический(способен воспроизводить явления и процессы в их хронологическом развитии со всеми неповторимыми чертами, деталями, особенностями, через которые проявляются общ.закономерности.) Современная периодизация истории Беларуси основывается на цивилизационном подходе и имеет следующий вид:
1. Древнее общество (100-40 тыс. Лет до н. Э. - V в. Н. Э.). Этот период разделяется на 3 этапа: каменный век (100-40-3 тыс. Лет до н. Э.), бронзовый век (2-е - начало 1-а тысячелетия до н. Э.); железный век(нач. 1-а тысячелетия до н. э. - V в. н. э.). 2. Средневековья (конец V-ХV в.). Этот период делится на
2 этапа: начало перехода к классовому обществу и возникновение государственности (VI - первая половина ХIII в.); развитие феодальной эта система (середина ХIII-ХV в.).
3. Новое время (ХVI - начало ХХ в.). Этот период делится на 2 этапа: оформление феодальной системы и созревание ее кризиса (ХVI - конец ХVIII в.); генезис и утверждение капитализма; кризис буржуазного общества (конец ХVIII в. - 1917 г.).
4. Более новый время (1918 - до наших дней).
2.Цывілізацыя як стадыя развіцця грамадства і яе тыпы.Працяглы час пры вывучэнні гісторыі выкарыстоўвалася своеасаблівая сістэма прынцыпаў, падыходаў і метадаў, названая марксісцка-ленінскай метадалогіяй. Нарэшце, прадказанае ім разбурэнне капіталістычнай фармацыі аказалася заўчасным, і ў адрозненне ад сацыялістычнай, яна не вычарпала сябе, а выявіла рэзервы для далейшага развіцця. Такім чынам, па-наваўшая ў савецкія часы марксісцка-ленінская метадалогія гістарычных даследаванняў выявіла істотную недасканаласць.
У наш час папулярнасць набыла цывілізацыйная канцэпцыя развіцця грамадства. Згодна ёй, на працягу гісторыі існавалі лакальныя цывілізацыі (яны ахоплівалі кароткія гістарычныя цыклы) і сусветныя цывілізацыі (ахоплівалі больш працяглыя гістарычныя цыклы).
Яна дазваляе пра-сачыць сусветна-гістарычны працэс як развіццё асобных культур (або «лакальных цывілізацый»), калі сусветная гісторыя разглядаецца як сукупнасць асобных грамадстваў, лакалізаваных у часе (па вертыкалі) і прасторы (гарызанталі),
Часцей за ўсё пад цывілізацыяй разумеюць колькасна вялікія, якасна разнастайныя і самадастатковыя супольнасці людзей, з уласцівымі ім светапоглядам, ментальнасцю, сістэмай каштоўнасцей і культурай; своеасаблівай сацыяльна-эканамічнай і палітычнай арганізацыяй. У сваім развіцці яны праходзяць стадыі фармавання, станаўлення, росквіту, заняпаду і пагібелі.
Вылучаюць аграрна-традыцыйную (рабаўладальніцкае і феадальнае грамадства), індустрыяльную (капіталізм) і постіндустрыяльную цывілізацыі.
Час лакальных цывілізацый мінае. Пад уздзеяннем працэсу глабалізацыі назіраецца фармаванне адзінай сусветнай цывілізацыі.
Цывілізацыйны падыход у асэнсаванні гісторыі чалавечага грамадства вельмі прадукцыйны: ён пазбаўлены акцэнтацыі на класава-вытворчыя адносіны; у яго аснове чалавек у сукупнасці яго інтарэсаў, ведаў і волі; пры такім падыходзе рухаючай сілай прагрэсу з’яўляецца рост патрэб чалавека.
3.Гістарыяграфія і крыніцы па гісторыі Беларусі.
Становление белорусской историографии неразрывно связано с зарождением в начале XIX в. белорусской национальной идеи и национального движения. Первыми профессиональными историками, которые заложили фундамент концепции белорусской истории, были профессоры Вильнюсского университета И. Анацевич, М. Бобровский, И. Данилович. (он впервые опубликовал Статут Великого княжества Литовского 1529 г).
Значительный вклад в развитие исторического краеведения Беларуси внесли братья Е. и К. Тышкевичи – начинающие белорусские археологи, З.Даленга-Ходоковский – основатель белорусской фольклористики и языкознания, Т. Нарбут – автор девятитомной “Истории литовского народа», А. Киркор – ученый и общественный деятель, Я. Чечот – собиратель и издатель (на польском языке) народных песен.
Крыніцы па гісторыі Беларусі вельмі разнастайныя па форме, зместу і дакладнасці інфармацыі. Археалагічныя крыніцы. Гэты тып крыніц – асноўны для даследчыкаў да з’яўлення крыніц пісьмовых(выкапневыя прылады працы, прадметы побыту, хатняе начыненне, адзенне…)Тапанімічныя крыніцы. Тапонімы – гэта назвы геаграфічных аб’ектаў. Помнікі пісьменнасці.
Раннія пісьмовыя крыніцы («Аповесць мінулых гадоў», летапісы, «Русская правда», «Слово о палку Игореве»…) Беларускія летапісы складаліся ў межах Вялікага княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага ў XIII-XVI стст.(«Хроніка Вялікага княства Літоўскага і Жамойцкага», «Летапіс Быхаўца».); (Баркулабаўскі летапіс, Віцебскі летапіс) аб беларускіх землях гавораць як аб адзіным палітычным і эканамічным рэгіёне. Гаспадарчыя дакументы XV – першай паловы XIX ст.Тут маюцца звесткі аб памерах зямельных угоддзяў, колькасці двароў, занят-ках насельніцтва, стане рамяства і гандлю і іншых баках дзейнасці насель-ніцтва.
Мемуарная літаратура і дзённікі. Статыстычныя даведнікі.
Перыядычныя выданні – гэта агульная перыёдыка, прадстаўленая грамадска-палітычнымі, культурнымі часопісамі і газетамі. Першымі беларускімі газетамі “Наша доля” і “Наша ніва”.
Публікацыя дакументаў па гісторыі Беларусі пачалася ў першай палове XIX ст. Першай такой публікацыяй з’явілася выданне “Белорусского архива древних грамот. 1507-1768 гг”
Архіўныя матэрыялы можна разглядаць як асобны тып крыніц. Зараз ў Нацыянальным архіве Беларусі налічваецца 7089 фондаў, у якіх захоўваецца больш за 2 млн. спраў, частка з іх – каштоўныя крыніцы па эканамічнай гісторыі Беларусі.
Фота і кіна-дакументы.
4.Першабытнае насельніцтва на тэрыторыі Беларусі, яго матэрыяльная і духоўная культура.
На территории Беларуси самая древняя стоянка (24 тыс. до н.э. ) находиться у деревни Юровичи. На этих стоянках найдены остатки жилища древнего человека. Орудия труда в то время изготавливались из кремня. 4-3 тыс. лет до н.э в условиях ещё большего потепления люди перешли к оседлому образу жизни. Поселения располагались по берегам рек и озер. Все необходимое люди получали о природы в готовом виде, такой тип хозяйства-присваивающий. В среднем палеолите люди объединялись в небольшие группы (праобщины), потом возник род-коллектив кровных родственников.10-5 тыс. лет до н.э на территории Беларуси роды объединялись в племена. Племя-это устойчивое объединение нескольких родов, связанных общностью происхождения и кровных связей, единым языком и общим племенным именем. В бронзовом и железном веках сложились 3 вида земледелия: мотыжное, подсечно-огневое, пашенное. На смену матриархата пришел патриархат. В железном веке начали возникать городища.
Невозможность объяснить природные явления (молнию, гром и др.) породила у людей веру в сверхъестественные силы природы. Человек верил в существование души, способной жить отдельно от тела, и в ее бессмертие. Поэтому возникли похоронные обряды, когда тело умершего закапывалось головой на запад, лицом к восходящему солнцу, либо сжигалось, так как огонь считался священной силой. Покойнику клали его вещи, будто бы необходимые в «загробном мире». Это были украшения, оружие, орудия труда и быта. Бытовал обычай насыпать над могилами курганы из песка или другого грунта, средняя высота которых составляла 1—2 м.
Возникновение религиозных верований, а
также хозяйственные занятия первобытных людей повлияли назарождение первобытного искусства. Первым его примером является скульптура — создание объемного образа. Об этом свидетельствуют найденные археологами статуэтки, изображавшие женщин, мужчин, лося, утку. Свидетельствами возникновения искусства также считаются орнамент (узор) на глиняной посуде, рисунки на кости, женские украшения (подвески, бусы, лунницы, застежки), музыкальные инструменты (бубен, дудки).