
- •Пәннің оқу-әдістемелік кешені «Бейорганикалық және органикалық химия»
- •Глоссарий
- •1.1 Химияның негізгі түсініктері
- •1.3 Газдардың негізгі заңдары
- •Химияның негізгі стехиометриялық заңдарын қолдана білу;
- •Сонымен бірге заттың мөлшері «моль» деген ұғымды түсініп,
- •Газдардың заңдарын қолданып, олардың молярлық массаларын анықтауды білу қажет.
- •Омаров т.Т., Танашева м.Р. Бейорганикалық химия.Алматы: жшс рпбк «Дәуір», 2008. 5-26 беттер.
- •Кулажанов к.С., Сулейменова м.Ш. Неорганическая химия. Учебник для студентов специальностей 5в072700 и 5в072800, обучающихся по кредитной технологии/ Алматы: 2012. 17-28 стр.
- •Кабдулкаримова к.К., Омарова н.М.,Абекова р.С. Жалпы химия курсы бойынша есептер мен жаттығулар. – Семей,2012 – 3-7 беттер.
- •1.Атомдағы электронның энергетикалық жағдайын сипаттайтын төрт квант сандарын;
- •2. Олардың өзара байланысын;
- •3.Атомдағы электрондардың энергетикалық орбитальдардың толтырылуы Паули принципі, Гунд және Клечковский ережелеріне сай жүретіндігін білу керек.
- •Модуль 3. Химиялық процестер жүруінің негізгі заңдылықтары
- •3.2 Гиббс энергиясы және химиялық реакциялар бағыты
- •1.Тура реакцияның жылу эффектісі кері таңбамен алынған кері реакцияның жылу эффектісіне тең.
- •2.Реакцияның жылу эффектісі оның нәтижесінде түзілген заттардың түзілу жылуларының (энтальпияларының) қосындысынан реакцияға қатысатын заттардың түзілу жылуларының қосындысын алып тастағанға тең:
- •4.2 . Гетерогенді және гомогенді жүйелердегі химиялық тепе-теңдік. Ле Шателье принципі .
- •Модуль 4. Ерітінділер. Электролиттер ерітіндісі
- •5.1 Ерітінділер. Ерітінділер концентрациясы. Заттар ерігіштігі
- •5.2 Күшті және әлсіз электролиттер. Сутектік көрсеткіш
- •6.2 Гидролиз түрлері. Гидролиз дәрежесі және константасы
- •Осы дәріс материалымен танысқан соң, мына мағлұматтарды :
- •Модуль 5. Тотығу-тотықсыздану реакциялары. Электродтық потенциалдар
- •7.2 Электрондық баланс әдісімен химиялық реакциялар теңдеулерін құру
- •7.3 Ттр жүруіне көптеген факторлар әсері
- •Осы дәріс материалымен танысқан соң, мына мағлұматтарды :
- •8. 2 Электр қозғаушы күш және оның өлшем бірлігі
- •Осы дәріс материалымен танысқан соң, мына мағлұматтарды :
- •Дәріс № 9. Электролиз. Катодтық және анодтық процестер.Электролиз заңдары. Коррозия және металдарды коррозиядан қорғау
- •9.2 Коррозияның негізгі түрлері. Коррозия активаторлары және ингибиторлары
- •Осы дәріс материалымен танысқан соң, мына мағлұматтарды :
- •Модуль 6. Химиялық байланыс. Комплексті қосылыстар
- •Осы дәріс материалымен танысқан соң, мына мағлұматтарды :
- •Фосфорды алу, қолданылуы, қосылыстары, қасиеттері
- •12.2 Жалпы сипаттамасы. Фосфорды алу. Фосфордың оттекті және сутекті қосылыстары,қасиеттері, алу. Фосфор қышқылы, қасиеттері, алу, тұздары, қасиеттері
- •Фосфордың металл еместермен қосылыстары
- •Фосфордың металлмен қосылыстары
- •13.2 Алу, қасиеттері, қолданылуы
- •13.3 Қосылыстары, алу, қасиеттері, қолданылуы
- •Оттекті қосылыстар
- •13.4 Халькогендердің жалпы сипаттамасы
- •13.5 Алу, қасиеттері, қолданылуы
- •13. 6 Қосылыстары, алу, қасиеттері, қолданылуы
- •1.Нұрақметов н.Н., Ташенов ә.К. Бейметалдар химиясы.Алматы: жшс рпбк «Дәуір», 2011. 127-223 беттер.
- •2.Кулажанов к.С., Сулейменова м.Ш. Неорганическая химия. Учебник для студентов специальностей 5в072700 и 5в072800, обучающихся по кредитной технологии/ Алматы: 2012. 209-226 стр.
- •3.Кабдулкаримова к.К., Омарова н.М.,Абекова р.С. Жалпы химия курсы бойынша есептер мен жаттығулар. – Семей,2012 – 112-127 беттер.
- •14.2 VII b топша элементтері . Элементтердің жалпы сипаттамасы. Марганецтің оттекті қосылыстары, ерекшеліктері. Рений қосылыстары, қасиеттері, қолданылуы
- •15.2 I b топша элементтері. Жа лпы сипаттамасы, электрондық формулалары. Тотығу дәрежелеріне байланысты қосылыстары. Комплекс қосылыстары, алу, қасиеттері
- •15.3 II b топша элементтері. Табиғатта кездесуі, алу .Элементтердің химиялық қасиеттері, қолданылуы. Қосылыстары, алу, қасиеттері . Комплексті қосылыстары, алу, қасиеттері
- •Осы дәрістер материалдарымен (элементтер химиясы) танысқан соң, мына мағлұматтарды :
- •1. Угай я.А. Неорганическая химия. - м.: Высш.Шк. , 1988. 334 – 349 с., 133 - 137 с.,119 – 125 с.
- •2.Кулажанов к.С., Сулейменова м.Ш. Неорганическая химия. Учебник для студентов специальностей 5в072700 и 5в072800, обучающихся по кредитной технологии/ Алматы: 2012. 209-226 стр.
- •3.Кабдулкаримова к.К., Омарова н.М.,Абекова р.С. Жалпы химия курсы бойынша есептер мен жаттығулар. – Семей,2012 – 138-157 беттер.
- •Үа топшасының элементтері (азот және фосфор)
- •Via(оттегі, күкірт) және viia(хлор, йод) топша элементтері
- •Периодтық жүйедегі vіі а топшасының элементтері (хлор, иод)
- •Тәжірибе №2. Темір (іі) қосылысының тотықсыздандырғыш қасиеті
- •Тәжірибе №3. Темір (ііі) қосылысының тотықтырғыш қасиеттері
- •Тәжірибе №4. Темір тұздарының гидролизі
- •Тәжірибе №5. Кобальт (іі) және никель (іі) гидроксидтері. Гидроксидтерді алу және олардың тотығуы
- •Тәжірибе №6. Кобальттің комплексті қосылыстары
- •Тәжірибе №7 марганец (іі) гидроксидін алу және оның қасиеттері
- •Тәжірибе №8 марганец (іі) қосылысының тотықсыздандырғыш қасиеті
- •Тәжірибе №9 марганец (үіі) қосылысының тотықтырғыш қасиеті
- •Тәжірибе № 10 марганец (іі) тұздарының гидролизі
- •Зертханалық сабақтың тқырыбы № 15 периодтық жүйедегі і в, іі в, уів топшаларының элементтері (мыс, мырыш, кадмий, хром, молибден) зертханалық сабаққа әдістемелік нұсқау
- •Тәжірибе №1: мыстың сұйытылған және концентрлі қышқылдармен әрекеттесуі
- •Тәжірибе №2 мыстың (іі) аз еритін тұздарын алу
- •Тәжірибе №3 мыстың комплексті қосылыстары
- •Тәжірибе №4 мырыш пен кадмий гидроксидтері және олардың қасиеттері
- •Тәжірибе №5 мырыш және кадмий тұздарының гидролизі
- •Тәжірибе №6 хром (ііі) гидроксидін алу және оның қасиеттері
- •Тәжірибе №7 хром (ііі) тұзының тотықсыздандырғыш қасиеттері
- •Тәжірибе №8 хроматтар мен дихроматтар
- •Тәжірибе №9 аз еритін хроматтар алу
- •Тәжірибе №10 хроматтардың тотықтырғыш қасиеттері
- •15.2 Сабақтан алған білімді тексеру сұрақтары
- •Студенттің өздік жұмысына (сөж) арналған тапсырмалар
- •Химиялық байланыстардың түрлері
- •Органикалық реакциялардың түрлері
- •Органикалық қосылыстардың классификациясы
- •Өзін-өзі тексеру сұрақтары
- •Органикалық химия зертханасында жұмыс орындаудың жалпы ережелері
- •Органикалық қосылыстардың сапалық анализі
- •Қаныққан көмірсутектер (алкандар) Қаныққан көмірсутектердің гомологтық қатары. Жалпы формуласы. Изомериясы. Номенклатурасы
- •Алкандарды алу
- •Физикалық қасиеттері
- •Химиялық қасиеттері. Қолданылуы
- •Қолданылуы
- •Өзін-өзі тексеру сұрақтары
- •Көмірсутектерді (алкандарды) алу және химиялық қасиеттері
- •Алкандар тақырыбына есептер мен жаттығулар
- •1. Изомерия және номенклатура
- •2. Химиялық қасиеттері
- •3. Алу әдістері
- •Қанықпаған көмірсутектер (алкендер) Этиленді көмірсутектердің гомологтық қатары. Жалпы формуласы. Изомериясы. Номенклатурасы
- •Алу жолдары. Физикалық қасиеттері
- •Физикалық қасиеттері
- •Химиялық қасиеттері. Қолданылуы
- •Өзін-өзі тексеру сұрақтары
- •Көмірсутектерді (алкендерді) алу және химиялық қасиеттері
- •Алкендер тақырыбына есептер мен жаттығулар
- •1. Изомерия және номенклатура
- •2. Химиялық қасиеттері
- •3. Алу әдістері
- •Қанықпаған көмірсутектер. Алкиндер (ацетилен көмірсутектері) Ацетилен көмірсутектерінің гомологтық қатары. Жалпы формуласы. Изомериясы. Номенклатурасы
- •Алу жолдары. Физикалық қасиеттері
- •Химиялық қасиеттері. Қолданылуы
- •Өзін-өзі тексеру сұрақтары
- •Көмірсутектерді (этиндерді) алу және химиялық қасиеттері
- •Алкиндер тақырыбына есептер мен жаттығулар
- •1. Изомериясы және номенклатурасы (атауы)
- •Химиялық қасиеттері
- •3. Алу әдістері
- •Қанықпаған көмірсутектер (алкадиендер) Алкадиен көмірсутектерінің гомологтық қатары. Жалпы формуласы. Изомериясы. Номенклатурасы
- •Дивинилді (бутадиен-1, 3) және изопренді алу
- •Физикалық және химиялық қасиеттері
- •Өзін-өзі тексеру сұрақтары
- •Алкадиендер тақырыбына есептер мен жаттығулар
- •1. Изомериясы және номенклатурасы (атауы)
- •Химиялық қасиеттері
- •Алу әдістері
- •Көмірсутектердің галоген туындылары Изомериясы. Номенклатурасы. Физикалық қасиеттері
- •Алу әдістері
- •Физикалық қасиеттері
- •Галоген туындыларының маңызды өкілдері
- •Өзін-өзі тексеру сұрақтары
- •Көмірсутектердің галоген туындыларын алу
- •Көмірсутектердің галогентуындылары тақырыбына есептер мен жаттығулар
- •1. Изомерия және номенклатура
- •2. Химиялық қасиеттері
- •3. Алу әдістері
- •Гидроксиқосылыстар және оның туындылары Гидроксиқосылыстардың жіктелуі. Изомериясы. Аталуы
- •Алу әдістері
- •Химиялық қасиеттері
- •Екі атомды спирттер (гликольдер)
- •Алу әдістері
- •Химиялық қасиеттері
- •Үш атомды спирттер
- •Спирттердің қасиеттерін зерттеу
- •Жай эфирлер Жай эфирлердің түзілуі. Оларды алу. Физикалық және химиялық қасиеттері. Қолданылуы
- •Алу әдістері
- •Физикалық және химиялық қасиеттері
- •Жай эфирлер алу және химиялық қасиеттері
- •Спирттер, жай эфирлер тақырыбына есептер мен жаттығулар
- •1. Изомерия және номенклатура
- •2. Химиялық қасиеттері
- •Оксоқосылыстар. Альдегидтер мен кетондар Альдегидтер мен кетондардың құрылысы, изомериясы, атауы
- •Қаныққан альдегидтер мен кетондар
- •Химиялық қасиеттері
- •Альдегидтер мен кетондарды алу. Қолданылуы
- •Өзін-өзі тексеру сұрақтары
- •Альдегидтер мен кетондардың қасиеттерін зерттеу
- •Альдегидтер мен кетондар тақырыбы бойынша есептер мен жаттығулар
- •1. Изомерия және номенклатура
- •2. Химиялық қасиеттері
- •3. Алу әдістері
- •Карбон қышқылдары және оның туындылары Қаныққан карбон қышқылдарының жіктелуі. Атауы
- •Қанықпаған бір негізді қышқылдар. Алу. Физикалық және химиялық қасиеттері
- •Қанықпаған және қаныққан екі негізді қышқылдар. Алу. Физикалық және химиялық қасиеттері
- •Өзін-өзі тексеру сұрақтары
- •Карбон қышқылдарының қасиетін зерттеу
- •Карбон қышқылдары тақырыбына есептер мен жаттығулар
- •1. Изомерия және номенклатура
- •2. Химиялық қасиеттері
- •3. Алу әдістері
- •Күрделі эфирлер. Майлар Күрделі эфирлердің түзілуі. Оларды алу. Физикалық және химиялық қасиеттері. Қолданылуы
- •Өзін-өзі тексеру сұрақтары
- •Күрделі эфирлер. Майлар тақырына есептер мен жаттығулар
- •1. Изомерия және номенклатура
- •2. Химиялық қасиеттері
- •3. Алу әдістері
- •Азотты органикалық қосылыстар. Нитроқосылыстар Жалпы формуласы. Изомериясы, жіктелуі, аталуы
- •Алу жолдары
- •Физикалық және химиялық қасиеттері
- •Қолданылуы
- •Өзін-өзі тексеру сұрақтары
- •Алифатты қатарының аминдері
- •Аминдерді алу, қолданылуы
- •Физикалық және химиялық қасиеттері
- •Нитрилдер және изоцианидтер Изомерия, атауы, алу, қасиеттері
- •Алу жолдары
- •Физикалық және химиялық қасиеттері
- •Амин қышқылдары
- •Амин қышқылдарының жіктелуі
- •Изомерия
- •Химиялық қасиеттері
- •Алу жолдары
- •Пептидтер және пептиттік байланыстар. Ақуыздар
- •Өзін-өзі тексеру сұрақтары
- •Амин қышқылдарының қасиетін зерттеу
- •Аминдер. Амин қышқылдары. Ақуыздар тақырыптарына есептер мен жаттығулар
- •1. Изомерия және номенклатура
- •2. Химиялық қасиеттері
- •3. Алу жолдары
- •4. Ақуыздар
- •Ароматты көмірсутектер (арендер) Бензолдың жалпы формуласы. Гомологтық қатары. Изомериясы және номенклатурасы (аталуы)
- •Химиялық қасиеттері
- •Бензол сақинасындағы бағытталу ережесі
- •Өзін-өзі тексеру сұрақтары
- •Бензол және оның гомологтарының қасиеттерін зерттеу
- •Ароматты көмірсутектер тақырыбына есептер мен жаттығулар
- •1. Изомерия және номенклатура
- •2. Химиялық қасиеттері
- •3. Бензол қатарының көмірсутектерін алу әдістері
- •Химиялық қасиеттері
- •Өзін-өзі тексеру сұрақтары
- •Бір атомды фенолдың қосылыстарын алу және қасиеттерін зерттеу
- •Фенолдар тақырыбына есептер мен жаттығулар
- •1. Изомерия және номенклатура
- •2. Химиялық қасиеттері
- •3.Фенолдарды алу әдістері
- •Ароматты аминдер Құрылысы. Номенклатура, изомерия
- •Алу әдістері
- •Физикалық және химиялық қасиеттері
- •Гетероциклді қосылыстар Жалпы сипаттамасы, физикалық және химиялық қасиеттері
- •Бес мүшелі гетероциклдер
- •Алты мүшелі гетероциклдер
- •Алу әдістері
- •Химиялық қасиеттері
- •Өзін-өзі тексеру сұрақтары
- •Гетероциклді қосылыстар тақырыбына есептер мен жаттығулар
- •Көмірсулар Жалпы мәліметтер, құрылысы
- •Моносахаридтер
- •Химиялық қасиеттері
- •Полисахаридтер, құрылысы. Физикалық және химиялық қасиеттері
- •Өзін-өзі тексеру сұрақтары
- •Көмірсулар. Моно-, ди -, полисахаридтердің химиялық қасиеттері
- •Көмірсулар тақырыбына есептер мен жаттығулар
- •Изомерия және номенклатура
- •2. Химиялық қасиеттері
- •3. Алу жолдары
- •Жоғары молекулалық қосылыстар Жалпы сипаттама
- •Полимерлерді алу әдістері
- •Өзін-өзі тексеру сұрақтары:
- •Органикалық қосылыстардың генетикалық байланысының кестесі
- •Алкандар қатарындағы изомерлер саны
- •Изомерлер түрі
- •Тақырыптарды қорытындылауға арналған есептер мен жаттығулар (тезаурус бойынша тексеру сұрақтары) Вариант 1
- •Вариант 3
- •Вариант 4
- •Вариант 5
- •Вариант 6
- •Вариант 7
- •Вариант 8
- •Вариант 9
- •Вариант 10
- •Вариант 11
- •Вариант 12
- •Вариант 13
ПОӘК 042-16-13.1.1/03- 2013 |
« __ »____ 2013 ж. № 1 басылым |
206-беттің - сі |
КАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТ |
||
3 деңгейлі СМЖ құжаты |
ПОӘК |
ПОӘК 042-16-13.1.1/03-2013 |
ПОӘК «Бейорганикалық және органикалық химия» пәнінің ОӘМ |
«__ 2013 ж. № 1 басылым |
Пәннің оқу-әдістемелік кешені «Бейорганикалық және органикалық химия»
5В072700 - «Азық-түлік тағамдары технологиясы» мамандығы үшін
5В072800 – «Өңдеу өндірісінің технологиясы» мамандығы үшін
ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАР
СЕМЕЙ
2013
МАЗМҰНЫ
Глоссарий
Дәрістер
Зертханалық сабақтар
Студенттердің өздік жұмыстары
Глоссарий
Авогадро тұрақтысы NA - кез келген жүйенің ( N ) бөлшектер санының жүйе заттарының мөлшеріне қатынасы n: N/n = NA моль-1 = 6,02×1023 моль-1.
Адиабатты процесс – сыртқы ортамен алмасу процесі жүрмейтін процесс.
Атомдық (электрондык) орбиталь ( АО) - квант сандарының белгілі мәндеріне сәйкес келетін электрон күйі.
Гетерогенді жүйелер – бөліктің айырым бетімен бөлінетін заттар жиынтығы.Мысалы, СаСО3(қ) және СО2(г).
Гомогенді жүйе – бөліктің айырым беті болмайтын зат немесе заттар жиынтығы (ерітінділер, газдар қоспасы, ыдыстағы газ, мұз не металл кесегі,т.б.).
Жүйе – зерттеу үшін, кеңістіктен және қоршаған ортадан жекелей алынған бөлщек.
Заттың эквиваленті - 1 моль сутегі атомдарымен (0,5 моль оттегі атомдарымен) қосыла алатын не сондай сутегі ( оттегі ) атомдарының мөлшерін химиялық реакцияларда ығыстырып шығара алатын мөлшері.
Иондану энергиясы: атомнан электронды жұлып алу үшін жұмсалатын энергия, эВ (1 эВ = 96,48 кДж/моль). Келесі электронды жұлып алуға көбірек энергия қажет,себебі оң зарядтың мәні артады: І1 < І2 < І3 ¼
Изотонды коэффициент – іс жүзіндегі қысым, қайнау, қату температураларының өзгеруі, олардың теориялық мәндерінен қанша есе артық екенін көрсетеді.
Ішкі энергия – жүйенің толық энергиясы, яғни жүйені құрған бөлшектердің зат мөлшерінің толық энергиясы.
Моль – заттың мөлшерінің бірлігі, көміртегі-12 атомының 0,012 кг массасындағы атомдар санына тең, яғни 6,02× 1023 .
Парциалды қысым - газдар қоспасының жалпы қысымының сол газға келетін үлесі.
Фаза – бірдей физикалық, химиялық қасиеттері бар және жүйенің басқа бөлімдерінен бөліп алынған біркелкі беттік қабаттан тұратын бөлік.
Химиялық кинетика – химиялық реакцияның жылдамдығы мен механизмі туралы ілім.
Эквивалент масса – заттың 1 эквивалентінің массасы.
Электрондық аналогтар - элементтердің валенттілік электрондары элементтерге қатысты жалпы формуламен сипатталатындай болып орбиталдарға орналасады.
Электртерістік ( ЭТ) – элемент атомының химиялық қосылыста басқа элементтің электрондық тығыздығын өзіне ығыстыра алатын қабілеттілігін көрсететін мән.
Электрон қосылғыштық энергиясы: Бос атомға электрон қосылуы үшін қажет энергия, эВ. Оның мәні оң да, теріс те (теріс мән асыл газдар мен кей элементтерде) болады. Электрон қосылғыштық энергиясы ең көп галогендер мен оттегі.
Энтальпия – қысым тұрақты болған жағдайдағы (изобаралық процесс кезіндегі) жылу эффектісі
Энтропия – бөлшектің қозғалысын сипаттайтын заттың қасиеті, ретсіздік дәрежесі.
МОДУЛЬ 1. ХИМИЯНЫҢ НЕГІЗГІ ТҮСІНІКТЕРІ МЕН ЗАҢДАРЫ.
Дәріс № 1. Химияның негізгі түсініктері және заңдары
1.1 Химияның негізгі түсініктер
1.2 Химияның негізгі заңдары
1.3 Газдардың негізгі заңдары