- •2020 Ýyla çenli Milli Maksatnamanyň wezipeleri:
- •3 Sorag. Türkmenistanyň taryhynyň döwürlere bölünişi: Paleolit, mezolit, neolit, eneolit, bürünç asyry we demir asyry.
- •4 Sorag. Garaşsyz türkmen döwletiniň hemişelik bitaraplyk derejesiniň ykrar edilmegi.
- •5. Döwletiň ykdysady roly: taryhy jäht
- •6. Altyndepe-gadymy şäher döwletdir.
- •7. Türkmenistanda ykdysadyýetiň bazar gatnaşyklaryna geçilmegi we telekeçiligi osdürmek barada döwlet syýasaty
- •8. Jenaýat, onuňalamatlary we gornüşleri.
- •9. Marguş döwleti. Goňurdepe.
- •10. Türkmenistanyň geografiki, geosyýasy ýerleşişi,tebigy we demografiki aýratynlyklary
- •11 Sorag. Turkmenistanyn dowlet hakimiyetinin duzumi.
- •12 Sorag. Ahemeniler döwletiniň döremegi.
- •13 Sorag.Türkmenistanyñ Konstitusiỳasynda adam hukuklary we borçlary hakynda.
- •14. Türkmenistanyň bank ulgamynyň ösüşi
- •15 Sorag. Beỳik Parfiỳa döwletiniñ döremegi.
- •16 Sorag.Türkmenistanyñ Ýaşulylar Maslahaty
- •18 Sorag . Daşary ýurtly maýadarlaryň we daşary ýurt maýalary bolan kärhanalaryň işiniň hukuk üpjünçiligi
- •19 Sorag. Häzirki zaman döwlet kadalaşdyryşynyň nazaryýet jähtleri
- •21. Beýik Seljuk türkmen döwleti.
- •22.”Saglyk” döwlet maksatnamasynyň kabul edilmegi. Milletiň beden ruhy we medeni taýdan ösüşi-ykdysady özgertmeleriň binýadydyr.
- •23. Hossarlyk we howandarlyk.
- •24.Köneürgenç türkmenleriniň döwleti
- •25. Türkmenistanda lizingiň ösüşi:
- •26. Zahmet jedellerinin çozulmeginin usullary.
- •27.Täze Galkynyş eỳyamynyñ ykdysady ösüşleri we onuñ aỳratynlyklary
- •28. HormatlyPrezidentimiziň,,Älem içre at gezer”
- •29.Bazar ykdysadyýetinde durmuş syýasatynyň nazary esaslary.
- •30. Raýat – hukuk şertnamalary we olaryň görnüşleri.
- •31) ,,Türkmenistany durmuş-ykdysady ösüşiniň 2011-2030-njy ýyllar üçin Milli maksatnamasynyň” kabul edilmegi.
- •32. Häzirki zaman pul-karz syýasatynyň esasy ugurlary.
- •34) Türkmenistanyň Garaşsyzlyk ýyllarynda oba hojalygynyň ösüşi.
- •35.Mazmuny boýunça döwletleriň görnüşleri
- •36. Berkarar döwletiñ bagtyýarlyk döwründe ýurduñ ylym ulgamyndaky özgerişler.
- •37. Durmuş syýasatynyň t-da amala aşyrlyşy.
- •38. Emläk we onuň görnüşleri.
- •39. XIX asyryň ortalarynda türkmen halkynyň garaşsyzlyk ugrundaky göreşmeleri. Sarahs söweşi, Garrygala söweşi, Mary-gajap söweşi.
- •40.Türkmenistanda garaşsyzlyk ýyllarynda ýangyç-energetika toplumynyň ösüşi
- •41 Sorag. Zähmet gatnaşyklarynyň döwlet tarapyndan düzgünleşdirilmegi
- •42 Sorag. Berkarar dowletin bagtyyarlyk doýrinde t-nyn dashary ykdysady syyasaty
- •43.Zahmet rugsatlarynyn gornushleri.
- •44 Sorag. Töwerekdäki gurşawyň goragy babatyndaky döwlet kadalaşdyrylyşy
- •45 Sorag. Garashsyz baky Bitarap Turkmenistanyn dowlet nyshanlary
- •46 Sorag. Türkmenkistanyň prezidenti g. Berdimuhamedowyň “döwlet gyşy” atly romanynyň terbiýeçilik ähmiýeti
- •47. Zähmet gatnaşyklarynyň hukuk kadalaşdyrylyşy
- •48 Sorag. “Dg-go” halkara demir yolunyn gurulmagy we jnun ahmiyeti.
- •49 Sorag. Zahmet bazary
- •50.Prezident respublikasynyn alamatlary.
- •51 Sorag. „Awaza“Milli syỳahatçylyk zolagy
- •52 Sorag. Täze Galkynyş eỳyamynda Türkmenistanyñ nebit-gaz,himiỳa senagatynyñ ösüş aỳratynlygy.
- •53 Sorag. Nikanybaglanysmagapasgelberyansertler
- •54 Sorag. Turkmenistanyn gonsy we sebit yurtlary bilen ozara bahbitli hyzmatdaslyklary.
- •55 Sorag. Ekologiya hukugy barada dusinje
- •56. Karz kadalaşdyrylyşy.
- •57.Türkmenistan sssr-I Beyik Watançylyk urşy ýyllarynda (1941-1945ýý).
- •58. Döwletiň pul-karz ulgamy.
- •59. Iş berijiniň hukuklary we borçlary.
- •Iş beriji şu aşakdaky hukuklara eýedir:
- •2.Işberiji şu aşakdakylara borçludyr:
- •60. Berkarar döwletiň bagtyýarlyk döwründe Türkmenistanda ulag we aragatnaşyk ulgamynyň ösüşi.
- •61 Sorag. Türkmenistanyñ Prezidenti g.Berdimuhamedowyñ bilim-ylym ulgamyny kämilleşdirmeklige gönükdirilen Permanlary we Kararlary
- •62. Maýa goýumlaryny maliýeleşdirmegiň çeşmeleri
- •63. Eýeçilik we onuň görnüşleri.
- •64.Türkmenistanyñ Konstitusiỳasynyň kabul edilmegi.
- •65. Ykdysadyýeti döwlet kadalaşdyryşynyň maksatlary we usullary. Döwletiň roly we wezipesi.
- •67.Garaşsyz,baky Bitarap Türkmenistanyñ bmg bilen hyzmatdaşlygy.
- •68.Ish we dync alysh wagty
- •69.Maya goyum syyasatynyn esasy yorelgeleri,maksatlary we wezipeleri
- •70. Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow Berkarar döwletiňbagtyýarlyk döwrüniňösüştaglymatlaryny esaslandyryjy.
- •71. Daşary ýurtly maýadaryň hukuklary we borçlary.
- •72. ,,Türkmenistany durmuş-ykdysady ösüşiniň 2011-2030-njy ýyllar üçin Milli maksatnamasynyň” kabul edilmegi.
- •73. Türkmenistanda syýasy partiýalar,jemgyýetçilik guramalar we olaryñ işi.
- •74. Hukuk barada düşünje we onuň döwlet bilen arabaglanşygy.
- •75. Pul dolanyşygy
- •76. Ykdysadyýetiň ösmeginde maýa goýum syýasatynyň tutýan orny
- •77. Türkmenistanyñ bmg bilen hyzmatdaşlygy.
- •78. Raýat hukuk gatnaşyklarynyň subýektleri.
- •79. Türkmenistan dünýäde ilkinji bmg tarapyndan ykrar edilen bitarap döwletdir
- •80. Döwlet dolandyryş edaralary.
- •81 Sorag.Yslam dininiň yüze çikmagy. Muhammet (sas) Pygamber.
6. Altyndepe-gadymy şäher döwletdir.
Bürünç asyry gadymy ekerançylyk medeniýetiniň iň ýokary ösen döwri bolup, onda gündogarda maddy medeniýetli ösen şäherler döräpdir. Bürünç asyrynda adamlar gowy eýlenen palçykdan düzümi bir meňzeş gaplary, hili boýunça ýukajyk çeper görnüşli nagyşly we bezegli gap – gaçlary öndürüpdirler.
Ol ikinji metal asyry bolup, T/da b.e. öňki III-II müň ýyl-ry öz içine alýar. Bürünç mis bilen galayynyň birleşmeginden emele gelen metaldyr. Daşdan ýasalan zähmet gurallaryny, ýaraglary we bezeg,şaý–esbaplaryny bürünç önümçilikden gysyp çykarypdyr. Öňümçiligiň ýöriteleşdirilen görnüşleri çuňlaşyp başlayar. Magdan gözlegi, ony gazyp almak, metal işläp bejermek, çig mal we onüm alyş-çalyşy artyp başlaýar. Bu döwürde enelik urugyndan atalyk urugyna doly geçilýär. Bürünç döwrüniň ýene-de bir häsiýetli aýratynlygy şol zamanda ozalkylara garanyňda has ýokary tertipli taýpa birleşikleri döräp, olaryň dolandyryş merkezleri, goranyş berkitmesi bolan şäherlerde ýerleşipdirler.
Şol döwürde dörän şäherlerden biri Altyndepe bolup, ol Kaka etrabynyň Mäne we Çäçe obalarynyň 3 km gündogarynda ýerleşýär. Altyndepeden goranyş berkitmesi, Mesopotamiýa ybadathanasyna meňzeş düýpli desgalar, ýaşaýyş jaýlary, Hindistandan getirilen pil süňklerini öz içine alýan hazynalar, toýundan ýasalan aýal-heýkejikleri tapyldy.jemgyýetiň synpy bölünişigini äşgär edýär. Esasy öndürülýän önüm, ýalaňaç däneli arpa; ýumşak we gysga boýly bugdaý ekilipdir. Űzümçilik üstünlikli alnyp barylypdyr, ondan çakyr ýasalypdyr. Altyndepede üzüm sykylýan meýdançanyň üsti açyldy. Maldarçylygyň esasy görnüşi dowarçylyk bolupdyr. Namazga IV döwründen tapawutlylykda, gara mallar azlyk edipdir.Şäherde senetçilik we hünärmentçilik aýratyn ösüpdir. Metaldan, gymmat bahaly daşlardan, şirmaýy-pil süňkden ýasalan hususy möhürler, şaý-sepler şäher senetçiligi üçin häsiýetli zatdyr. Tapylan möhürler, hususy eýeçiligiň has aýdyň mysalydyr. Altyndepe we Namazgadepe ýaly gadymy ýadygärliklerden tapylan köp sanly heýkeljiklerde esasan, aýal şekilleri suratlandyrylypdyr. B.e. öňki II müň ýyllygyň ortalarynda dünýäniň gadymy siwilizasiýasy bolan Altyndepede ýaşaýyş tebigy geografik şertler sebäpli kesilipdir. Şäher öz ugruna taşlanypdyr, ybadathana boşap galypdyr, senetçilik we sungat pese düşüpdir. Şol döwürde Günorta Türkmenistanyň medeniýetinde yz galdyran ýene bir ýadygärlik Namazgadepe-de hem şonuň ýaly ýagdaý bolup geçipdir.
7. Türkmenistanda ykdysadyýetiň bazar gatnaşyklaryna geçilmegi we telekeçiligi osdürmek barada döwlet syýasaty
Berkarar döwletiň bagtyýarlyk döwründe bazar ykdysadyýetini we netijeli işleýän Garaşsyz döwleti hemmetaraplaýyn esaslandyrmak we pugtalandyrmak wezipesi möhüm wezipedir.
Türkmenistany ösdürmegiň maksady: ilaty jan başyna düşýän, hasap b/ça, jemgyýetçilik önüminiň öndürilişini artdyrmakdan, hakyky önümi köpeltmekden ybarat, bu halkyň ýaşaýyş derejesini ýokarlandyrmaga, maddy bolçulygyň artmagyna getirer, täze islegi kanagatlandyrmaga ýardam eder, halkara derejesindede durmuş-ykdysady meseleleri göwnejaý çözer. Ýurdumyzyň bazar ykdysadyýetiniň öňünde goýlan maksady çözmek üçin şu wezipeleri: kanunçylyk namalaryny işläp taýýarlamak; durnuklylyk we bazar ykdysadyýetine geçiş wezipesini çözmek; düzgünleşdiriji ulgamy döretmek we ony netijeli peydalanmak; ilatyň durmuş goraglylygyny üpjün etmegiň anyk ulgamyny işläp taýýarlamak; biržalary, firmalary, habar beriş täjirçilik merkezlerini we beýleki gulluklary guramak üçin şertleri döretmek; käbir yzagalaklygy ýeňip geçmek, zähmetiň medeniýetini we düzgün-nyzamyny ýokarlandyrmakdan; önüm öndürmegi we ýerleşdirmegi guramagyň ýokary derejesini üpjün etmek, zähmetiň pudaklaýyn bölünişiniň deňagramlylygyny göwnejaý ýola goýmakdan ybaratdyr.
Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlangyçlary esasynda hususy telekeçilige döwlet goldawyny bermek boýunça bir näçe düýpli çäreler amala aşyryldy:
-Türkmenistanyň Prezidentiniň goldawy bilen Türkmenistanyň Senagatçylar we telekeçiler birleşmesi döredildi;
-“Türkmenistanda hususy telekeçilik işini maliýeleşdirmegiň meseleleri hakynda” - Türkmenistanyň Prezidentiniň karary kabul edildi;
-“Kiçi we orta telekeçiligi döwlet tarapyndan goldamak hakynda”- Kanuny kabul edildi;
Türkmenistanyň 22.08.2009 ý güýje giren “Kiçi we orta telekeçiligi döwlet tarapyndan goldamak hakynda” kanuny telekeçilik işi bilen meşgullanmak üçin berilýän ygtyýarnamalary düzgünleşdirmegiň we ýönekeýleşdirmegiň hukuk binýadyny düýpgöter kämilleşdirdi. T/da telekeçiligi ösdürmegiň Döwlet gaznasyny döretmek meselesi hem bu kanunda göz öňünde tutulan.
Türkmenistanyň ykdysadyýetiniň geljekki ösüşinde telekeçiler örän uly orun tutýarlar. Eger 2010-njy ýurtda jemi içeri önümde döwlete degişli däl eýeçiligiň paýy 47% möçberde meýilleşdirilen bolsa 2015-nji ýylda bu görkeziji – 65% deň bolar .