Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
22222222222222.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.07.2025
Размер:
134.52 Кб
Скачать

87.Люминесценция түрлері

Жарық шығару себебі жылулық құбылысқа жатпайтын, кез келген температурада байқалатын жарық түрін люминесценция деп атайды.

Дене атомдарын, молекулаларын қоздыру себептеріне байланысты люминесценция мынадай түрлерге бөлінеді:

Фотолюминесценция- жарық (көрінетін сәуленің қысқа аймағы, УК сәуле) әсерінен атомдардың қозуы нәтижесінде пайда болады;

Рентгенолюминесценция- рентген және гамма сәулелері әсерінен атомдардың қозуы нәтижесінде пайда болады (рентген аппаратының экраны, радиация индикаторлары);

Катодолюминесценция- электрондар ағыны әсерінен атомдардың қозуы нәтижесінде пайда болады (кинескоп, осциллограф, монитор);

Электролюминесценция- электр өрісі әсерінен атомдардың қозуы кезінде пайда болады(электр разрядымен газ молеккласын қоздыру-газ разрядты лампа);

Хемилюминесценция- химиялық реакция әсерінен молекулалардың қозуы кезінде пайда болады;

Биолюминесценция - биохимиялық реакциялар әсерінен биологиялық жүйенің қозуы кезінде пайда болады;

Сонолюминесценция - ультрадыбыс әсерінен атомдардың қозу кезінде пайда болады.

қалдық сәулелену ұзақтығына байланысты люминесценция: флуоресценция және фосфоресценция деген түрлерге бөлінеді

88.Флуоресцензия жарықтың жұтылуынан пайда болатын флюоросценттік процесс толығымен молекуланың ішінде өтеді. Люминесценттік жарық шығару түскен сәуленің әсерінен қосқан күйге өткен электронның бастапқы қалыпты энергетикалық деңгейге өту процессінде болады. Молекулалардың флюоросценсиясы кезінде фотон нақты жұтылады және фотонды жұту және сәуле шығару арасында, аздаған болсада уақыт өтеді. Флюоросценсияда молекулада жұтылған фотонның энергиясы қозған молекуланың энергетикалық деңгейлерінің айырмасына тең болу керек. Мысалы: бояудың ертіндісінен (керасин, хининертіндісі және т,б) жарық сәулесі өткенде ертіндіні ішінде жарықтың «ізі» жақсы көрінеді бұл құбылыс жарықтың шашырауына байланысты емес. Олай болса ертіндінің өзі сол жарықтың әсерінен флюоросценттік жарық шығара бастайды. Осындай флюоросценсия кезінде ертіндіге келіп түскен жарық 2 түрлі болады. Осындай айырмашылықты жай көзбенде көруге болады. қалдық сәулелену ұзақтығына байланысты люминесценция: флуоресценция және фосфоресценция деген түрлерге бөлінеді: Флуоресценцияда қалдық сәулелену ұзақтығы 10-9 – 10-8 с...

89.Фосфореценция фосфороссенсия құбылысы өтетін кристалдарда (олпрды фосфор дейді) , келіп түскен жарықтың әсерінен электрон жарықталу центрінен бөлініп шығады. Жарықталу центрлері иондар,атомдар, иондар жиынтығы немесе атомдар маңында топтасқан басқа заттар болуы мүмкін.оларды белсендірушілер дейді бөлініп шыққан электрон өзінің орнына қайтып келгенде немесе сол орынға басқа бір електрон келгенде жарық бөлініп шығады. Кристаллдарда электрондардың қозғалғыштық қабілеті өте аз, сондықтан олардың қозу уақыты да аз болады. Температура өскенде осы уақыт қысқара береді. қалдық сәулелену ұзақтығына байланысты люминесценция: флуоресценция және фосфоресценция деген түрлерге бөлінеді: Фосфоресценцияда сәулелену ұзақтығы 10-4 – 104 с.

90.Хемилюменесценция Хемилюминесценция- химиялық реакция әсерінен молекулалардың қозуы кезінде пайда болады;

Биолюминесценция - биохимиялық реакциялар әсерінен биологиялық жүйенің қозуы кезінде пайда болады;

Сонолюминесценция - ультрадыбыс әсерінен атомдардың қозу кезінде пайда болады.

Хемилюминесценция. Химиялық реакцияда бөлінген энергия нәтижесінде байқалатын люминесценцияны хемилюминесценция деп атайды. Бұл кезде химиялық энергияның жарық энергиясына ауысуы орын алады және бөлінетін жарық не реакцияға түскен заттардан немесе зат құрамындағы қозған денеден шығады. Хемилюминесценция жарығының интенсивтілігі химиялық реакция жылдамдығына пропорционалды. Биологиялық жүйелерде байқалатын хемилюминесценция түрін биохемилюминесценция деп атайды. Биохемилюминесценция тірі жанулар мен жәндіктер әлеміне тән құбылыс, қазігіт таңда оның 250 тарта түрі кездеседі. Биохемилюминесценция құбылысы тотығу реакциясы нәтижесінде, мысалы, липидтердің еркін радиклдар реакциясында байқалады.

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]