- •«Экономика негіздері» пәнi бойынша емтихан сұрақтары
- •1.Экономикалық теорияның зерттеу пәні және олардың негізгі атқаратын қызметтеріне сипаттама беру.
- •2.Экономиканың зерттеу әдістерінің қолдану тиімділігін көрсету.
- •3.Ақшаның капиталға айналу процесін талдау және капиталдың жалпыға бірдей формуласын түсіндіру.
- •4.Экономикалық жүйе түсінігін анықтау және бір түріне талдау жасау.
- •1. Меншік қатынастарының формалары бойынша:
- •5.Экономикалық заңдар мен категорияларды талдау. Экономикалық заңдардың әрекет ету ерекшеліктерін сипаттау.
- •6.Кәсіпкерліктің ұйымдық-құқықтық формаларының тиімділігін анықтау.
- •7.Капиталдың мәні анықтау, капитал туралы әртүрлі көзқарастарға талдау жасау.
- •8. Кәсіпкерлік қызметінің түрлері
- •9.Өндірістік шығындардың жіктемесіне талдау жасау және оларды төмендету жолдарын анықтау.
- •1. Шығындарды есепке алу тәсілдері бойынша:
- •2. Өндірілген өнім көлемінің өзгеруіне байланысты:
- •Экономикалық ой-пікірлердің қалыптасуындағы тарихи және қазіргі мектептердің көзқарастарына талдау жасау.
- •Меншіктің экономикалық және құқықтық мағынасы
- •12.Капитал теорияларына түсінік беру. Айналым уақыты және оның негізгі бөлімдеріне сипаттама жасау.
- •13.Жалақы: мәні, оның формалары және өзгеруіне әсер ететін негізгі факторларды талдау.
- •14)Экономиканың ғылым ретіндегі қалыптасуы мен дамуының негізгі көзқарастарына сипаттама беру:
- •15.Негізгі және айналмалы капитал түсініктерін анықтау. Негізгі капиталдың тозу процесін түсіндіру.
- •16.Өндіріс және оның факторларын талдау және ұдайы өндіріс теорияларына сипаттама беру
- •17. Пайда теориялары және түрлері
- •18) Инфляцияның пайда болу себептерін анықтайтын факторларға талдау жасау.
- •19.Тауарлы шаруашылық: пайда болу жағдайлары және тарихи үлгілеріне сипаттама беру.
- •20.Нарықтың мәні анықтап, негізгі белгілері мен қызметтеріне салыстырмалы талдау жасау.
- •21.Ұдайы өндіріс теориясының негізін анықтау және ұдайы өндіріс типтеріне түсінік беру.
- •22. Нарық түрлеріне түсінік беру және олардың жіктелу ерекшеліктеріне талдау жасау.
- •23. Жер рентасына түсінік
- •24.Нарықтық экономикалық жүйе және оның элементтеріне талдау жасау.
- •25.Макроэкономикалық көрсеткіштердің сипатын анықтап, олардың есептелу әдістеріне талдау жасау.
- •26.Нарықтық инфрақұрылымның мақсатын анықтау және негізгі түрлеріне сипаттама беру
- •27. Тауар және оның қасиеттерін анықтау. Еңбек-құн теориясының негізін ашып көрсету.
- •28.Ұлттық байлық және оның құрылымына талдау жасау.
- •29.Ақшаның пайда болу ерекшеліктеріне тоқтала отырып, мәнін анықтау және негізгі атқаратын қызметтеріне талдау жасау.
- •30.Жұмыссыздық және оның түрлерін талдау.
- •31. Жалақы түрлері
- •32. Инфляцияның мәні мен себептерін анықтап, түрлеріне талдау жасау.
- •33. Ұсыныс және ұсыныс заңын талдау. Ұсыныстың өзгеруіне әсер ететін факторларға сипаттама жасау.
- •34. Экономикалық цикл теориясының негізін ашып көрсету және цикл фазаларына талдау жасау
- •35. Натуралды және тауарлы шаруашылық сипаттамасын анықтау және олардың негізгі ерекшеліктеріне талдау жасау.
- •36. Экономикалық өсу түсінігіне талдау жасау. Экономикалық өсудің типтері мен факторларына сипаттама жасау
- •37. Макроэкономикалық тепе теңдік
- •38. Мемлекеттік реттеудің негізгі құралдары мен әдістеріне талдау жасау.
- •39. Сұраныс және сұраныс заңын талдау.
- •40. Несиенің мәнін анықтау және формаларына сипаттама беру. Ақша-несие саясатының негізгі бағыттарын талдау.
- •41. Бәсекенің мәнін ашып көрсету, артықшылықтары мен кемшіліктерін сипаттау және бәсекелік күрестің түрлерін талдау.
- •42. Мемлекеттік бюджеттің құрылымын ашып көрсету және қызметтеріне талдау жасау.
- •43. Монополия және бәсеке категорияларына талдау жасау. Монополияның пайда болу себептерін анықтау.
- •44. Мемлекеттік салық жүйесінің қызметтерін анықтау. Салықтар және олардың түрлеріне талдау жасау.
- •45. Жиынтық ұсыныс пен жиынтық сұраныс тепе-теңдігі
- •46. Жетілген және жетілмеген бәсеке жағдайындағы пайданы арттыру принциптеріне талдау жасау.
- •47. Ақшаның функциясына талдау жасау, ақша массасы және ақша агрегатына сипаттама беру.
- •48. Монополиялық бәсекенің ерекшеліктеріне талдау жасау.
- •49. Қазіргі ақшалар
- •50. Еңбек биржасының қызметі және оның жұмыссыздық проблемасын шешуге әсерін талдау.
- •51. Экономикалық циклдың негізгі кезеңдері және ерекшеліктеріне сипаттама жасау.
- •52. Шекті пайдалылық теориясының негізін ашып көрсету.
- •53. Дағдарыстардың түрлеріне талдау жасау және олардың экономикалық салдарын анықтау.
- •54. Еңбек нарығындағы тепе-теңдіктің қалыптасу ерекшеліктері және оған әсер етуші факторларды талдау:
- •55. Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныс түсінігін талдау және оларға әсер ететін факторларға сипаттама беру.
- •56. Экономикалық ауытқудың негізгі себептерін анықтау.
- •57. Макроэкономикалық тепе-теңдіктің классикалық және кейнстік модельдеріне талдау жасау.
- •58. Жұмыссыздық және инфляцияның байланысын теориялық негізде көрсету.
- •59. Экономикалық өсу факторларына талдау жасау және экономикалық өсу көрсеткіштерін анықтау.
3.Ақшаның капиталға айналу процесін талдау және капиталдың жалпыға бірдей формуласын түсіндіру.
Ақшаның осы заманғы концепциясы (XVII-XVIII) ғасырларда пайда болған теориялардан туындайды:
металдық,номиналдық ,сандық теорияларна байланысты болады.
Ақшаның металдық теориясы- капиталдың қорлану кезеңінде пайда болды, яғни ақшаның рөлін алтын мен күміске теңестірді және қазына ретінде, әлемдік ақша ретінде таныды. Оның негізгі өкілдері «меркантелистер» мектебінің өкілі. Томас Мэн мемлекеттің монетаны бұзуына қарсы шықты. Ақшаны әлеуметтік қатынастар емес, зат ретінде қарастырды. «Ақшаның номиналды теориясының - негізгі ерекшелігі мынадай деді- ақша тауар өнімі емес, олар шартты белгі ғана болып табылады және бағалылығын мемлекет бекітеді. Сондықтан белгісінің алтынмен ешқандай байланысы жоқ». Бұл теорияның негізін қалаушы ағылшын экономисті Кейнс және американ экономисті Пол Самуэльсон. Ақшаның сандық теориясының-негізін қалаушылыр ағылшын экономисті Дж. Локк пен Д. Рикардо. Олар ақшаның құндық негізін қорғады. Яғни ақша бірлігінің құны мен тауар бағаларының деңгейі айналыстағы ақшаның мөлшерімен байланысты анықталады деді. Ақша бұл жылпылама эквиваленттік рөл атқаратын ерекше тауар. Кез келген тауар өзінің құнын ақшамен көрсетеді. Ақшаға бірнеше қасиеттер тән:
- Біртектілігі және сапалылығы
- Пайдалануға өте ыңғайлы
- Мүлтіксіз сақталынуы
- Оның қандай да бір болсын пропорцияда бөліне алатын ерекшелігі.
Ақшаның атқаратын қызметтері.
1. Құн өлшемі – бұл ақшаның барлық тауарлардың құнын өлшеу қабылетінен тұрады.Тауар өз құнына да сұраныс пен ұсынысқа да тәуелді.
2. Айналым құралы – осы қызметті ақша қолма- қол түрінде атқарады, себебі олар нақты тауар айырбасында делдалдық жасайды. Тауарды ешкім сатқысы келмейді егер оның, айырбасталуына нақты ақша ұсынылмаса. Бұл қызметті айналымдағы алтынды алмастыра отырып, ақша белгілері атқарады.
3. Төлем құралы – бұл қызметті тауарды ақшаға (несиеге төлемді ұзарта отырып) сатқан кезде, ақшаны қарызға бергенде, салықты, жер рентасын, жалақылы, деведендті, пәтер төлемін және т.б. төлегенде атқарады.
4. Несие қатынастарының дамуына байланысты жаңа айналым құралы пайда болды: вексель, банкнот, төлем тапсырмасы, чек, пластикалық карточка, электрондық ақша. Несие ақшалардың болуы қолма-қол ақшаларды қатыстырмай-ақ қарызды жабудың өзара есептеу мүмкіндігін қарастырады.
5. Қорлану несиеге қазына жинау құралы. Ақша айналысын тоқтатады және жиналады.
6. Әлемдік ақша – бұл ақша алтын және өнеркәсібі дамыған елдердегі тұрақты валюта болып табылады.
4.Экономикалық жүйе түсінігін анықтау және бір түріне талдау жасау.
Экономикалық жүйе – бұл экономикалық процестер жиынтығы, ол қалыптасқан мүліктік қатынастар мен ұйымдық түрлер негізінде қоғамда жүзеге асады. Экономиканы ұйымдастыру бойынша экономикалық жүйені келесідей топтау болады.Жабық экономика – барлық шаруашылық әрекеттер тек мемлекет шеңберінде жүргізіледі, ішкі тұтынумен шектеледі, шетелдермен қатынас болмайды. Ашық экономикалық жүйе – халықаралық экономикалық қатынастар жүйесіне экономика белсенді түрде қатысады, ұлттық валюта мен қатар шетелдік валюта қолданылады.