34 Әлеуметтік- экономикалық карта және жобалау әдісі

Әлеуметтік-экономикалық карталар-әр түрлі қоғамдық құбылыстарды-халықтың орналасуын шаруашылықжәне экономикалық байланыстарды, қызмет көрсетуді, мәдениетті, ғылымды, политикалық-административті құрылғыларды тарихи-құбылыстарды және т.б жағдайларды көрсететін карталар.әлеуметтік – экономикалық географиялық: 1)халықтар карталар- Халықтар тығыздығы, ұлттық құрамы, эммиграциялық, т.б. карталар. 2) экономикалық карталар- Өндіріс, ауыл шарушылығы, транспорттық, сауда, финанстық, т.б. карталар. 3) қызмет көрсету карталар- Денсаулық, туристік, демалыс орындары, т.б. карталар. 4) саяси және саяси - әкімшілік карталар- Саяси партиялар, геополитикалық, әкімшілік бөліну, т.б. карталар. 5) тарихи карталар-- Археологиялық, әскери –тарихи, тарихи–мәдени, саяси-тарихи, т.б.

35. Әлеуметтік- экономикалық картографиядағы картографиялық суреттеу тәсілі

36. Әлеуметтік- экономикалық карта құрастырудағы белгілер тәсілі. Әлеуметтік – экономикалық тақырыптағы карталарда белгілеу немесе көрсету тәсілі мәліметтерді кеңістікте орналасу ерекшеліктерімен байланысты карта легендасын құрастыру карта құрастырудың бастапқы жұмысы болып табылады. Сонымен қатар соңғы жүйеленген легенда құрастыру авторлық карта құрастырудың бастапқы жұмысы болып табылады. Сонымен қатар соңғы жүйеленген легенда құрастыру авторлық карта құрастырудың соңында жүргізіледі. Себебі, картаны өңдеу барысында толықтырулар мен өзгерістер болады. Нәтижесінде нақтылығымен сапасына байланысты түрлі картографиялық өнімдер жасап шығарылады. Көптеген кеңістіктік операциялардың соңғы нəтижесі карта немесе график түрінде берілсе жақсы визуализацияланады. Географиялық ақпараттарды сақтау, бейнелеу жəне тасымалдау барысында карта өте тиімді. Катографтар карталарды мыңдаған жылдар бойы құрастырса ГАЖ картография ғылымы мен өнерін дамытуда жаңа құралдармен қамтмасыз етті. Карта бейнесін отчеттармен, үш өлшемді көріністермен, кестелермен, графиктермен, фотографиялық бейнелермен жəне басқа да мультимедия сияқты қосымшалармен біріктіруге болады. Цифрлау – бұл картаның кеңістіктік объектілерін (нысандарын) цифрлық форматқа ауыстыру процесі, яғни объектілерді қағаз көшірмесінен компьютерге енгізу. Цифрлау – картаның барлық объектілерінің контурларын сызып өту. Цифрлау дəлдігі оригиналдың (түпнұсқаның) сапасына тікелей тəуелді. Оригинал жақсы жағдайда, яғни жыртылмаған,бүктелмеген болуы қажет. Цифрлау үшін картаны дигитайзердің бетіне қозғалмайтындай етіп қойып, дигитайзер курсорымен нүктелер мен сызықтарды қойып, сызып шығу керек. Дигитайзерден цифрлау қолмен жасалады, немесе сканер арқылы алдын ала картаның растрлық көшірмесін жасап, содан соң компьютер экранында дискретті объектілерді қолмен цифрлау арқылы жасалады. Қателерді түзеу – Цифрлап болған соң, цифрланған деректердің кеңістіктік қателері жоқ екенін тексеру қажет:

- Цифрлануы қажетті объектілердің барлығыныың бар болуын (қалып

қоймағандығын) тексеру;

- Барлық цифрланған деректердің картада болуын (артық объектілердің

жоқтығын) тексеру;

- Барлық объектілер дұрыс орналасқандығын, қисықтардың формасының дұрыстығын тексеру;

- Байланысты объектілердің шын мəнінде байланыстылығын тексеру;

- Əрбір полигонның (аудандық объектінің) бір ғана белгісі бар екендігін

тексеру;

- Барлық объектілер картаның шегінде (рамка ішінде) жатуын тексеру