2. Жобалау көлемінің қысқаша түсініктемесі

Болат қаңқа – ғимараттың қоршау конструкциялар салмағынан түсетін жүктемелерді (жабын, қабырға панельдері), атмосфералық жүктемелерді (қар, жел), крандардан, тельферлерден және басқа технологиялық жабдықтардан түсетін жүктемелерді қабылдайтын көтергіш конструкциялар комплексі.

Қаңқаның негізгі бөлігі колоннадан және өтпелі (ферма) немесе бірыңғай беларқадан тұратын көлденең рама (1-сурет) ([1]261б.10.4-сурет). Колонналар көбінесе іргетас қыспағында және беларқамен қатты немесе шарнирлі байланыс түрінде жобаланады. Колонналардың кранасты арқалықтары тірелетін кемерлері бар. Технологиялық және эксплуатациялық міндеттемелерге байланысты бір-екі-үш және төрт аралықты аралығы 18,0 ÷ 42,0 м, шеткі колонналар адымы – 6000мм, ортаңғылар – 6000 және 12000 мм еңіс және жазық жабынды және төбежабын конструкциялар адымы 6000 және 12000мм тең ғимараттарды қолдану мүмкіндігі қарастырылады.

1-сурет. Беларқаның колоннамен түйіндсу түрлері және көлденең раманың есестік схемасы.

Жазық көлденең рамалар байланыстар жүйесімен, төбежабынның бойлық элементтерімен (сырғауылдар, панельдер, тіректер) және кранасты арқалықтарымен (жолдармен) және қаңқаның қаттылығы мен оның сығылған элементтерінің тұрақтылығын қамтамасыз ететін кеңістіктік өзгермейтін жүйемен байланысады.

Ғимараттар жылытылатын және жылытылмайтын болады. Қабырға қоршауларына ілмелі темірбетон панельдері пішінделген бетті металл панельдері және терезе панельдерінің жақтаулары қолданылады.

Ғимараттың төбежабыны темірбетон қабырғалы тақтайлардан (панель), болат бірыңғай немесе өтпелі сырғауылдан, қоршау элементтерінен тұратын металл панельдерден орындалады.

Орамалы жабын битум мастикасынан. Жылуоқшаулағыш қабырғалар мен төбежабындар үшін көлемдік массасы 0,5 кН/м³ кем емес тиімді жылытқыштар қолданылады (4.1 кестені қараңыз).

Ғимараттың жарықталынуы қабырғалардағы терезелер арқылы түсетін табиғи жарық көмегімен және ілмелі светильниктер арқылы жүзеге асады. Шатырдан су әкету іштен, барлық сыртқы қабырғалар парапетпен (карнизсіз) орындалады.

3. Курстық жұмысының және есепті түсініктеменің орындалу әдістемесі

Курстық жұмысының кіріспесінде қаңқаның негізгі элементтері мен түрлері және олардың қысқаша мінездемелері көрсетіледі. Және де мұнда көтергіш және қоршау конструкциялар үшін қаңқаның түрі мен материалды (болат маркасы) таңдауды анықтайтын факторлар, сонымен қатар болат қаңқаның рациональды қолданылу областары көрсетіледі.

3.1. Өндірістік ғимараттың болат қаңқасын құрастыру

3.1.1. Ғимарат көлденең рамасының конструктивті схемасын құрастыру (компоновкалау)

Ғимарат қаңқасының конструктивті схемасы жобалауға керек бастапқы мәліметтерге сәйкес және өндірістік ғимараттардың көтергіш элементтеріне қойылатын технологиялық, эксплуатациялық және экономикалық міндеттемелеріне сәйкес құрастырылады. Сонымен бірге ғимарат қаңқасының түрін таңдауға және конструктивті схемасын құрастыруға әсер ететін факторлар көрсетіледі және де әлі де жасалынатын жұмыстарға байланысты сұрақтар қарастырылады.

Колонна торының түрін таңдаған кезде олардың жоспарда орналасуын анықтайтын ережелер, бөлгіш осьтерге байламдардың өлшемдері және колонналардың орналасу схемасы көрсетіледі. Және де осында ғимаратты температуралық блоктарға бөлу туралы да көрсетіледі. Оны 11.1кестесінің мәліметтерін пайдалана отырып орындайды [1] 266б. немесе 42 кесте [3].

Ғимараттың конструктивті схемасын таңдаған және поперечникті құрастырған кезде (1-сурет) немесе шарнирлі болып келуі мүмкін беларқаның (итарқалы ферма) колоннамен түйіндесу конструкциясына ерекше мән беру керек [1] 282б..

Көлденең раманың горизонтальды және вертикальды өлшемдері анықталады (1-сурет). Горизонтальды өлшемдер ( һ₀, һ_в, һ_н, l_к ) ғимараттың бойлық бөлгіш осьтеріне, ал вертикальды өлшемдер еден деңгейінің белгісіне (нольдік белгі) байланыстырылады. Бөлгіш осьтен колоннаның сыртқы шеткі байламы (өлшем һ_о) кранның жүк көтергіштігі және жұмыс істеу режиміне, және де ғимараттың биіктігіне байланысты қабылданады [1] 268б..

Колоннаның жоғарғы жақ ені (һ_в) қажетті қаттылық ережесіне сәйкес һ_в ≥ кем болмау керек, көбінесе колоннаның енін һ_в 500мм деп қабылдайды.

Колоннаның төменгі жақ енін ғимараттың қаттылығын қамтамасыз ететін ережеге сәйкес кем емес етіп қабылдайды немесе егер колоннаның кранасты шыбығының осі кранасты арқалықтың осімен байланысқаны белгілі болса, онда һ_н = λ + һ₀ , һ₀ = һ_в.

Кран аралығы l_к – ғимарат аралығымен байланысты

l_к = l - 2λ (3.1)

Жүк көтергіштігі Q_кр = 5 ÷ 50 _{т с} крандар үшін λ = 750мм болып қабылданатын, Q_кр > 50 _{т с} үшін, λ = 1000мм болатын бірыңғайланған өлшемге λ (бойлық бөлгіш осьтен кран рельсінің осіне дейінгі ара қашықтық) ерекше назар аудару керек.

Көлденең раманың вертикальды өлшемдері Н, Н_в, Н_н, Н_ш параметрлерін анықтаумен байланысты.

Н=Н₁+Н₂ – еден деңгейінен төбе жабынның құрылыс конструкциясының төменіне дейінгі цех биіктігі;

Н_в=һ_nб +һ_р+һ₂ – колоннаның кран асты бөлігінің ұзындығы;

Н_н=һ – һ_в + һ_б – колоннаның кранүсті бөлігінің ұзындығы;

Н_ш=һ₀ + 0,5i l_ф + Н¹_ф + Н_кр – ғимарат шатырының биіктігі;

Мұнда һ₁ – цехтың пайдалы биіктігі немесе еден деңгейінен бастап кран рельсі басының белгісі (әдетте тапсырмада беріледі),

Н₂=Н_кр + 100 + 200....400мм – кран рельсі басының жоғарысынан құрылыс конструкцияларының төменіне дейінгі ара қашықтық. 100мм өлшемі қауіпсіздік техникасы міндеттеріне байланысты қабылданған, яғни кран арбасының жоғарғы нүктесімен беларқа төменгі нүктесі арасындағы саңылау, ал 200....400мм беларқаның иілуін ескереді;

Һ_пб – алдын ала ( ) В болып қабылданған кранасты арқалығының биіктігі, В – арқалық аралығы;

Һ_р – алдын ала 200мм қабылданған кран рельсінің биіктігі;

Һ_б – 600....1000мм аралығындағы Q_кр байланысты қабылданған колонна базасының тірек плитасының тереңдігі;

i – шатыр еңісі шатыр түріне байланысты қабылданады;

һ_оп – тіректегі ферма биіктігі (1-сурет)

һ_кр – 300....500мм аралығындағы итарқалы ферманың қадамына байланысты қабылданған шатыр төбежабынының биіктігі;

һ¹_ф – фонардың жарық өтетін биіктігі, жарықтехникалық немесе жылутехникалық есеппен анықтайды. Аралық үшін қабылдауға болады

24м – 2 х 1,25 = 2,5м,

30 және 36м – 2 х 1,5 = 3м және 42м – 2 х 1,75 = 3,5м

Қабырғаға тірелу ережесіне сәйкес фонар ені және ферма түйіні модулі 6м. Аралығы 24м дейінгі ғимараттар үшін ені 6м фонар, ал одан жоғары аралықтар үшін 12м-лік қолданылады.

Н₂ өлшемі 200мм болып қабылданады, ал Н өлшемі Н < 10,8м болғанда 1,2м дейін және Н > 10,8м болғанда 1,8м дейін көп жағына қарай жуықталады. Осыған байланысты Н керекті биіктікті келтіру үшін Н₁ өлшемін қажетті шамаға дейін үлкейтуге рұқсат етіледі.

Әйнектеуге кететін таспаның өлшемі мен санын қабылдау үшін және қабырғаның вертикальды тілігін орындау үшін қабырға панельдері мен болат жақтауларының биіктік мәліметтерін қолдануға болады:

Жылытылмайтын ғимараттардың темірбетон панельдерінің қабырғалары – 0,8; 1,2; 1,8; 2,4м;

Бірқабатты және көпқабатты темірбетон қабырға панельдері;

Жылытылатын ғимараттар және іргелі панельдер – 1,2; 1,8м;

Доборные панели – 0,6; 0,8м;

Қабырғаларды әйнектейтін болат жақтаулар – 1,2; 1,8; 2,4м.