13.Ерекше құқықтық мәртебеге ие мүліктік кешендердің құқықтық жағдайының ерекшілектірін көрсетіңіз.

Ерекше құқықтық мәртебеге ие мүліктік кешендер кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру пайдаланылатын мүліктік кешен құқық объектісі ретіндегі кәсіпорын д.а. Кәсіпорын тұтасымен мүліктік кешен ретінде қозғалмайтын мүлік деп танылады. Мүліктік кешен ретінде кәсіпорынның құрамына оның қызмет етуіне арналған мүліктің барлық түрлері, соның ішінде үйлер, ғимараттар, жабдықтар, құрал-саймандар, шикізат өнімдер, жер учаскесіне құқық, талап ету құқықтары, борыштар, сондай-ақ оның қызметін дараландыратын белгілерге құқықтар және егер заң құжаттарында немесе шартта өзгеше көзделмесе, басқа да айрықша құқықтар енеді. Кәсіпорын тұтасымен немесе оның бір бөлігі сатып алу сату кепілге, арендаға беру және заттық құқықтарды белгілеуге, өзгертуге және тоқтатуға байланысты басқа да мәмілелер объектісі болуы мүмкін.Мүлік кешені ретіндегі кәсіпорын құрамындағы борыштарды берген кезде несие берушілердің құқықтарына Азаматтық кодекстің баптарында көзделген тәртіппен кепілдік беріледі.

Мүліктік кешен ретінде кәсіпорын құрамына оның іс-әрекетіне арналған ғимараттар,құрылыстар,құрал-сайман,шикізат,өнімді қосқанда мүліктің барлық түрі , жер теліміне құқығы,талап ету құқығы,қарыздар,әрі оның қызметін жекелендіретін белгілеу құқығы (фирмалық атауы‚ тауарлық белгілері) және басқа да ерекше құқықтар,егер осылар заң актілерімен немесе келісімшартпен қарастырылмаса.

Мүліктік кешен мүліктің жеке түрлерінің кездейсоқ топтамасын ұсынбайды,керісінше жалпы (бірыңғай) белгісі бойынша пайдаланылатын, белгілі бір жүйеде орналасқан мүлік жиынтығын ұсынады.

Мүліктік кешендер.Көптеген жағдайларда мүлік жекелеген зат немесе құқық түрінде емес, мүліктік кешен ретінде көрінеді. Капитал осындай мүліктік кешендердің бір түрі болып табылады. Заңдық мағынада алғанда, кәсіпкерлік қызметке арналған мүліктік кешенді капиталдеп түсінеді. Жеке кәсіпкердің кәсіпкерлік ісізаңда көзделген мүліктік кешеннің бір түрі болып табылады. Кәсіпкерлік іс, мүліктік құқықты қоса алған-да, жеке кәсіпкер соның негізінде және сол арқылы өз қызметін жүзеге асыратын мүлiктiң жиынтығы ретiнде анықталады. Қүқық объектісі - кәсіпорын- бұл кәсіпкерлік қызмет үшін пайдаланылатын мүліктік кешен.

Қазақстан Республикасының біртұтас құқық жүйесі бірнеше салаға бөлінетіндігі бәрімізге мәлім. Сол салалардың бірі болып табылатын – азаматтық құқық. Азаматтық құқық сала ретінде елімізде қалыптасып келе жатқан нарықтық экономиканың бірден-бір негізі десек те болатын шығар. Өйткені, бұл саламен реттелінетін құқық қатынастарының шеңбері өте кең.

Азаматтық құқығымен реттелінетін қатынастардың түсінігін бару үшін құқық теориясында қолданылып жүрген ережелерге сүйенуіміз қажет. Яғни айтқанда, реттеу пәні мен реттеу тәсілдері. Осы жоғарыда көрсетілген екі категорияның негізінде азаматтық құқығына сала ретінде тек анықтама ғана емес, оның басқа құқық салаларынанерекшіліктерін де көрсетуге болады. Азаматтық кодекстің 1-бабының 1- тармағында көрсетілгендей, азаматтық заңдармен тауар-ақша қатынастары және қатысушылардың теңдігіне негізделген өзге де мүліктік қатынастар, сондай-ақ мүліктік қатынастарға байланысты мүліктік емес жеке қатынастар реттеледі. Сонымен қатар, мүліктік қатынастарға байланысы жоқ мүліктік емес жеке қатынастар да азаматтық заңдармен реттеледі, өйткені олар заң құжаттарында өзгеше көзделмеген, не мүліктік емес жеке қатынастар мәнінен туындамайды.