15. Емдік сауықтыру пасталарын сипаттаңыз

Теориялық және эксперименталдық тұрғыдан паста құрамы мен технологиясы ғылыми негізделіп, олардың фармацевтикалық тиімділігі зерттелді.

Кілт сөздер: технология, сафлор экстракты, емдік-профилактикалық паста, пародонт

Тіс пасталары ауыз қуысының жеке гигиенасының қазіргі замандағы негізгі құралына жатады.

Тіс пасталары әсер ету механизміне байланысты екі топқа бөлінеді:

– гигиеналық тіс пасталары;

– емдеу-профилактикалық тіс пасталары.

Емдік-профилактикалық пасталардың құрамына биологиялық белсенді қосындылар: дәрумендер, экстракттар, дәрілік өсімдіктердің тұнбалары, микроэлементтер, тұздар, ферменттер кіреді [1,2].

Өсімдік препараттарынан тұратын қабынуға қарсы тіс пасталарын пародонт ауруы мен ауыз қуысының сілемейлі қабығын кешенді емдеуде қолдануға кеңес береді. Олар пародонт пен ауыз қуысының сілемейлі қабықшасына жағымды әсер етеді: қабынуға қарсы әсер көрсетеді, алмасу процестерін жақсартады, тіс иегінің қанауының тоқтауына әсер етеді [3,4].

Қазіргі уақытта пасталарды жасау теориясы мен практикасына негізделген емдік және профилактикалық пастарлардың саны мен құрамын көбейту өте қажет. Содықтан мына үш жағдайды қарастырып өткен дұрыс:

Біріншісі гель ретінде қолданылатын құрамтүзушілерді қарстыру.

Екіншісі пасталардың емдік профилактикалық қасиетін құру.

Үшіншісі тіс пасталары түрлеріне арнайы және емдік профилактикалық спектрлі әсердегі пасталарды көбейту.

Пародонт қабыну ауруларына құрамында қабынуға қарсы заттар кіретін тіс пасталары қолданылады. Ғылыми жұмыста аталған қабынуды емдеуге арналған пасталарды жасау мақсатында қабынуға қарсы әсері бар өсімдік экстрактары зерттеуге алынды және дәрілік қалып технологиялық параметрлері бойынша сыналды.

Емдік-профилактикалық пастаның оптимальды құрамын таңдау үшін бірнеше өсімдік экстракттарына әдеби және олардың негізінде құрамдастырылған  пасталарға маркетингтік  шолулар жасалды. Осыдан кейін бұрын паста құрамында кездеспеген сафлора өсімдігінің экстракты алынды. Композициялар ингредиенттерін құрастыруда келесі фармацевтикалық факторлардың: әсер етуші заттың мөлшері, негіз табиғаты мен мөлшері, паста массасының біркелкілігі, рН ортасы, паста өндірісінде қолданылатын технологиялық операциялар мен аппаратуралар әсерлері, сонымен қатар in vitro олардың биологиялық тиімділігі есепке алынды. Осы аталған факторлардың барлығы паста негіздерінен белсенді заттардың босап шығуы, сонымен қатар оның толықтығы мен сіңірлу жылдамдығына айтарлықтай әсер етеді [5].

Жоғарыда аталғандардан басқа да бірқатар қасиеттерді ескере отырып,паста құрамына жалбыз майын антисептикалық зат ретінде енгізілді.Жалбыз майы 1,5 % мөлшерінде енгізу пастаға антисептикалық қасиет, жағымды иіс және сергіту әсерін береді.

Паста құрамына қосылатын басқа да ингредиенттердің атқаратын қызметтерін  сипаттайтын болсақ төмендегідей мәліметтерді атауға болады.

Глицирин 15-20 % мөлшерінде енгізу пастаға эластикалық қасиет береді және құрғаудан сақтайды. Оны 15%-дан кем қосса паста массасы тез қоюланып, құрғап кетеді, ал 25%-дан көп қосса сұйылып кетеді. Глицирин пастаның дәмін жақсартады, сонымен қатар, пастамен тісті тазалағанда түзілетін көпіршіктің тұрақтылығын жоғарлатады.

Кальций карбонаты 20-40% мөлшерінде тазалаушы және жылтырлаушы зат ретінде енгізіледі. Кальций карбонатын 20 %-дан кем қосса, натрий карбоксиметил целлюлозаның аз мөлшерімен паста сұйық консистенциялы болады, ал аталған мөлшерден жоғары болса масса тығыз болады.

Кальций глицерофосфаты 2% пародонтоз ауруларында болатын дентиннің жүйелік гиперстезиясында өте жақсы емдік қасиеті бар. Сондай-ақ, кариеске қарсы да әсер көрсетеді.

Натрий карбоксиметилцеллюлоза 1- 3%  гель түзуші зат ретінде қолданылады. Кальций карбонатымен бірге пастаның тұрақтылығы мен консистенциясына көп үлес қосады.

Натрий лаурилсульфаты 1,5- 3% кальций карбонаты қатты бөлшектерінің дисперсиялануына ықпал жасайтын беткейлі активті зат. Оның сусыздандырушы және көпіршік түзуші қасиеттері бар[4].

Жоғарыда аталған ингредиенттерді сараптай келе, паста құрамының 5 моделі алынды. Онда көмекші заттар құрамы мен концентрациясы өзгермейді, ал әсер етуші зат концентрациясына қабынуға қарсы қасиетінің тиімділігіне қарай таңдау жасалынды  (1-кесте).

 

1 Кесте – Пасталар құрамы

модельдер паста құрамы	1 (г)	2 (г)	3 (г)	4 (г)	5 (г)
Сафлор экстрактісі	0.5	1.0	1.5	2.0	2.5
Кальций карбонаты	40.0	40.0	40.0	40.0	40.0
Кальций глицерофосфаты	4.0	4.0	4.0	4.0	4.0
Глицерин	20.0	20.0	20.0	20.0	20.0
Натрий КМЦ	3.0	3.0	3.0	3.0	3.0
Натрий лаурилсульфаты	3.0	3.0	3.0	3.0	3.0
Жалбыз майы	1.5	1.5	1.5	1.5	1.5
Тазартылған су	100.0-ге дейін	100.0-ге дейін	100.0-ге дейін	100.0-ге дейін	100.0-ге дейін

 

Жүргізілген технологиялық және микробиологиялық зерттеулер негізінде жасалған 5 моделінің ішінен «Сафлордент» пастасының келесі құрамдағы жазылымы таңдап алынды.

Әсер етуші заттар

Сафлор экстракты                      1.5

Көмекші заттар 

Кальций карбонаты	40.0
Кальций глицерофосфаты	4.0
Глицерин	20.0
Натрий КМЦ		3.0
Натрий лаурилсульфаты		3.0
Жалбыз майы		1.5
Тазартылған су		100.0-ге дейін

Жоғарыда айтылған негіздемелер мен кұрамы бойынша пасталардың технологиясы олардың құрамына кіретін ингредиенттерінің сыйымдылығы және физика-химиялық қасиеттеріне байланысты таңдалды.

Технологиясы және физика-химиялық қасиеттері бойынша 3 модель тандап алынды.

Технологиялық процесті сипаттау пасталардың лабораториялық сынамасын жасау кезінде технологиялық сызбанұсқа бойынша көрсетілді

 

Гигиенические зубные пасты[

• Очищающие

• Дезодорирующие