238 ЖАхметов. Патологиялык анатомия 78-сурет. Созылмалы гранулоцитарлық лейкоз. Бауырдағы лейкоздық сіңбелер созылмалы лейкоздар

Созылмалы лейкоздар бірнеше жылдар бойы моноклонды, жетілген (қатерсіз) ісік түрінде дамиды. Олардың тек соңғы криз кезеңі ғана қатерлі ісік түрінде өтіп небәрі 3-6 айға созылады. Бүл кезде қан қүрамында жас жасушалар саны күрт көбейіп (бласты криз), ісік әр түрлі жасушалар жиынтығынан түратын поликлон-ды қасиетке ие болады. Созылмалы лейкоздар: 1) созылмалы лим-фоцитарлық лейкоз (CLL) және 2) созылмалы гранулоцитарлық лейкоз (CGL) деп бөлінеді.

Созылмалы гранулоцитарлық лейкоз (миелолейкоз) үшін лей-коздық жасушаларда Рһ-хромосоманың болуы тән, ол 22- және 9-хромосомалар арасындағы транслокацияға байланыстң.

Созылмалы гранулоцитарлық лейкоз көкбауырдың, бауырдың ерекше үлкеюімен сипатгалады. Көкбауырдың массасы 6-8 кило-грамға, бауыр — 1,5-3 килограмға жетеді. Теріде қан қүйылу ошақта-ры және лейкозды сіңбелер табылады. Көкбауырды кесіп көргенде ол қызыл түсті, онда жаңа немесе ескі инфаркт ошақтары анықта-лады. Бауырдагы лейкоздық сіңбелер (Ув-сурет) сүр түсті ошақтар немесе жолақтар түрінде көрінеді. Лимфа туйіндері үлкейеді бірақ

8 Бөлім. Ісіктер 239

та бір-біріне жабыспайды. Жалпақ суйектердің майы қызғылт-сүр түсті, ал үзын суйектер майы - сүрғылт-қызыл, сүрғылт-сары (пи-оидты) түрде көрінеді (миелоидты метаплазия). Созылмалы грану-лоцитарлық лейкоздан өлген кісілердің терісі бозарып, қансызда-нып түрады. Сонымен қатар, теріде қан қүйылу ошақтары табы­лады. Бүл аурудың асқыну кезеңі шырышты жөне сірі қабықтар-дың көпшілігіне қан қүйылумен сипатталады. Асқазандағы, ішектегі лейкозды сіңбелер шырышты қабықтардың қалыңдауына кейде олардың жараланып некроздануына әкеліп соқтырады. Лейкозға тән өзгерістер бүйректерде жөне басқа ағзаларда да табылып, оларда қан қүйылуды туғызады. Аурудың созылмалы кезеңінде қанда нейтрофилдік гранулоциттар, эозинофилдер көп болса, аурудың жедел кезеңінде қанда миелобластар немесе лимфобластар көбейіп кетеді.

Созылмалы лимфоцитарлық лейкоздар

Созылмалы лимфоцитарлық лейкоздар (CLL, созылмалы лим-фолейкоз) негізінен В-жасушалардан дамиды.

Созылмалы лимфоцитарлық лейкоз қанда майда жетілген лим-фоциттер санының өте көбейіп кетуімен, негізінен лимфа түйіндерінің, аз мөлшерде көкбауырдың, бауырдың үлкейіп кетуімен сипатталады. Қандағы лимфоциттер В-лимфоциттерге жатқанмен организмде иммуноглобулиндер түзуге қатыспайды. Осыған байланысты организмде әртүрлі аутоинфекциялар қозып, аутоиммундық үрдістер жиі кездеседі. Созылмалы лимфолейкоз негізінен кәрі кісілерде (60 жастан кейін) басталып, көбінесе отба-сылық-түқымқуалау жолымен, гендік факторлар есебінен дами­ды. Осы сырқаттың пайда болуына хромосома қүрамының өзгеруі де (мысалы, Даун, Клайнфелтер сырқаттары) себеп бола алады.

Лимфа туйіндерінің өте үлкейіп кетуі созылмалы лимфолейкоз үшін тән қүбылыс, олар үлкейген, бірақ бір-біріне жабыспаған, жүмсақ, кесіп қарағанда ақшыл-сүр түсті пакеттер түрінде көрінеді. Олар кейде үлкейген лимфа бездері айналасындағы ағзаларды (ішекгі, бронхтарды) басьш қалып, олардың қызметін бүзады.

Көкбауыр 600-800 грамға дейін үлкейіп, кесіп қарағанда қыз-ғылт-сүр түсті болады.

Бауыр да үлкейеді, оның кесінділері арасында лейкозды сіңбелерге сай келетін сүрғылт ошақтар табылады.

Жіліктер және жалпақ суйектер майы қызғылт-сүр болады. Микроскопией қарағанда осы айтылған ағзаларда және бүйрек-терде, миокардта, сірі және шырышты қабықтарда лимфоциттер-